حجر

حجر، در مقابل اهلیت است و عبارت است از وضعیت حقوقی شخصی که صلاحیت داشتن حق معینی را برای اعمال آن حق ندارد. به کسی محجور گویند که دارای حجر است. اسباب حجر عبارت­ند از :  صِغَر (کودکی)، جنون (دیوانگی)، فلس (ناداری)، سفه (نداشتن عقل اقتصادی) طبق ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی هیچ­کس را نمی­توان بعد از رسیدن به سن بلوغ به عنوان جنون یا عدم رشد محجور کرد. مگر آنکه عدم رشد یا جنون او ثابت شده باشد. در تبصره ۱ این ماده آمده است که سن بلوغ در پسر، پانزده سال تمام قمری و در دختر نه سال تمام قمری است. در تبصره ۲می­خوانیم: «اموال صغیری را که بالغ شده است در صورتی می­توان به او داد که رشد او ثابت شده باشد.»
وقتی فردی برای انجام عملی صلاحیت قانونی لازم را داشته باشد، می­گوییم فلانی اهلیت دارد. پس اهلیت نوعی صلاحیت و شایستگی است. در ماده ۹۵۶ قانون مدنی مقرر شده است که: اهلیت برای دارا شدن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع می­شود. بنابراین از نظر حقوقی اهلیت یعنی توانایی حقوقی و قابلیت شخص برای اینکه دارای حق و تکلیف شده و بتواند حقوق خود را اجرا کند. فرضاً ماده ۲۲ آیین­نامه دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۱۷ مقرر داشته است: تنظیم و ثبت معاملاتی که از طرف قیم صغار و محجورین نسبت به اموال آن­ها در دفاتر واقع می­شود بدون اجازه کتبی مدعی ­العموم محل ممنوع است. از طرفی ماده ۸۳ قانون امور حسبی مصوب ۱۳۱۹ مقرر می­دارد: اموال غیر منقول محجور فروخته نخواهد شد، مگر با رعایت مصلحت او و تصویب دادستان.