وصایت چیست و تفاوت آن با وصیت

وصایت چیست و تفاوت آن با وصیت

نهادهایی که در قانون مدنی برای حمایت از محجورین پیش بینی شده است شامل ولایت ، وصایت و قیمومت است . هرکدام از این نهادها احکام ، آثار و قواعد ویژه ای دارند . در صورتی که پدر و جد پدری فرد محجور در قید حیات باشند ، بر محجوران ولایت دارند . علاوه بر این ، هر کدام از پدر و جد پدری می توانند برای بعد از فوت خود فردی را به عنوان وصی برای اداره امور محجوران تعیین کنند که به این عمل وصایت گفته می شود . در صورتی هم که پدر یا جد پدری فوت نموده باشند و کسی را به سِمَت وصایت تعیین نکرده باشند ، دادگاه اقدام به تعیین قیم می کند . به همین مناسبت ، در این مقاله به بررسی وصایت در قانون مدنی ، تفاوت وصایت با وصیت و تفاوت وصایت با قیمومت خواهیم پرداخت . 

” پدر و جد پدری می توانند بعد از فوت دیگری ، شخصی را به سِِمت وصایت تعیین کنند “

وصایت در قانون مدنی

معنای لغوی وصایت در فرهنگ لغت تحت عنوان پند و اندرز و نصیحت آمده است . در قانون مدنی ماده 1188 به وصایت اختصاص یافته است . بر اساس این ماده ، " هریک از پدر و جد پدری بعد از وفات دیگری می تواند برای اولاد خود که تحت ولایت او می باشند وصی معین کند تا بعد از فوت خود در نگاهداری و تربیت آنها مواظبت کرده ، اموال آنها را اداره نمایند " . بنابراین ، در ارتباط با محجوران ، قانونگذار نهادی را پیش بینی کرده است که به حمایت از آنان بپردازد . بنابراین ، در کنار اینکه ولایت بر محجوران یعنی سرپرستی پدر و جد پدری آنان پیش بینی شده است ، هر کدام از پدر و جد پدری نیز می توانند بعد از فوت دیگری برای فرزندان خود وصی تعیین نمایند . همچنین ، بر اساس ماده 1190 قانون مدنی ، حتی ولی قهری یعنی پدر و جد پدری می توانند به شخصی که به عنوان وصی تعیین کرده اند نیز این اختیار را بدهند که بعد از فوت خود وصی دیگری تعیین نماید . 

تفاوت وصایت با وصیت

با تقسیم وصیت به وصیت عهدی و وصیت تملیکی ، وصایت همان وصیت عهدی است . چرا که وصیت عهدی را ناظر به وصیتی می دانند که در آن ، شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور می کند که این کار می تواند مراقبت از فرزندان صغیر موصی باشد . مطابق این نوع وصیت ، شخصی که وصیت می کند را موصی می گویند و شخصی که متعهد به نگهداری از فرزند صغیر موصی است را وصی می گویند . بنابراین ، تفاوت وصایت با وصیت این است که با تقسیم وصیت به عهدی و تملیکی ، وصایت را می توان به نوعی یکی از اقسام وصیت ( یعنی وصیت عهدی ) دانست .

” وصی توسط پدر یا جد پدری تعیین می شود و در صورت عدم تعیین آن ، دادگاه قیم تعیین می کند “

تفاوت وصایت با قیومت

یکی دیگر از نهادهایی که به موجب قانون مدنی برای حمایت از محجورین پیش ینی شده است " قیمومت " است . در صورتی که فرد محجور ( صغیر ، سفیه ، مجنون ) ، ولی قهری یعنی پدر و جد پدری نداشته باشد و شخصی هم بعنوان وصی برای اداره امور او تعیین نکرده باشند ، دادگاه قیم تعیین می کند تا به امور وی بپردازد . اما قیمومت با وضایت متفاوت است . فرق وصی و قیم این است که وصی توسط ولی قهری یا وصی منصوب از طرف آنان تعیین می شود ؛ اما قیم به حکم دادگاه مشخص می شود . تفاوت دیگر قیم و وصی این است که اختیارات قیم توسط قانون مشخص است و اختیارات وصی را را خود موصی ( وصیت کننده )تعیین کرده است و دادگاه بر کار وصی مداخله ای ندارد . علاوه بر این ، اختیارات وصی بیش از اختیارات قیم است ؛ مگر آنکه موصی اختیارات او را محدود کرده باشد . مثلا وصی می تواند طرف قرارداد با محجور واقع شود ، اما قیم نمی تواند طرف معامله با محجور باشد .