ابطال بند 7مجموعه بخشنامههای ثبتی تا اول مهر ماه 1365
ابطال بند 7مجموعه
بخشنامههای ثبتی تا اول مهر ماه 1365
تاریخ: 29/4/1382 شماره دادنامه: 168 کلاسه پرونده: 81/76
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای لطیف عبادپور.
موضوع شکایت و خواستـه: ابطال بند 7مجموعه بخشنامههای ثبتی تا اول مهر ماه 1365.
مقدمه:
شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برابر
بند 171 مجموعه بخشنامههای ثبت تا اول مهر ماه 1365 دفاتر اسناد رسمی را در تنظیم
اقرارنامه زوجیت مکلف به رعایت شرایط مقرر در ماده 32 قانون ثبت احوال نموده و به
استناد بند 2 ماده مرقوم از تنظیم اقرار نامه زوجیت نسبت به پسران بین 15 تا 20
ساله و دختران 9 تا 18 ساله که با رعایت سن ازدواج فعلی در خصوص عالم محل اقدام به
ازدواج نمودهاند لکن در وقت ازدواج آنرا در دفتر ازدواج ثبت ننمودهاند ممانعت
بعمل میآورد. در حال حاضر سن ازدواج برابر ماده 1210 قانون مدنی و مفهوم مخالف
ماده 1041 آن قانون و رأی وحدت رویه شماره 30 مورخ 30/10/1364 هیأت عمومی
دیوانعالی کشور 9 سال تمام قمری برای دختر و 15 سال تمام قمری برای پسر میباشد.
ماده 32 قانون ثبت احوال در مقام بیان شرایط اقرار نامه زوجیت نیست، بلکه در مقام
بیان شرایطی است که درصورت وجود آن شرایط ادارات ثبت احوال ازدواجهای غیر ثبتی را
در اسناد سجلی زن و شوهر ثبت خواهند نمود و چون در حال حاضر سن ازدواج کاهش یافته
و برابر با سن بلوغ شرعی اعلام گردیده اقرارنامههای زوجیت افراد ذکور 15 تا 20
ساله و اناث 9 تا 18 ساله خروج موضوع از ماده 32 قانون ثبت احوال دارد و این ماده
نمیتواند مانع ثبت چنین اقرارنامههایی شود. نکته دیگر اینکه ماده 32 قانون ثبت
احوال هیچگونه تکلیفی برای دفاتر اسناد رسمی معین ننموده است و اگر تکلیفی هم باشد
مربوط به ادارات ثبت احوال میباشد. علیهذا ابطال بند 171 مجموعه بخشنامههای ثبت
را در آن قسمت که سن 18 سال را برای دختر و 20 سال را برای پسر شرط تنظیم اقرار
نامه زوجیت میداند با عنایت به مراتب فوق استدعا دارم.
مدیرکل دفتر حقوقی و امور بینالملل سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در پاسخ به
شکایت مذکور طی نامه شماره 2208/11 مورخ 3/4/1381 اعلام داشتهاند، در بند 171
مجموعه بخشنامههای ثبت به شرط سنی برای تنظیم اقرارنامه زوجیت اشارهای نگردیده و
شرطی برای تنظیم اقرارنامه زوجیت قرار نداده است. در حالی که شاکی با تسری مفاد
بند 2 ماده 32 قانون ثبت احوال به بند 171 مجموعه بخشنامههای ثبت تقاضای ابطال
بخنشامه فوق الاشعار را نموده است، بناء علیهذا با توجه به اینکه موضوع اصلی شکایت
سن مقرر زوج و زوجه در زمان تنظیم اقرارنامه میباشد و اگر مغایرتی در سنین مذکور
وجود داشته باشد بین قانون ثبت احوال و سایر قوانین بوده و ارتباطی به بند 171
بخشنامه ثبتی ندارد و تبعات آن بر بخشنامه متنازع فیه مترتب نمی باشد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلاموالمسلمین
درینجفآبادی و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و
پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی
مینماید.
رأی هیأت عمومی
مفاد بند 171 مجموعه بخشنامهها ثبت تا اول مهر ماه 1365 بشرح بینالهلالین «با
توجه به مقررات قانونی هر گاه شناسنامه زوج و مدارک تسلیمی دیگر دلالت کند که زوج
همسر دیگری ندارد و این معنی مورد تایید زوجه هم قرار گیرد ثبت اقرار نامه رسمی
طبق ماده 68 اصلاحی مصوب 23/12/1350 آییننامه قانون ثبت احوال بلا اشکال است و
باید در متن سند اعتراف طرفین به اینکه زوج همسر دیگر ندارد نیز تصریح و قید
گردد.» با توجه به اینکه متمضن وضع قاعده آمره خاصی در خصوص سن زوجیت نیست و عنایت
به لزوم رعایت قانون در زمینه شرایط تنظیم اسناد رسمی از جمله اقرارنامه رسمی
زوجین مغایرتی با قانون ندارد.
