ثبت ازدواج دائم و موقت

آنچه که در فقه اسلامی برای صحت عقد نکاح واجد اهمیت است ، قصد و رضایت زن و مرد برای ازدواج با یکدیگر می باشد و اصولا به ثبت رسیدن ازدواج میان آنها جزء شرایط صحت عقد نکاح تلقی نشده است . با این حال ، قانونگذار برای اینکه اثبات عقد نکاح در صورت بروز اختلاف به آسانی امکان پذیر باشد و روابط میان زوجین تحت قاعده و نظم اجتماعی در آید ، ثبت ازدواج یا نکاح را در مواردی ضروری و الزامی دانسته است که البته میان عقد ازدواج دائم و عقد نکاح موقت یا صیغه در این خصوص اختلافاتی به چشم می خورد . به همین مناسبت در ادامه این مقاله قصد داریم ابتدا به توضیح ثبت نکاح پرداخته و در ادامه ثبت نکاح دائم و ثبت نکاح موقت را به صورت جداگانه تحلیل و بررسی نماییم .

لزوم ثبت عقد نکاح

با عنایت به قواعد فقهی و همچنین حقوقی مانند قانون مدنی در می یابیم که عقد نکاح یک عقد رضایی است و وقوع آن منوط به انجام هیچ گونه تشریفاتی نشده است . بر این اساس می توان گفت زمانی که زن و مرد در خصوص عقد نکاح به توافق برسند و صیغه عقد ازدواج جاری شود ، ازدواج به صحت انجام گرفته است و لزومی ندارد تا عقد ازدواج به ثبت برسد تا معتبر تلقی شده و حقوق و تکالیف ازدواج بر ذمه زن و مرد مستقر شود . با این حال در برخی شرایط ممکن است که زن و مرد در خصوص برخی از مسائل به اختلاف برسند و برای حل دعاوی خانوادگی خود ناگزیر به دادگاه مراجعه کنند . در این شرایط ، نخستین مسئله ای که ممکن است با آن مواجه شوند ، اثبات رابطه زوجیت است که تنها در صورتی می توان رابطه زوجیت را در دادگاه اثبات نمود که عقد نکاح به ثبت رسیده باشد . به عنوان مثال در صورتی که مردی نفقه همسر خود را نداده باشد و زن بخواهد نفقه خود را مطالبه کند ، باید تصویر برابر با اصل شده سند ازدواج را به دادگاه ارائه نماید تا دادگاه با احراز رابطه زوجیت ، بتواند حکم به پرداخت نفقه زن صادر کند . بنابراین لزوم ثبت ازدواج یا نکاح از جهت نظم بخشیدن به رابطه زوجیت در اجتماع و اثبات زوجیت در دادگاه ، امری ضروری و پر فایده می باشد که البته موضوع ثبت ازدواج در خصوص ازدواج دائم و ازدواج موقت تا حدودی متفاوت است که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت .

ثبت نکاح دائم

احکام و آثار مربوط به ازدواج دائم به عنوان یکی از رسمی ترین انواع عقد نکاح ، در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده به پیروی از فقه شیعه مورد اشاره قرار گرفته است که یکی از مهم ترین احکام مربوط به ازدواج دائم ، لزوم ثبت نکاح دائم می باشد که در قانون حمایت خانواده مورد پیش بینی قرار گرفته است . بر اساس ماده بیستم از قانون حمایت خانواده مصوب سال 1392 ، ثبت ازدواج دائم در تمامی موارد الزامی است و ثبت نکاح دائم در این قانون به عهده مرد ( شوهر ) قرار گرفته است . لزوم ثبت ازدواج دائم به دلیل آثار مهمی که از این نوع ازدواج به بار می آید ، مسئله ای مهم و ضروری تلقی شده است ؛ تا حدی که در ماده 49 همین قانون برای عدم ثبت ازدواج دائم توسط مرد جرم ضمانت اجرای جرم عدم ثبت ازدواج دائم نیز پیش بینی شده است که اگر مردی نسبت به ازدواج دائم اقدام نموده و از ثبت ازدواج دائم در دفاتر رسمی خودداری کند ، علاوه بر اینکه به ثبت نکاح دائم الزام می شود ، به پرداخت جزای نقدی درجه 5 و یا حبس درجه هفت محکوم خواهد شد . بنابراین در نکاح دائم مرد موظف است که طبق تشریفات ثبت ازدواج دائم نسبت به این امر مبادرت نماید .

ثبت نکاح موقت

همانگونه که در قسمت قبل اشاره گردید ، بر اساس قانون ثبت نکاح دائم اصولا در تمامی موارد لازم و ضروری و لازم است ؛ اما اصولا عقد نکاح موقت به دلیل جنبه موقتی بودن آن به ثبت نمی رسد و در قانون نیز الزامی کلی به ثبت نکاح موقت مورد پیش بینی قرار نگرفته است و الزام به ثبت نکاح در قانون حمایت خانواده مختص عقد دائم است ؛ نه عقد نکاح موقت . بنابراین عدم ثبت نکاح موقت توسط مرد ضمانت اجرایی نیز در پی نخواهد داشت . با این حال ، در برخی از شرایط استثنائی شوهر مکلف به ثبت نکاح موقت شده است و تنها در همین موارد است که مرد باید عقد نکاح موقت را ثبت کند . موارد الزام به ثبت نکاح موقت بر اساس قانون حمایت از خانواده عبارتند از حالتی که زوجه ضمن عقد نکاح موقت باردار می شود ؛ حالتی که زوجه ضمن عقد نکاح موقت تحت عنوان شرط ضمن عقد نکاح با زوج شرط می کند که صیغه یا نکاح موقت به ثبت برسد و همچنین در صورتی که پس از عقد موقت زن و مرد توافق کنند که عقد موقت به ثبت برسد . بر این اساس ، در غیر از این مواردی که ذکر شد ، ثبت نکاح موقت توسط شوهر کاملا اختیاری است ؛ نه اجباری و در قانون نیز ضمانت اجرای عدم ثبت ازدواج موقت در غیر از موارد مذکور مورد پیش بینی قرار نگرفته است .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ثبت ازدواج دائم و موقت به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند.