آیین نامه اجرایی کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی
آیین
نامه اجرایی کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی
1378.06.14 - .32001ت .19287 هـ - 1378.06.16 - 387
&وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
&بهداشت و درمان ـ وزارتخانهها ـ سازمانهای مستقل
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1378.6.14 بنا به پیشنهاد شماره 12867 مورخ 1376.11.14
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به استنادتبصره (3) ماده واحده قانون اصلاح
بند (2) ماده (1) قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی - مصوب
1375 - آیین نامهاجرایی کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی را به شرح
زیر تصویب نمود
آیین نامه اجرایی کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی
ماده 1 - در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:
الف: مواد شیمیایی - ترکیباتی هستند با منشأ معدنی یا آلی که حداقل دارای یک عنصر
شیمیایی بوده و به اشکال مختلف اعم از گاز، بخار، مایع وجامد دیده شوند و با توجه
به راه ورود به بدن و طول تماس، سلامت انسان و بهداشت محیط را به مخاطره اندازند.
ب - سم: مادهای است که دارای منشأ بیولوژیک یا شیمیایی (معدنی یا آلی) بوده و از
راههای مختلف در مقادیر معین و معمولا" جزیی باعث اختلال ویا فعل و انفعالات
حیاتی به طور موقت یا دایم میگردد.
ماده 2 - به منظور اعمال هماهنگی در امور مربوط به کنترل بهداشتی و نظارت بر سموم
و مواد شیمیایی کمیته هماهنگی، کنترل و نظارت بر سموم ومواد شیمیایی که از این پس
به اختصار کمیته نامیده میشود، در محل معاونت امور بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی با ترکیب زیرتشکیل میشود:
الف - رییس سازمان دامپزشکی یا نماینده تام الاختیار وی.
ب - رییس سازمان حفظ نباتات یا نماینده تام الاختیار وی .
پ - معاون ذی ربط سازمان حفظ محیط زیست یا نماینده تام الاختیار وی.
ت - معاون ذی ربط وزارت صنایع یا نماینده تام الاختیار وی.
ث - معاون ذی ربط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان رییس کمیته
ج - معاون ذی ربط سازمان برنامه و بودجه یا نماینده تام الاختیار وی.
تبصره 1 - دستورالعملهای کمیته پس از امضای وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ابلاغ میشود.
تبصره 2 - دستورالعمل چگونگی تشکیل کمیته به تصویب کمیته میرسد.
تبصره 3 - انجام امور دفتری و دبیرخانهای کمیته بر عهده معاونت امور بهداشتی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
تبصره 4 - دبیر کمیته معاون امور بهداشتی وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی
خواهد بود که بدون حق رأی در جلسه شرکت میکند.
ماده 3 - عرضه، فروش، توزیع، بسته بندی و نگهداری هر نوع سم در مراکز تهیه و
توزیع مواد غذایی ممنوع است و در مورد سموم و حشره کشهایخانگی در بسته بندیهای
کوچک و آماده، مطابق ضوابط ارگانهای ذی ربط قانونی عمل خواهد شد.
تبصره - کلیه فروشندگان و توزیع کنندگان سموم و مواد شیمیایی باید دورههای
آموزشی بهداشت که از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزشپزشکی اعلام میشود طی
نمایند و گواهی مربوط را دریافت کنند.
ماده 4 - حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم اعلام شده توسط کمیته، براساس شرایطی
خواهد بود که به تصویب کمیته مزبور خواهد رسید.
ماده 5 - سازندگان و فرموله کنندگان و فروشندگان و مصرف کنندگان مواد شیمیایی و
سموم و شرکتهای خدماتی دفع آفات نباتی، دامی و خانگی،فومیگاسیون و ضد عفونی
مکلفند به منظور حفظ و تأمین سلامت انسان و محیط زیست کلیه دستورالعملها،
استانداردها و موازین بهداشتی و زیستمحیطی موجود را رعایت نمایند.
ماده 6 - شرکتهای دولتی و خصوصی سازنده، فروشنده ،فرموله کننده مواد شیمیایی و
سموم و نیز شرکتهای خدمات دفع آفات نباتی، دامی،فومیگاسیون و ضد عفونی موظفند یک
نفر مسئول فنی واجد شرایط را به سازمانهای ذی ربط قانونی برای اخذ پروانه صلاحیت
فنی معرفی نماینده ورونوشت پروانههای صلاحیت صادر شده باید برای کمیته ارسال
گردد.
تبصره 1 - مشخصات مسئول فنی توسط مراجع ذی صلاح قانونی تعیین و ابلاغ خواهد شد.
تبصره 2 - شرکتهای خدماتی مبارزه با حشرات و جانوران موذی اماکن عمومی و خانگی
باید از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوزدریافت نمایند.
