«ترمینولوژی حقوق کیفری»-دکتر حسامالدین رحیمی
۱ – معرفی اثر
کتاب «ترمینولوژی حقوق کیفری» با شماره ۳۶۹ اصطلاح پرکاربرد، اولین جلد از مجموعهای تخصصی است که بهصورت دوره جامع و لیستجلدی، ابزار علمی بیبدیلی را در حوزهٔ حقوق کیفری در اختیار دانشجویان، پژوهشگران، و وکلای حرفهای قرار میدهد. این اثر، ضمن پاسداشت زبان فارسی در بیان اصطلاحات، ترجمهٔ دقیقتر و معادلیابی علمی واژگان را نیز ارائه داده و پلی میان دانش بومی و ادبیات حقوق بینالملل برقرار میسازد. انتخاب ۳۶۹ اصطلاح، نه بر مبنای تصادف، بلکه پس از مطالعهٔ گستردهٔ منابع داخلی و خارجی و ارزیابی نیاز واقعیهای آموزشی و عملیاتی صورت گرفته است.
۲ – ساختار و روش تألیف
روش کار مؤلف در این اثر، نظاممند و بر اساس تحلیل مفهومی (Conceptual Analysis) و کاربرد عملی (Applied Usage) بوده است. برای هر اصطلاح حقوق کیفری، علاوه بر تعریف کلاسیک، جایگاه آن در قانون مجازات اسلامی، رویه قضایی، و مقایسه با معادل انگلیسی ذکر شده است. این رویکرد دو مزیت اساسی دارد:
- خواننده علاوه بر شناخت مفهومی، تصویر روشنی از کاربرد عملی آن در محاکم ایران به دست میآورد.
- امکان استفاده از این کتاب به عنوان یک مرجع دو زبانه برای پژوهشهای تطبیقی فراهم شده است.
در بخش مقدمهٔ انگلیسی، واژگان Criminal Law Terminology با دقتی علمی و بدون کاستن از اصالت مفاهیم اصلی معرفی شدهاند، بهگونهای که دانشجویان در دورههای بینالمللی نیز میتوانند با استفاده از اصطلاحات کتاب، مقالات خود را به زبان انگلیسی تنظیم کنند.
۳ – ارزش علمی و جایگاه آموزشی
از نظر علمی، ترمینولوژی حقوق کیفری همان نقشی را ایفا میکند که فرهنگلغت برای زبان دارد؛ یعنی بدون آشنایی با این اصطلاحات، ورود به مباحث حقوق کیفری همواره ناقص خواهد بود. اهمیت این اثر در سه بُعد برجسته میشود:
- آموزشی: دانشجویان کارشناسی و کارشناسیارشد حقوق، با بهرهگیری از این کتاب میتوانند درک عمیقتری از متون قانونی و جزایی بهدست آورند.
- حرفهای: وکلای دادگستری و مشاوران حقوقی در نگارش لوایح و دفاعیات، با تسلط بر این ۳۶۹ اصطلاح، دقت و قدرت ارجاع به مواد قانونی را افزایش میدهند.
- پژوهشی: محققان و اساتید دانشگاه، این اثر را به عنوان مرجع اصطلاحشناسی و منبع استناد در پایاننامهها و مقالات علمی بهکار میبرند.
۴ – ارتباط با حقوق تطبیقی و بینالملل
یکی از ویژگیهای ممتاز کتاب، تطبیق اصطلاحات رایج در نظام حقوقی ایران با نظامهای کامنلا و حقوق نوشته است. در بخش انگلیسی جلد، واژهها علاوه بر ترجمه، با توضیح مختصر درباره تفاوت معنایی یا کاربردی آنها در نظامهای مختلف معرفی شدهاند. این کار سه نتیجه مهم دارد:
- ایجاد بستری برای ارتباط علمی دانشجویان و وکلای داخلی با محافل حقوقی بینالملل.
