ابطال بخشنامه شماره 119/292/7 مورخ 1/4/1381 نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

شماره هـ/84/
729 10/
9/1386
تاریخ: 23/5/1386 شماره دادنامه: 369 کلاسه پرونده: 84/728
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: دادستان دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان ایرانشهر.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 119/292/7 مورخ 1/4/1381 نیروی انتظامی
جمهوری اسلامی ایران.
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته‎است، سردار فرماندهی وقت نیروی
انتظامی جمهوری اسلامی ایران در سال 1381 برخلاف ضوابط و مقررات قانونی و خارج از
حیطه وظایف و اختیارات اقدام به تفسیر سلیقه‎ای مصوبه شورای عالی امنیت ملی نموده
و طی بخشنامه شماره 119/292/7 مورخ 1/4/1381 به نواحی انتظامی استانهای خراسان،
کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان و یزد اعلام نموده، فرماندهان انتظامی
استانهای فوق‎الذکر موظفند کلیه خودروهایی که اقدام به قاچاق انسان می‎نمایند را
پس از شناسایی، حداقل به مدت شش ماه توقیف نمایند و رسیدگی به جرم مالک یا مالکین
خودروهای مذکور پس از انقضای مدت امکان‌پذیر خواهد بود. لذا نظر به غیرقانونی بودن
و عدم رعایت ضوابط قانونی در تنظیم و ابلاغ این بخشنامه و به استناد قسمت دوم ماده
25 قانون دیوان عدالت اداری تقاضای ابطال آن را دارم. 1ـ در مصوبه شورای عالی
امنیت ملی هیچ اشاره‎ای به معرفی متهم پس از توقیف شش ماهه خودروی حامل قاچاق
انسان به مراجع قضائی نگردیده است. 2ـ به موجب ماده 15 و 18 قانون آیین دادرسی
کیفری مصوب 1378 ضابطین دادگستری که نیروی انتظامی اولین گروه می‎باشند، به محض
اطلاع از وقوع جرم مراتب را جهت اخذ دستورات لازم به اطلاع مقام صالحه قضائی اعلام
نمایند و در خصوص جرائم مشهود اقدامات لازم را جهت حفظ آلات جرم و آثار و دلایل
جرم و جلوگیری از فرار متهم و یا تبانی معمول و تحقیقات مقدماتی را انجام و
بلافاصله به اطلاع مقام قضائی برسانند. 3ـ به موجب ماده 19 همان قانون ضابطین
دادگستری حق اخذ تامین از متهمین را نداشته و اتخاذ تصمیم درباره متهم دستگیر شده
با مقام قضائی است. 4ـ مستنداً به ماده 24 قانون مارالذکر ضابطین دادگستری حق
نگهداشتن و بازداشت متهم را در جرائم غیرمشهود به هیچ عنوان ندارند و در جرائم
مشهود هم حـق بازداشت متهم را بیش از 24 ساعت بـه هیچ وجه ندارند و بلافاصله بایـد
متهم را تحویل و معرفی نمایند و مطابق دستور مقام قضائی اقدام نمایند. علیهذا صدور
این بخشنامه خارج از حیطه و وظایف و اختیارات فرماندهی نیروی انتظامی و بر خلاف نص
صریح قانون می‎باشد و ابطال آن مورد تقاضا است. معاون حقوقی و امور مجلس نیروی
انتظامی جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره1440ـ111/01/402
مورخ 25/10/1384 اعلام داشته‎اند، بلـحاظ جلوگیری از تنـش بین مـقامات قضائی و
مامورین انتظامی، نیروی انتظامی با صدور بخشنامه تعامل و تحکیم همکاری با قوه
قضائیه به شماره 81/474/11/53/401/3/16 مورخ17/6/1382 تاکید گردیده که در هر حوزه
قضائی ضابطین دادگستری که همانا کارکنان ناجا بویژه در بخشهای اجرایی و عملیاتی در
شمول آن قرار دارند بایستی تحت نظارت و تعلیمات مقامات قضائی مربوط انجام وظیفه
نمایند. با توجه به مراتب و سالبه به انتفاع بودن موضوع شکایت قرار دادخواست صادر
گردد. هیأت عمومی دیوان‎ عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسا و مستشـاران و
دادرسان علی‎البدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت
آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رأی می‎نماید.

رأی هیأت عمومی
وظایف و اختیارات مأمورین انتظامی به عنوان ضابطین دادگستری در جرائم مشهود و غیر
مشهود و ضرورت معرفی متهمین پس از دستگیری به مراجع قضائی با حفظ اختیار بازداشت
متهمین جرائم مشهود بمدت 24 ساعت بشرح مواد 15، 18، 19 و 24 قانون آیین دادرسی
دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری معین و مشخص شده است. بنابه مراتب
فوق‎الذکر و اینکه مصوبه شورای عالی امنیت ملی نیز متضمن جواز تاخیر در معرفی
متهمین قاچاق انسان به مراجع قضائی بمدت 6 ماه از تاریخ شناسائی و توقیف وسیله
نقلیه قاچاقچیان انسان نیست، قسمت اخیر بخشنامه شماره 119/292/7 مورخ 1/4/1381
فرمانده نیروی انتظامی که رسیدگی به جرم مالک یا مالکین خودروهای قاچاقچیان انسان
را پس از انقضای مدت 6 ماه از تاریخ توقیف وسیله نقلیه مورد استفاده متهمین مذکور
امکان‌پذیر اعلام داشته است، خلاف قانون وخارج از حدود اختیارات فرمانده نیروی
انتظامی تشخیص داده می‎شود و این قسمت از بخشنامه فوق‎الذکر مستنداً به اصل 170
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت
اداری مصوب 1385 ابطال می‎گردد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری ـ مقدسی‌فرد