بخشنامههای ثبتی تا اول مهر ماه 1365
تاریخ: 29/4/1382 شماره دادنامه: 168 کلاسه پرونده: 81/76
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای لطیف عبادپور.
موضوع شکایت و خواستـه: ابطال بند 7مجموعه بخشنامههای ثبتی تا اول مهر ماه 1365.
مقدمه:
شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برابر
بند 171 مجموعه بخشنامههای ثبت تا اول مهر ماه 1365 دفاتر اسناد رسمی را در تنظیم
اقرارنامه زوجیت مکلف به رعایت شرایط مقرر در ماده 32 قانون ثبت احوال نموده و به
استناد بند 2 ماده مرقوم از تنظیم اقرار نامه زوجیت نسبت به پسران بین 15 تا 20
ساله و دختران 9 تا 18 ساله که با رعایت سن ازدواج فعلی در خصوص عالم محل اقدام به
ازدواج نمودهاند لکن در وقت ازدواج آنرا در دفتر ازدواج ثبت ننمودهاند ممانعت
بعمل میآورد. در حال حاضر سن ازدواج برابر ماده 1210 قانون مدنی و مفهوم مخالف
ماده 1041 آن قانون و رأی وحدت رویه شماره 30 مورخ 30/10/1364 هیأت عمومی
دیوانعالی کشور 9 سال تمام قمری برای دختر و 15 سال تمام قمری برای پسر میباشد.
ماده 32 قانون ثبت احوال در مقام بیان شرایط اقرار نامه زوجیت نیست، بلکه در مقام
بیان شرایطی است که درصورت وجود آن شرایط ادارات ثبت احوال ازدواجهای غیر ثبتی را
در اسناد سجلی زن و شوهر ثبت خواهند نمود و چون در حال حاضر سن ازدواج کاهش یافته
و برابر با سن بلوغ شرعی اعلام گردیده اقرارنامههای زوجیت افراد ذکور 15 تا 20
ساله و اناث 9 تا 18 ساله خروج موضوع از ماده 32 قانون ثبت احوال دارد و این ماده
نمیتواند مانع ثبت چنین اقرارنامههایی شود. نکته دیگر اینکه ماده 32 قانون ثبت
احوال هیچگونه تکلیفی برای دفاتر اسناد رسمی معین ننموده است و اگر تکلیفی هم باشد
مربوط به ادارات ثبت احوال میباشد. علیهذا ابطال بند 171 مجموعه بخشنامههای ثبت
را در آن قسمت که سن 18 سال را برای دختر و 20 سال را برای پسر شرط تنظیم اقرار
نامه زوجیت میداند با عنایت به مراتب فوق استدعا دارم.
مدیرکل دفتر حقوقی و امور بینالملل سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در پاسخ به
شکایت مذکور طی نامه شماره 2208/11 مورخ 3/4/1381 اعلام داشتهاند، در بند 171
مجموعه بخشنامههای ثبت به شرط سنی برای تنظیم اقرارنامه زوجیت اشارهای نگردیده و
شرطی برای تنظیم اقرارنامه زوجیت قرار نداده است. در حالی که شاکی با تسری مفاد
بند 2 ماده 32 قانون ثبت احوال به بند 171 مجموعه بخشنامههای ثبت تقاضای ابطال
بخنشامه فوق الاشعار را نموده است، بناء علیهذا با توجه به اینکه موضوع اصلی شکایت
سن مقرر زوج و زوجه در زمان تنظیم اقرارنامه میباشد و اگر مغایرتی در سنین مذکور
وجود داشته باشد بین قانون ثبت احوال و سایر قوانین بوده و ارتباطی به بند 171
بخشنامه ثبتی ندارد و تبعات آن بر بخشنامه متنازع فیه مترتب نمی باشد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلاموالمسلمین
درینجفآبادی و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و
پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی
مینماید.
رأی هیأت عمومی
مفاد بند 171 مجموعه بخشنامهها ثبت تا اول مهر ماه 1365 بشرح بینالهلالین «با
توجه به مقررات قانونی هر گاه شناسنامه زوج و مدارک تسلیمی دیگر دلالت کند که زوج
همسر دیگری ندارد و این معنی مورد تایید زوجه هم قرار گیرد ثبت اقرار نامه رسمی
طبق ماده 68 اصلاحی مصوب 23/12/1350 آییننامه قانون ثبت احوال بلا اشکال است و
باید در متن سند اعتراف طرفین به اینکه زوج همسر دیگر ندارد نیز تصریح و قید
گردد.» با توجه به اینکه متمضن وضع قاعده آمره خاصی در خصوص سن زوجیت نیست و عنایت
به لزوم رعایت قانون در زمینه شرایط تنظیم اسناد رسمی از جمله اقرارنامه رسمی
زوجین مغایرتی با قانون ندارد.