- رفع سوءتفاهمها در ترجمهٔ متون قانونی به زبان انگلیسی جهت ارائه در کنفرانسها، دادگاههای بینالمللی یا مکاتبات رسمی.
- ارتقاء سطح علمی مخاطبان و توانایی آنها برای مناظره یا دفاع در پروندههای میانکشوری.
۵ – جایگاه فرهنگی و معنوی کتاب
این کتاب علاوه بر ارزش علمی، حامل پیام فرهنگی ویژهای از مؤلف است: حقوق کیفری، نه صرفاً مجموعهای از مواد قانونی، بلکه زبان عدالت، حافظ امنیت عمومی، و پاسدار کرامت انسان است. در طراحی جلد فارسی، نماد چکش قاضی و ترازو، بهعنوان سمبل تعادل و فصل خصومت، همزمان زیبایی بصری و گویایی پیام اثر را منتقل میکند. انتخاب رنگ قهوهای متمایل به طلایی برای بخش پایینی جلد و تضاد آن با سفید، نشانی از ترکیب سنت و مدرنیته است؛ سنت در اخلاق قضایی، و مدرنیته در شیوهٔ آموزش و بیان اصطلاحات.
اثر حاضر، بهحق میتواند به عنوان هدیهٔ علمی ارزشمند برای همکاران حقوقی، دانشجویان و حتی علاقهمندان غیرحقوقی در کتابخانههای شخصی و سازمانی قرار گیرد. چاپ توسط نشر متخصصان نیز تضمینکنندهٔ کیفیت مواد و ظرافت در صحافی و ارائهٔ کتاب است.
۶ – دربارهٔ نویسنده
دکتر حسامالدین رحیمی، استاد حقوق کیفری دانشگاه های تهران، مدیرعامل مشاوره حقوقی آرمان ابتکار گویا (شماره ثبت ۳۷۶۳۴)، یکی از چهرههای شاخص در حوزهٔ حقوق کیفری معاصر ایران است.
با بیش از دو دهه تجربهٔ تدریس و پژوهش در دانشگاههای معتبر کشور و حضور فعال در عرصهٔ وکالت، ایشان تلفیق کمنظیری از دانش نظری، تجربهٔ عملی و تعهد اخلاقی را در فعالیتهای علمی و حرفهای خود ارائه داده است.
در آثار منتشرشدهٔ دکتر رحیمی، از جمله مجموعهٔ «ترمینولوژی حقوق کیفری»، به وضوح میتوان شیوهٔ نظاممند او را در تحلیل و ارائهٔ مفاهیم دید:
- دقت علمی: تعریف و تبیین هر اصطلاح بر پایهٔ منابع معتبر داخلی و بینالمللی
- کاربرد عملی: توجه به جایگاه اصطلاح در قوانین جاری، آرای قضایی و متنهای دادگاهی واقعی
- بُعد تطبیقی: بازکردن دریچهای برای مخاطب به نظامهای حقوقی جهان و معادلیابی دقیق برای اصطلاحات در زبان انگلیسی
وی همواره تأکید کرده است که حقوق کیفری مفهومی فراتر از متون قانونی است؛ این علم، زبان عدالت و ضامن امنیت جامعه است.
در مقام استاد، دکتر رحیمی نسلهای متعددی از دانشجویان حقوق را با رویکردی متعهدانه و بُردبینی علمی تربیت کرده و در جایگاه وکیل، بسیاری از دفاعیات او بهعنوان نمونههای شاخص استناد در محاکم باقی ماندهاند.
عمیقترین ویژگی شخصیتی دکتر رحیمی، وفاداری به اصول انسانی و معنوی است؛ او اعتقاد دارد که قلم و کلمات، مسئولیتی الهی بر دوش نویسنده میگذارند و هر اثر علمی باید هم به دانایی بیفزاید و هم به کرامت بشر احترام بگذارد.