قرائن و امارات

 نقش قرائن و امارات

چکیده هر پدیده ای که در جهان روی می دهد، کمابیش آثار و نشانه هایی بر جای می گذارد که با توجّه به آن ها می توان پدید آورنده ی آن و جوانب مختلفش را شناخت. جرم نیز از این قاعده خارج نمی باشد. بهره گیری از قراین و نشانه های برجای مانده از جرم و مجرم در محلّ ارتکاب جرم، سکونت یا پنهان شدن مجرم به منظور کشف حقیقت مطلق (واقعیّت) که از گذشته مورد استفاده بوده، با پیشرفت علوم تجربی و آزمایشگاهی در دوره ی کنونی افزایش چشمگیری یافته است چرا که این امور اغلب مادّی (قراین)، بسان شهود بی زبانی می باشند که بهتر از هر دلیل دیگری به حقیقت امر اشاره داشته و دادرس با استدلال و استنتاج بر روی آن ها می تواند اماراتی را در جهت روشن نمودن حقیقت استخراج نماید. امّا در ابتدا به منظور نشان دادن اعتبار، امکان پذیرش و به کار گیری قراین و امارات به عنوان ابزار و شیوه ی اثباتی باید مبانی، مستندات و جهات کاربردی آن ها را باز شناخت. دیدگاه رایج پیرامون نقش و ارزش اثباتی قراین و امارات در اثبات دعاوی کیفری، پذیرش آن ها در مجموع و به همراه سایر دلایل، قراین و امارات جهت تأیید و تقویت آن ها، برگرفته از نقش و جایگاه قرینه و اماره در دادرسی مدنی و اصول فقه می باشد. امّا در دادرسی کیفری کنونی ارزش اثباتی وسایل و شیوه های اثبات دعوا ـ صرف نظر از دلیل، قرینه یا اماره بودن ـ کیفی، نسبی و بسته به میزان اقناع و جدان حاصله از آن برای قاضی می باشد. از این رو می توان گفت اماره ی مستقل نیز از لحاظ نظری به طور استثنا با دارا بودن شرایط، برای اثبات کافی است. با این حال از نظر کاربردی با توجّه به اهداف و مبانی متمایز و ویژه ی دادرسی کیفری نسبت به دادرسی حقوقی، اصل را باید بر پذیرش مجموعی آن ها گذاشت. امارات در دادرسی کیفری علاوه بر تأیید و تقویت سایر وسایل اثبات می تواند زمینه ی تحصیل آن ها و در بالاترین درجه علم قاضی را نیز فراهم آورند.