تعریف وقف عام و وقف خاص و تفاوت آنها

وقف یک نظام ویژه حقوقی است که شرایط خاصی دارد . به این معنا که وقتی کسی مالی را وقف می کند ، در واقع مال خود را برای استفاده در اختیار دیگری قرار داده است . وقتی عقد وقف به صورت صحیح صورت گرفت ، دیگر امکان فروش مال موقوفه به راحتی اموال دیگر نیست .

البته وقف موضوعی است که اکثر مردم مفهوم آن را می شناسند ؛ اما شاید با انواع و نکات حقوقی مربوط به آن آشنایی نداشته باشند . وقف بر اساس اینکه به نفع چه کسی یا کسانی بوجود آید ، به دو نوع وقف عام و وقت خاص تقسیم می شود . از این رو در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع وقف از جمله وقف عام ، وقف خاص پرداخته و سپس تفاوت وقف عام و وقف خاص را بررسی نماییم .  

وقف عام

به صورت خلاصه ، در تعریف وقف عام ، می توان گفت که وقف عام به وقفی گفته می شود که در راستای منافع عمومی است . بر این اساس ، در وقف عام کسانی که وقف به نفع آنها صورت می گیرد ، متعدد و زیاد هستند . در واقع وقف عام محدود به افراد مشخصی نیست ؛ مثل وقتی که کسی مسجد یا مدرسه وقف می کند . هم چنین وقف عام می تواند به این صورت باشد که کسی دارو یا غذا وقف کند یا امکان مطالعات علمی را برای دیگران بوجود آورد ؛ مثل ایجاد کتابخانه برای استفاده عموم . بنابر آنچه گفته شد ، دانستیم که وقف عام برای مصرف عمومی است .

وقف خاص

در قسمت قبل به توضیح وقف عام پرداخته شد ؛ اما تعریف وقف خاص متفاوت از وقف عام است . وقف خاص برخلاف وقف عام که به طور غیر قابل محصور است ، به شخص یا اشخاص معین تعلق می یابد . مثلا وقف برای فرزندان . در این مورد ، فرزندان افراد مشخصی هستند که مال موقوفه صرفا برای مصادرف آنها خواهد بود و به استفاده عموم نخواهد رسید .  

لازم به ذکر است که هم در وقف عام و هم در وقف خاص ، واقف می تواند کسی را تعیین کند تا به اداره امور مال موقوفه بپردازد .  

تفاوت وقف عام و وقف خاص

با توجه به تعاریف وقف عام و وقف خاص که در قسمت های قبل ارائه شد ، تفاوت وقف عام و وقف خاص را می توان در سه مورد زیر خلاصه نمود :  

1 ) تفاوت در موقوف علیهم

موقوف علیهم یعنی کسانی که برای آنها و به نفع آنها وقف صورت گرفته است . موقوف علیهم در وقف عام متعدد و نامشخص است اما در وقف خاص مشخص و محدود است .

2 ) تفاوت در هدف از وقف

در وقف عام هدف وقف کننده انجام یک کار خیر عمومی است که می تواند اهداف مختلف مذهبی یا علمی داشته باشد . اما در وقف خاص هدف او تنها بهره بری افراد مشخصی است که آنها را در ذهن خود داشته است . بنابراین نیت واقف در وقف عام و وقف خاص باهم متفاوت است .  

3 ) تفاوت در تعیین متولی

واقف خود باید متولی را تعیین کند . متولی اداره کننده مال موقوفه است . در وقف عام اگر واقف مشخص نشده باشد ، اداره مال موقوفه با حاکم است که در حال حاضر اداره اوقاف این کار را بر عهده دارد و هیچ یک از موقوف علیهم حق این کار را ندارد . اما در وقف خاص اگر متولی توسط واقف مشخص نشده باشد ، خود موقوف علیهم ، مال موقوفه را اداره می کنند .