ابطال دستورالعملهای شماره 27929/21 مورخ 2/12/1382، 20398/21 مورخ12/6/1383 و 33113/21 مورخ8/9/1383 شهردار مشهد
شماره هـ/83/42 و 179 8/2/1386
تاریخ: 29/5/1385 شماره دادنامه: 338،339،340
کلاسه پرونده: 84/734، 83/42، 179
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: 1ـ سازمان مسکن و شهرسازی خراسان 2ـ دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری
ایران.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعملهای شماره 27929/21 مورخ 2/12/1382، 20398/
21 مورخ12/6/1383 و 33113/21 مورخ8/9/1383 شهردار مشهد.
مقدمه: شکات به شرح دادخواستها و شکایتنامه تقدیمی خلاصتاً اعلام داشتهاند،
قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به منظور هماهنگ کردن برنامههای
شهرسازی و ایجاد محیط زیست بهتر برای شهروندان و همچنین به منظور اعتلای هنر
معماری ایران و رعایت سبکهای مختلف معماری و سنتی و ملی و ارائه ضوابط و جنبههای
اصیل آن در تاریخ 12/12/1351 به تصویب مجلس شورای ملی (سابق) رسیده که در ماده2 آن
اهم وظایف شورای عالی شهرسازی و معماری ایران: اظهار نظر نسبت به پیشنهادها و
لوایح شهرسازی و مقررات مربوط به طرحهای جامع شهری که شامل منطقهبندی ـ نحوه
استفاده از زمین به جهت تعیین مناطق صنعتی، بازرگانی، اداری، مسکونی، تأسیسات
عمومی و فضای سبز و سایر نیازمندیهای عمومی شهر و بررسی و تصویب نهائی طرحهای
مذکور و تغییرات آنها خارج از نقشههای تفصیلی و تصویب معیارها و ضوابط
آییننامههای شهرسازی و معماری میباشد. در راستای اهم سیاستهای وزارت مسکن و
شهرسازی و هدف مقنن، تهیه طرح جامع شهر به استناد ماده 9 همین قانون به مهندسین
مشاور واگذار که پس از صرف هزینه و به کارگیری کارشناسان متخصص در هر بخش مطالعات
انجام و سرانهها، جمعیت، تراکم جمعیت
ی، تراکم ساختمانی و ... پیشبینی و بر اساس آن و سایر معیارها و ضوابط نحوه
استفاده از زمینهای شهری در سطح محلات و موقعیت و مساحت دقیق برای هر یک و همچنین
وضعیت شبکه عبور و مرور مشخص گردیده و به همراه ضوابط اجرائی طرح به تصویب شورای
استان و سپس جهت تایید نهائی به شورای عالی شهرسازی و معماری ارائه میگردد و بر
اساس ماده 7 قانون تأسیس شورای عالی، شهرداری مکلف به اجرای طرحهای مصوب شورای
عالی میباشد. شهردار مشهد به موجب دستورالعملهای مورد شکایت مواردی را به کلیه
شهرداریهای مناطق شهر جهت اجراء ابلاغ نموده که مغایر قانون و اساس طرح تفصیلی
مصوب میباشد و حقوق اجتماعی و عمومی مردم را تضییع مینماید. به استناد ماده 5
قانون تأسیس شورای عالی شهر سازی و معماری ایران مصوب 1352 و اصلاحیههای بعدی
تصویب طرحهای تفصیلی از اختیارات کمیسیون ماده پنج بوده و چنانچه طرح تفصیلی و
تغییرات بعدی آنها با طرح جامع شهری مغایرت اساسی داشته باشند پس از بررسی کمیته
کار به استناد ماده 8 آییننامه نحوه بررسی و تصویب طرحهای توسعه و عمران محلی،
ناحیهای، منطقه ای، ملی پس از بررسی و تصویب در شورای برنامهریزی استان جهت
بررسی مجدد و تصویب نهائی به
شورای عالی ارجاع میگردد. دستورالعملهای مورد شکایت، تغییرات اساسی و مؤثری را در
ضوابط اجرائی طرح جامع شهر مشهد موجب گشته که قانوناً این گونه تغییرات در حیطه
اختیارات قانونی شورای عالی شهرسازی و معماری است. اقدامات شهرداری در این زمینه
تداخل در اموری است که در صلاحیت آن دستگاه نمیباشد لذا تقاضای ابطال
دستورالعملهای شماره 27929/21 مورخ 2/12/1382، 20398/21 مورخ 12/6/1383، 33113/21
مورخ 8/9/1383 شهرداری مشهد را دارد. شهرداری مشهد در پاسخ به شکایت مذکور طی
نامههای شماره 2750/50 مورخ 13/7/1383 و 2398/21 مورخ 22/1/1385 ضمن دفاع از
بندهای مختلف دستورالعملهای مورد شکایت اعلام داشتهاند، شهرداری مشهد در جهت
یکسان سازی و شفاف نمودن عملکرد شهرداری در برخورد با تنگناهای موجود و با استعانت
از ضوابط و مقررات حاکم بر امور مرتبط با شهرداریها اقدام به تهیه و ابلاغ
دستورالعمل 25 مادهای نموده است. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با
حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از استماع توضیحات
نمایندگان سازمان مسکن و شهرسازی خراسان و شهرداری مشهد با اکثریت آراء به شرح آتی
مبادرت به صدور رأی مینماید
.
رأی هیأت عمومی
طبق ماده 2 قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، تصویب نقشه جامع شهر
به عهده شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و تنظیم و تصویب نقشه تفصیلی و تغییر
کاربری اراضی و املاک واقع در محدوده شهرها با رعایت شرایط و ضوابط قانونی به عهده
کمیسیون ماده 5 قانون مزبور محول شده و به حکم صریـح ماده 7 همـان قانون شهرداری
مکلف به اجرای مصوبات شورای عالی مذکور است. نظر به جهات فوق الذکر و اینکه تکلیف
تخلفات ساختمانی در محدوده شهرها نیز به شرح ماده 100 قانون شهرداری تعیین شده و
طبق ماده 55 قانون شهرداری و سایر مقررات آن قانون اجازه وضع مقررات آمره به
شهرداری تفویض نگردیده است بنابراین مفاد دستورالعملهای شماره 27929/21 مورخ 2/12/
1382 و 20398/21 مورخ 12/6/1383 و 33113/21 مورخ 8/9/1383 شهرداری مشهد که متضمن
وضع قواعد عام و آمره و مداخله در قلمرو صلاحیت مراجع ذیصلاح قانونی میباشد، خارج
از حدود اختیارات شهردار مشهد تشخیص داده میشود و مستنداً به قسمت دوم ماده 25
قانون دیوان عدالت اداری ابطال میگردد.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ علی رازینی