آیین نامه اجرایی بند «ی»ماده114 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
شماره54605/
ت35611هـ
11/4/1386
وزارت جهاد کشاورزی ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ دفتر مناطق محروم کشور
سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور
هیئـت وزیران در جلسه 3/4/1386 بنا بهپیشنهاد مشترک شماره 19292/020 مورخ 20/6/
1385 وزارت جهاد کشاورزی (سازمان امور عشایر)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دفتر
مناطق محروم کشور و به استناد بند « ی» ماده (114) قانون برنامه چهارم توسعه
اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383ـ ، آییننامه اجرایی
بند یادشده را بهشرح زیر تصویبنمود:
آییننامه اجرایی بند «ی»ماده114 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و
فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
ماده1ـ در این آییننامه، اصطلاحات زیر در معانی مربوط بهکار میروند:
الف ـ ایل: اتحادیهای متشکل از تیرهها و طوایف عشایر است که بهدلیل وابستگیهای
خویشاوندی و همخونی یا ضرورتهای اجتماعی و سیاسی در یک برهه از زمان و در سرزمین
مشترک که دارای قلمرو ایلی مشخص است، متحد شده باشند.
ب ـ عشایر کوچنده: به جمعیتها و جوامعی گفته میشود که حداقل دارای سه ویژگی
باشند:
1ـ ساختار اجتماعی مبتنی بر نظام ایلی.
2ـ شیوه معیشت مبتنی بر دامداری.
3ـ شیوه زندگی مبتنی بر کوچ.
پ ـ ایل راه: به مسیرهای سنتی کوچ عشایر از قشلاق (گرمسیر) به ییلاق (سردسیر) و
بالعکس اطلاق میشود.
ت ـ فرهنگ ایلی: مجموعه متنوعی از عناصر و ترکیبات مادی و معنوی هستند که شامل
هنرها، باورها، عادات، آداب و رسوم، سنن، آییـنها، منـاسک، نهادهـا و ارزشهـای
ملیـ دینی، اجتماعی و فرهنگی اصیل است که در مناطق زندگی ایلی وجود دارند.
ث ـ مناطق عشایری : محدودهای از سرزمین و قلمرو ردههای ایلی که شامل ییلاق،
قشلاق، میان بند و ایل راه میباشد.
ماده2ـ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موظف است نسبت به انجام امور
زیر اقدام نماید:
الف ـ مطالعه، امکان سنجی و مکانیابی مراکز حفظ آثار و فرهنگ ایلی متناسب با
مناطق دارای جاذبههای گردشگری عشایری.
ب ـ تهیه اطلس گردشگری عشایر.
پ ـ ایجاد مراکز حفظ آثار و فرهنگ ایلی متناسب با نتایج مطالعات انجام شده در
شهرستانها و استانهای کشور از قبیل:
1ـ اطراقگاهها و تفرجگاههای ایلی و عشایری بصورت دائمی یا فصلی در نقاط مناسب.
2ـ دهکدههای گردشگری در مناطق ایلنشین.
3ـ موزه میراث فرهنگی ایلات و عشایر.
4ـ ایجاد زیرساختها و احداث تاسیسات و امکانات لازم در موارد یاد شده بهمنظور جلب
مشارکت بخش خصوصی.
ت ـ اطلاعرسانی در مورد جاذبههای مختلف فرهنگی و گردشگری عشایری با همکاری
سازمان امور عشایر ایران و سایر دستگاههای مرتبط بهمنظور ترویج فرهنگ مثبت عشایری
و تبلیغ توانمندیهای آنان.
ث ـ پشتیبانی از بخش غیردولتی (حقیقی و حقوقی) در ایجاد دهکدههای توریستی عشایری،
اطراقگاههای گردشگری ایلی و عشایری و ایجاد و توسعه موزه و واحدهای حفظ آثار
تاریخی و فرهنگ ایلی.
ج ـ مشارکت با بخش غیردولتی با رعایت ماده(88) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی
دولت و سایر مقررات و حمایت از فعالیت شرکتها و مؤسسات غیردولتی که نسبت بهایجاد
مراکز حفظ آثار و فرهنگ ایلی یا گردشگری در مناطق عشایری اقدام مینمایند.
چ ـ ارایه تسهیلات ارزان قیمت بانکی برای ایجاد مراکز حفظ آثار و فرهنگ ایلی از
طریق یارانهها و وجوه اداره شده.
ح ـ برگزاری جشنوارهها و سوگوارهها، هفتههای فرهنگ عشایری، نمایشگاههای فرهنگ و
هنر عشایری در داخل و خارج، مسابقات و اجرای برنامههای آئینی، آداب و سنن و
مناسک، انتشار کتب و نشریات و تولید فیلمهای بلند و کوتاه و هنرهای تجسمی با
رویکرد حفظ آثار و فرهنگ سنتی ایلی و عشایری.
تبصره ـ موارد مرتبط با هماهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت میگیرد.
ماده3ـ سازمان امور عشایر ایران بهمنظور حفظ آثار و فرهنگ ایلی موظف است نسبت به
انجام موارد زیر اقدام نماید:
الف ـ تهیه تقویم کوچ عشایر، نقشه مسیر ایل راهها و مسیر حرکت و اطراقگاههای
عشایری و کمک بهتهیه اطلس گردشگری عشایری بهتفکیک استانها.
ب ـ مساعدت در امر شناسایی آثار فرهنگ ایلی و عشایری و نقاط مستعد گردشگری در
مناطق عشایری.
پ ـ پشتیبانی از برگزاری مراسم مندرج در بند «ح» ماده (3) این آییننامه.
ت ـ همکاری در انجام طرحهای پژوهشی و مطالعاتی برای ایجاد مراکز حفظ آثار فرهنگ
ایلی بویژه از طریق حمایت از پایاننامههای کارشناسی ارشد و دکترا.
ث ـ ترویج فرهنگ گردشگرپذیری در بین جوامع عشایری.
ماده4ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری سازمان امور
عشایرایران و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برنامههای رادیویی و
تلویزیونی را بهمنظور معرفی فرهنگ ایلات و عشایر و معرفی جاذبههای گردشگری این
جامعه تهیه، تولید و پخش نماید.
ماده5 ـ سازمان تربیت بدنی موظف است با همکاری سازمان امور عشایر ایران نسبت
بهشناسایی، احیاء و توسعه ورزشهای بومی ایلی و عشایری و برگزاری مسابقات مناسب
اقدام نماید.
ماده6 ـ سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، سازمان ملی زمین و مسکن و سایر
دستگاههای ذیربط موظفند حسب مورد زمین مورد نیاز برای ایجاد و توسعه دهکدههای
توریستی عشایری، اطراقگاههای گردشگری ایلی، موزهها، نمایشگاهها، مراکز حفظ آثار
فرهنگ ایلی و مراکز اطلاعرسانی عشایری را با معرفی سازمان میراث فرهنگی،
صنایعدستی و گردشگری با لحاظ اولویت در اختیار بخش غیردولتی و سازمانهای دولتی
متقاضی اجرای طرحهای یادشده واگذار نمایند.
ماده7ـ دستگاههای مذکور در این آییننامه موظفند اعتبارات هزینهای، تملک
داراییهای سرمایهای و کمکهای فنی ـ اعتباری مورد نیاز برای انجام اقدامات
پیشبینی شده در این آییننامه را در بودجههای پیشنهادی سالیانه در نظر گرفته و
سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور موظف است به نحو مقتضی در لوایح بودجه سنواتی
موارد یاد شده را لحاظ نماید.
معاون اول رئیسجمهور ـ پرویز داودی