ماده 7 - متقاضیان ثبت، واردات،، صادرات ساخت، بسته بندی و فرمولاسیون مواد
شیمیایی و سموم موظفند کلیه مدارک و نمونههای مربوط را جهتبررسی و انجام
آزمایشهای لازم به مراجع ذی صلاح قانونی ارائه نمایند. صدور مجوز باید توسط مراجع
مذکور براساس آیین نامهها و ضوابط بهداشتیصادر شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی انجام پذیرد.
رونوشت مجوزهای صادر شده باید به معاونت امور بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی ارسال گردد.
ماده 8 - کلیه مراکز تهیه، تولید، نگهداری، فروش، بسته بندی و فرمولاسیون مواد
شیمیایی و سموم باید مجهز به سیستمهای پیشگیری و مقابله باحوادث شیمیایی باشند.
ماده 9 - کلیه کارخانجات، کارگاهها و مراکز درمانی و صنفی و کلیه اشخاصی که به
امر خرید یا استفاده از سموم و مواد شیمیایی اشتغال دارند، موظفندظروف خالی شده
آنها را به نحو مناسب و با رعایت ضوابط زیست محیطی منهدم یا دفع نمایند.
تبصره1 - تولید کنندگان سموم و مواد شیمیایی موظفند هشدارهای لازم را در مورد
خطرات استفاده مجدد از ظروف و مواد شیمیایی بر روی بر چسبآنها قید نمایند.
تبصره 1 - کلیه فروشندگان و عرضه کنندگان سموم و مواد شیمیایی مکلفند از فروش آن
دسته از سموم و مواد شیمیایی که فاقد هشدارهای لازم برروی برچسب آنها باشند
خودداری نمایند. مراجع ذی ربط موظف به نظارت بر اجرای این تبصره میباشند.
ماده 10 - سازندگان، فرموله کنندگان، بسته بندی کنندگان و حمل کنندگان سموم و
مواد شیمیایی و شرکتهای دفع آفات نباتی و خانگی مکلفند کارگاهانبار و کارگران خود
را از هر حیث به وسایل و تجهیزات بهداشتی و حفاظتی مطابق با دستورالعملهای مراجع
ذی صلاح مجهز کنند .
تبصره - معاینات دورهای محلها و افراد فوق الذکر حداقل هر شش ماه یکبار الزامی
است، انجام معاینات دورهای به عهده کار فرما میباشد.
حسن حبیبی - معاون اول رییس جمهور
نامه اجرایی کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی
1378.06.14 - .32001ت .19287 هـ - 1378.06.16 - 387
&وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
&بهداشت و درمان ـ وزارتخانهها ـ سازمانهای مستقل
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1378.6.14 بنا به پیشنهاد شماره 12867 مورخ 1376.11.14
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به استنادتبصره (3) ماده واحده قانون اصلاح
بند (2) ماده (1) قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی - مصوب
1375 - آیین نامهاجرایی کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی را به شرح
زیر تصویب نمود
آیین نامه اجرایی کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی
ماده 1 - در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:
الف: مواد شیمیایی - ترکیباتی هستند با منشأ معدنی یا آلی که حداقل دارای یک عنصر
شیمیایی بوده و به اشکال مختلف اعم از گاز، بخار، مایع وجامد دیده شوند و با توجه
به راه ورود به بدن و طول تماس، سلامت انسان و بهداشت محیط را به مخاطره اندازند.
ب - سم: مادهای است که دارای منشأ بیولوژیک یا شیمیایی (معدنی یا آلی) بوده و از
راههای مختلف در مقادیر معین و معمولا" جزیی باعث اختلال ویا فعل و انفعالات
حیاتی به طور موقت یا دایم میگردد.
ماده 2 - به منظور اعمال هماهنگی در امور مربوط به کنترل بهداشتی و نظارت بر سموم
و مواد شیمیایی کمیته هماهنگی، کنترل و نظارت بر سموم ومواد شیمیایی که از این پس
به اختصار کمیته نامیده میشود، در محل معاونت امور بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی با ترکیب زیرتشکیل میشود:
الف - رییس سازمان دامپزشکی یا نماینده تام الاختیار وی.
ب - رییس سازمان حفظ نباتات یا نماینده تام الاختیار وی .
پ - معاون ذی ربط سازمان حفظ محیط زیست یا نماینده تام الاختیار وی.
ت - معاون ذی ربط وزارت صنایع یا نماینده تام الاختیار وی.
ث - معاون ذی ربط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان رییس کمیته
ج - معاون ذی ربط سازمان برنامه و بودجه یا نماینده تام الاختیار وی.
تبصره 1 - دستورالعملهای کمیته پس از امضای وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ابلاغ میشود.
تبصره 2 - دستورالعمل چگونگی تشکیل کمیته به تصویب کمیته میرسد.
