اجماع

اجماع به معنای اتفاق نظری است که در اثبات حکم شرعی مؤثر است. علماى شیعه اجماع را دلیل مستقلى در مقابل کتاب و سنّت نمی‌دانند. ایشان اجماع را تنها از این جهت که کشف از نظر معصوم می‌کند، حجّت می‌دانند، در حقیقت حجیّت مربوط به سنّت است که اجماع کاشف آن است.
اجماع دارای اقسامی است؛ مانند اجماع بسیط، اجماع مرکب، اجماع محصل، اجماع منقول و ... . برای نمونه؛ اتفاق ‌نظر همه فقها در یک مسئله را اجماع بسیط گویند؛ مانند: اجماع بر حرمت قیاس و اجماع بر واجب نبودن دعا هنگام دیدن هلال ماه.

اجماع در لغت از مادّه «جمع» به دو معنا آمده است: 1. اتفاق و انضمام چیزى به چیز دیگر؛ 2. عزم.[1]
اجماع در اصطلاح؛ یعنى اتفاق خاص. علمای علم اصول؛ این اتفاق خاص را با عبارت‌هاى مختلف بیان کرده‌اند از جمله:
- اتفاق فقهاى مسلمین بر حکم شرعى؛
- اتفاق اهل حل و عقد از مسلمین بر حکم شرعى؛
- اتفاق امت حضرت محمد(ص) بر حکم شرعى؛ و سایر عبارت‌هایى که در تفسیر اتفاق خاص بیان شده است. ولى از ملاحظه تعریف‌ها و تفسیرهاى مختلف می‌توان نتیجه گرفت که مراد از اتفاق خاص، اتفاق جماعتى است که اتفاق ایشان در اثبات حکم شرعى نافذ و مؤثّر است.