ابطال صدر بخشنامه شماره 19718/5030 مورخ 5/3/1381 و قسمت 4 بخشنامه مذکور و نیز ابطال ابلاغیه شماره 46721/5000 مورخ 21/5/1382 معاون فنی و درآمد سازمان تأمین اجتماعی.

تاریخ: 8/11/85 شماره دادنامه:
738، 739 کلاسه پرونده: 82/557، 754
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح – صنایع پشتیبانی و نوسازی هلیکوپترهای
ایران.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال صدر بخشنامه شماره 19718/5030 مورخ 5/3/1381 و قسمت 4
بخشنامه مذکور و نیز ابطال ابلاغیه شماره 46721/5000 مورخ 21/5/1382 معاون فنی و
درآمد سازمان تأمین اجتماعی.
مقدمه: شکات به شرح دادخواستهای تقدیمی اعلام داشته‎اند، 1- صنایع زیر مجموعه این
سازمان از سال 1372 تا اواخر سال 1380 به موجب قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و
وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب 13/12/1368 و بخشنامه فنی شماره 7 مورخ 10/12/1370
رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی و همچنین مجوز صادره به شماره
8865/6 مورخ 24/2/1372 معاون اداره کل مستمریهای سازمان تأمین اجتماعی کارکنان خود
را بر اساس شرایط مقرر در ماده 2 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون
استخدام کشوری سال 1368 و نیز قانون اصلاح بند (ب) تبصره یک ماده 2 قانون مذکور
مصوب 3/10/1370 ( مستخدمین مرد با داشتن 25 سال سابقه خدمت و 50 سال سن و مستخدمین
زن با 20 سال سابقه خدمت بدون رعایت شرط سنی) جهت بازنشستگی به سازمان تأمین
اجتماعی معرفی و پس از احراز شرایط فوق تعداد کثیری از کارکنان این سازمان بر اساس
احکام صادره از سوی سازمان مذکور به افتخار بازنشستگی نایل گردیده‎اند. 2- سازمان
تأمین اجتماعی در اواخر سال 1380 پس از گذشت 8 سال از اجرای مقررات بازنشستگی فوق
در صنایع زیر مجموعه این سازمان، به لحاظ استنباط جدید از قانون اصلاح مقررات
بازنشستگی و وظ
یفه قانون استخدام کشوری مصوب 13/12/1368 به موجب بخشنامه فنی شماره 19718/5030
مورخ 5/3/1381 محدودیتهایی را بر خلاف قانون فوق بر مشمولین قانون تأمین اجتماعی
اعمال نموده و صرفاً مستخدمین مشمول مقررات استخدامی شرکتهای دولتی مصوب 1352 را که
از نظر بازنشستگی تابع قانون تأمین اجتماعی می‎باشند در شمول قانون اصلاح مقررات
بازنشستگی مصوب سال 1368 قرارداده و متعاقب آن برابر نامه شماره 46721/5000 مورخ
21/5/1382 به این سازمان ابلاغ نموده
خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031
که با اجرای مفاد تبصره یک ماده 2 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه مصوب سال
1368 صدور احکام بازنشستگی و برقراری مستمری کارکنان واجد شرایط بازنشستگی شرکتهای
تابعه این سازمان، هماهنگ نمی‎باشد. 3- این سازمان با توجه به دلایل ذیل، مفاد
تبصره یک ماده 2 قانون مذکور را شامل کارکنان مشمول قانون تأمین اجتماعی که در
دستگاههای مذکور در ماده 2 قانون فوق شاغل هستند نیز می‎داند. الف- بنابه اطلاق
ماده 2 قانون مورد بحث بدون اینکه به مشمولین انواع خاصی از مقررات استخدامی اشاره
بشود مفاد این ماده به کلیه کارکنان دولت از جمله آن دسته از کارکنان دولت که
مشمول قانون تأمین اجتماعی می‎باشند نیز تسری دارد. از سوی دیگر تبصره یک ماده 2
فوق نیز استثناء بر حکم کلی مندرج در متن ماده 2 محسوب می‎ گردد. فلذا با عنایت به
اینکه افراد حکم مستثنی (یعنی مشمولین تبصره یک) داخل در افراد مستثنی‎منه (یعنی
مشمولین ماده 2) می‎باشند، بنابراین هیچگونه تردیدی وجود ندارد که منظور از عبارت
«مستخدم رسمی و یا ثابت مشمولین این قانون» در متن تبصره یک، مستخدمین رسمی و یا
ثابت مشمول ماده 2 می‎باشد». ب- در همین راستا، ابتدا عبارت تبصره 2 ماده 2 با ذکر
کلمه «صرف
اً» به این نکته تأکید دارد که موضوعات خارج شده از شمول تبصره یک ماده 2 به صورت
حصری در متن تبصره 2 همان ماده ذکر گردیده است و چون در میان موارد استثناء به
مشمولین قانون تأمین اجتماعی اشاره نشده است، بنابراین مستخدمین دولتی مشمول قانون
تأمین اجتماعی در شمول تبصره یک ماده 2 قرار دارند. ج- در قانون مصوب 13/12/1368
قرائن دیگری در جهت تایید مراتب فوق وجود دارد، از جمله اینکه به موجب ماده 9
قانون مورد بحث، دایره شمول آن توأماً شامل مستخدمین مشمول مقررات استخدامی شرکتهای
دولتی مصوب 5/3/1352 و نیز دستگاههای دارای مقررات استخدامی خاص گردیده است و
بالطبع این امر بیانگر گستردگی قلمرو شمول قانون فوق می‎باشد. با عنایت به مطالب
معنونه درخواست می‎شود، نسبت به ابطال صدر بخشنامه شماره 19718/5030 مورخ 5/3/1381
معاونت فنی و درآمد اداره کل استان تهران بزرگ سازمان تأمین اجتماعی در خصوص محدود
نمودن مفاد آن به مشمولین مقررات استخدامی شرکتهای دولتی و همچنین ابطال بند (4)
بخشنامه مذکور در ارتباط با محدود نمودن مفاد بند مزبور به شرط سی سال خدمت جهت
بـازنشستگی و نیز نسبت بـه ابطال ابلاغیه شماره 46721/5000 مـورخ 21/5/1382 معاونت
فنی و د
رآمـد

خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031
سازمان تأمین اجتماعی اقدام گردد. معاون حقوقی و امور مجلس سازمان تأمین اجتماعی
در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 10628/7100 مورخ 28/4/1383 اعلام داشته‎اند،
1- مستخدمین شکات از حیث بیمه و بازنشستگی مشمول مقررات قانون تأمین اجتماعی
هستند. دلایل این مدعا به قرار ذیل است، اولاً- اظهارات صریح خود شکات در
دادخواستهای تقدیمی. ثانیاً – بند (ب) ماده یک قانون مقررات استخدامی شرکتهای دولتی
مصوب 1352 که صریحاً شرکتهای وابسته به وزارت جنگ (که شامل شکات می‎باشد) را از
شمول مقررات استخدامی حاکم بر شرکتهای دولتی خارج دانسته و تشخیص وضعیت استخدامی
آنها به وزارت مزبور محول شد. به همین دلیل وقتی که در اجرای تبصره 4 ماده 11
قانون تشکیل وزارت بهداری و بهزیستی مصوب 6/4/1355 صندوق بازنشستگی مستخدمین
شرکتهای دولتی منحل شد و در سازمان تأمین اجتماعی ادغام گردید، کارکنان این قبیل
شرکتها مشمول قانون تأمین اجتماعی قرار گرفتند. ثالثاً- اساسنامه‎های شرکتهای شکات
که مستخدمین خود را از حیث بیمه و بازنشستگی صریحاً مشمول مقررات قانون تأمین
اجتماعی قرار داده‎اند. 2- نتیجه قانونی و منطقی که از مشمولیت شرکتهای شاکی تحت
قانون تأمین اجتماعی به دس
ت می‎آید به طور خلاصه عبارتند از الف- مستخدمین مزبور یکی از مصادیق مشمولین
قانون تأمین اجتماعی بوده و به همین اعتبار لزوماً و بدون تفکیک از سایر مشمولین
تأمین اجتماعی، مشمول کلیه احکام و مقررات حاکم بر امر بازنشستگی می‎باشند. خارج
گردیدن اینگونه مستخدمین از احکام کلی بازنشستگی مقرر در قانون تأمین اجتماعی
مستلزم نص صریح قانون می‎باشد. بدیهی است به استناد عبارات کلی و اطلاقات ادله
نمی‎توان حکم بر چنین خروجی نمود. عبارت «مستخدمین رسمی» مندرج در ماده 2 قانون
اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری مصوب 1368 یک عبارت مطلق و
کلی بود، بلحاظ حکم بازنشستگی شامل آن دسته از مستخدمین رسمی که مشمول قانون خاص
می‎باشند، نمی‎گردد. ب- از حیث لزوم تبعیت از مقررات واحد تأمین اجتماعی، فرقی بین
مشمولین قانون تأمین اجتماعی قاعدتاً وجود ندارد. یعنی از منظر قانون تأمین
اجتماعی، تفاوتی میان اینکه مشمولین آن مستخدمین دولتی باشند یا مستخدمین بخش
خصوصی وجود ندارد بلکه بلا تفاوت کلیه مشمولین آن از حیث شرایط بازنشستگی از یک
رژیم تبعیت می‎کنند. 3- بـر خلاف سوء استنباط شکات، استفاده از مـزایای مقرر در
قانـون سال 1368 تابـع

خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031
وصف دولتی یا مستخدم رسمی بودن نیست. شاکی از این امر مهم غفلت نموده است که
مستخدمین آنها ولو اینکه کارمند دولت هم باشند، از حیث احکام بازنشستگی از همان
ابتداء مشمول مقررات خاص تأمین اجتماعی بوده‎اند و به دلیل عمومات و اطلاقات احکام
بازنشستگی کارمندان دولت اساساً شامل این دسته از مستخدمین دولتی نیست. با توجه به
جمیع مراتب بالا صدور حکم بر رد شکایت مطروحه را دارد. مدیرکل دفتر امور حقوقی و
دعاوی سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به دعوت نماینده جهت اداء‌ توضیحات در جلسه
هیأت عمومی دیوان طی نامه شماره 42388/7100 مورخ 7/11/1385 اعلام داشته‎اند، بر
طبق رویه فعلی سازمان، بازنشستگی مستخدمین رسمی و ثابت شرکتهای دولتی، که به لحاظ
بیمه و حمایتهای مربوط به آن مشمول قانون تأمین اجتماعی هستند، تابع ضوابط و
مقررات مذکور در قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری است و
اینگونه مستخدمان صرفنظر از نوع مقررات استخدامی حاکم بر آنان، بلحاظ بازنشستگی،
تابع قانون اخیرالذکر می‎باشند. لذا آن بخش از مفاد بخشنامه و ابلاغیه مورد شکایت
که با این امر منافات داشته، عملاً منتفی شده و بدینگونه خواسته شکات اجابت گردیده
است. لذا ضمن
ایفاد تصویر نامه شماره 87143 مورخ 7/10/1384 اداره کل امور فنی مستمریهای سازمان
که در همین معنی صادر شده است، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به رد شکایت
مطروحه حکم مقتضی صادر فرمایند. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فـوق با
حضور رؤسای شعب بـدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیـدنظر تشکیل و پس از استماع
توضیحات نمایندگان سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی و سازمان بازنشستگی کشوری و بحث و
بـررسی و انجام مشـاوره بـا اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‎نماید.
رأی هیأت عمومی
در ماده 2 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری تصریح شده
است که بازنشستگی مستخدمین رسمی، ثابت و دارای عناوین مشابه وزارتخانه‎ها، مؤسسات،
شرکتهای دولتی، شهرداریها و مؤسسات دولتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام
است با حداقل سی سال سابقه خدمت قابل قبول از لحاظ بازنشستگی طبـق مقررات مربوط
خواهد بـود. نظر بـه عموم و اطلاق مـاده مزبـور و تـأکید قانونگذار بـه شمول این
قانـون درباره مطلق مستخدمیـن مشمـول مقررات استخدامـی شرکتهای دولتـی و مستخدمیـن

خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031
دستگاههای دارای مقررات استخدامی خاص به شرح ماده 9 و ضرورت ادغام کلیه صندوقهای
بازنشستگی در یکدیگر به استثنای صندوق بازنشستگی مشمولین قانون استخدامی نیروهای
مسلح جمهوری اسلامی ایران و سازمـان تأمین اجتماعی (بخش کارگران، صاحبان حرف و …)
و اینکـه سازمان تأمین اجتماعی به شرح لایحه شماره 42388/7100 مورخ 7/11/1385 با
انجام خواسته شاکیان موافقت به عمل آورده است، صدر بخشنامه شماره 19718/5030 مورخ
5/3/1381 و بند 4 آن که مفید محدودیت در قلمرو مصرحات احکام قانون فوق الذکر است،
مغایر قانون تشخیص داده می‎شود و مستنداً به قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت
اداری ابطال می‎گردد و به تبع آن ابلاغیه شماره 46721/5000 مورخ 21/5/1382 نیز کان
لم یکن اعلام می‎شود./

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
مقدسی‎فرد

















خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031