تبصره 3 - انجام امور دفتری و دبیرخانهای کمیته بر عهده معاونت امور بهداشتی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
تبصره 4 - دبیر کمیته معاون امور بهداشتی وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی
خواهد بود که بدون حق رأی در جلسه شرکت میکند.
ماده 3 - عرضه، فروش، توزیع، بسته بندی و نگهداری هر نوع سم در مراکز تهیه و
توزیع مواد غذایی ممنوع است و در مورد سموم و حشره کشهایخانگی در بسته بندیهای
کوچک و آماده، مطابق ضوابط ارگانهای ذی ربط قانونی عمل خواهد شد.
تبصره - کلیه فروشندگان و توزیع کنندگان سموم و مواد شیمیایی باید دورههای
آموزشی بهداشت که از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزشپزشکی اعلام میشود طی
نمایند و گواهی مربوط را دریافت کنند.
ماده 4 - حمل و نقل مواد شیمیایی و سموم اعلام شده توسط کمیته، براساس شرایطی
خواهد بود که به تصویب کمیته مزبور خواهد رسید.
ماده 5 - سازندگان و فرموله کنندگان و فروشندگان و مصرف کنندگان مواد شیمیایی و
سموم و شرکتهای خدماتی دفع آفات نباتی، دامی و خانگی،فومیگاسیون و ضد عفونی
مکلفند به منظور حفظ و تأمین سلامت انسان و محیط زیست کلیه دستورالعملها،
استانداردها و موازین بهداشتی و زیستمحیطی موجود را رعایت نمایند.
ماده 6 - شرکتهای دولتی و خصوصی سازنده، فروشنده ،فرموله کننده مواد شیمیایی و
سموم و نیز شرکتهای خدمات دفع آفات نباتی، دامی،فومیگاسیون و ضد عفونی موظفند یک
نفر مسئول فنی واجد شرایط را به سازمانهای ذی ربط قانونی برای اخذ پروانه صلاحیت
فنی معرفی نماینده ورونوشت پروانههای صلاحیت صادر شده باید برای کمیته ارسال
گردد.
تبصره 1 - مشخصات مسئول فنی توسط مراجع ذی صلاح قانونی تعیین و ابلاغ خواهد شد.
تبصره 2 - شرکتهای خدماتی مبارزه با حشرات و جانوران موذی اماکن عمومی و خانگی
باید از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوزدریافت نمایند.
ماده 7 - متقاضیان ثبت، واردات،، صادرات ساخت، بسته بندی و فرمولاسیون مواد
شیمیایی و سموم موظفند کلیه مدارک و نمونههای مربوط را جهتبررسی و انجام
آزمایشهای لازم به مراجع ذی صلاح قانونی ارائه نمایند. صدور مجوز باید توسط مراجع
مذکور براساس آیین نامهها و ضوابط بهداشتیصادر شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی انجام پذیرد.
رونوشت مجوزهای صادر شده باید به معاونت امور بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی ارسال گردد.
ماده 8 - کلیه مراکز تهیه، تولید، نگهداری، فروش، بسته بندی و فرمولاسیون مواد
شیمیایی و سموم باید مجهز به سیستمهای پیشگیری و مقابله باحوادث شیمیایی باشند.
ماده 9 - کلیه کارخانجات، کارگاهها و مراکز درمانی و صنفی و کلیه اشخاصی که به
امر خرید یا استفاده از سموم و مواد شیمیایی اشتغال دارند، موظفندظروف خالی شده
آنها را به نحو مناسب و با رعایت ضوابط زیست محیطی منهدم یا دفع نمایند.
تبصره1 - تولید کنندگان سموم و مواد شیمیایی موظفند هشدارهای لازم را در مورد
خطرات استفاده مجدد از ظروف و مواد شیمیایی بر روی بر چسبآنها قید نمایند.
تبصره 1 - کلیه فروشندگان و عرضه کنندگان سموم و مواد شیمیایی مکلفند از فروش آن
دسته از سموم و مواد شیمیایی که فاقد هشدارهای لازم برروی برچسب آنها باشند
خودداری نمایند. مراجع ذی ربط موظف به نظارت بر اجرای این تبصره میباشند.
ماده 10 - سازندگان، فرموله کنندگان، بسته بندی کنندگان و حمل کنندگان سموم و
مواد شیمیایی و شرکتهای دفع آفات نباتی و خانگی مکلفند کارگاهانبار و کارگران خود
را از هر حیث به وسایل و تجهیزات بهداشتی و حفاظتی مطابق با دستورالعملهای مراجع
ذی صلاح مجهز کنند .
تبصره - معاینات دورهای محلها و افراد فوق الذکر حداقل هر شش ماه یکبار الزامی
است، انجام معاینات دورهای به عهده کار فرما میباشد.
حسن حبیبی - معاون اول رییس جمهور