ابطال ماده 12 آیین‎نامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی مؤسسات حمل و نقل جاده‎ای موضوع تصویب‎نامه شماره 33752/ت2004هـ مورخ 6/9/78 هیأت وزیران

ابطال ماده 12 آیین‎نامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و
تعطیلی مؤسسات حمل و نقل جاده‎ای موضوع تصویب‎نامه شماره 33752/ت2004هـ مورخ 6/9/
78 هیأت وزیران

تاریخ: 24/12/1382 شماره دادنامه: 720
کلاسه پرونده: 81/211
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: اتحادیه حمل و نقل بار استان گلستان.
موضوع شکایت و خواستـه: ابطال ماده 12 آیین‎نامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه
فعالیت و تعطیلی مؤسسات حمل و نقل جاده‎ای موضوع تصویب‎نامه شماره 33752/ت2004هـ
مورخ 6/9/78 هیأت وزیران.
مقدمه:
شاکی طی دادخواست و لایحه تکمیلی تقدیمی اعلام داشته است، با عنایت به متن و روح
قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی مصوب 30 خرداد 1350 با اصلاحیه
28/5/76 و اختیارات ماده 14 مبنی بر تنظیم آیین‎نامه مربوطه به نظر می‎رسید که
آیین نامه تنظیمی علاوه بر خواسته و پیش بینی قانون تنگناها و کمبود قوانین مربوط
به شرایط و ضوابط تاسیس و بهره برداری شرکتهای حمل ونقل را در این آیین‎نامه لحاظ
کرده و بر اساس ماده 12 همین آیین‎نامه عملاً سازمان حمل و نقل هم در جایگاه شاکی
قرار می‎گیرد و هم در جایگاه قاضی.
در ماده 12 مذکور آمده است، رسیدگی به تخلفات شرکتها و مؤسسات حمل و نقل جاده‎ای
در خصوص عدم رعایت مفاد و شرایط این آیین‎نامه بر عهده کمیسیونی مرکب از سه نفر به
تشخیص افراد ذیصلاح به انتخاب رئیس سازمان است. و با توجه به ماده 5 دستورالعمل
نحوه رسیدگی کمیسیون موضوع ماده 12 آیین‎نامه حمل و نقل بار و مسافر و مدت لغو
پروانه فعالیت و تعطیلی مؤسسات و حمل و نقل جاده‎ای شاکی و ذینفع در دستورالعمل
سازمان حمل و نقل و پایانه‎های کشور اعم از استانی و مرکز ذکر شد. بنابمراتب ابطال
ماده 12 از آیین‎نامه اجرائی مذکور را خواستاریم.
معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 54471 مورخ 5/12
/82 مبادرت به ارسال تصویر نظریه شماره 3/75/64966 مورخ 17/10/81 سازمان حمل و نقل
و پایانه‎های کشور نموده است. در نظریه مذکور و همچنین نامه شماره 3/75/61555 مورخ
12/8/82 عنوان هیأت عمومی دیوان عدال اداری آمده است.
1ـ بر اساس اصلاحیه مورخ 21/5/76 ماده 14 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم
رانندگی علاوه بر نظارت بر رعایت مقررات حمل بار در راهها توسط شرکتها و مؤسسات
حمل و نقل، اختیار تدوین آیین‎نامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه و تعطیلی
مؤسسات حمل و نقل جاده‎ای و اختیار مربوط به لغو پروانه فعالیت شرکتها و مؤسسات
مذکور از یک ماه یا یک سال و در صورت تکرار لغو دائم پروانه فعالیت نیز به وزارت
متبوع واگذار گردیده است و با توجه به اختیار قانونی یاد شده، آیین‎نامه حمل بار و
مسافر و مدت لغو پروانه و تعطیلی مؤسسات حمل و نقل جاده‎ای مصوب 1378 توسط این
وزارتخانه تهیه و به تصویب هیأت وزیران رسید.
2ـ در دادخواست تقدیمی ادعا شده براساس ماده 12 آیین‎نامه حمل بار و مسافر سازمان
متبوع هم در جایگاه شاکی قرار گرفته است و هم قاضی، ولی بنظر می‎رسد در بطن این
ادعا شاکی درخواست تغییر قانون را دارد زیرا آیین‎نامه دقیقاً براساس نص ماده 14
قانون مذکور تنظیم شده است. در خصوص دستورالعمل نحوه رسیدگی کمیسیون ماده 12
آیین‎نامه حمل بار و مسافر لازم به توضیح است که دستورالعمل یاد شده بدون تاریخ و
شماره تصویب بوده و هیچگاه از سوی سازمان متبوع ابلاغ نشده و از نظر این سازمان
فاقد قابلیت اجراء و استناد است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‎الاسلام‎والمسلمین
دری‎نجف‎آبادی و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و
پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی
می‎نماید.
رأی هیأت عمومی
در ماده 14 قانون نحوه رسیدگی بتخلفات و اخذ جرائم رانندگی تصریح شده است که
«شرکتها و مؤسسات حمل و نقل و رانندگان وسایل نقلیه باربری مکلفند در راهها مقررات
حمل بار در راههای کشور را که از طرف وزارت راه و ترابری تعیین و اعلام می‎شود
دقیقاً رعایت نمایند، در صورت تخلف ناشی از عدم رعایت مقررات مذکور، وسیله نقیله
توسط مأمورین راهنمائی و رانندگی متوقف و متخلف توسط مأمورین مزبور برای بارهای
معمولی 30هزار ریال و بارهای ترافیکی یکصدهزار ریال جریمه عدول از مقررات حمل و
نقل بار جریمه گردیده و نیز جهت تعیین پرداخت خسارات وارده به راه و ابنیه فنی به
وزارت راه و ترابری معرفی خواهد شد. در این صورت به وسیله نقلیه زمانی اجازه حرکت
داده می‎شود که شرکت یا مؤسسه حمل و نقل و یا راننده وسیله بارگیری وسیله نقلیه را
با مقررات حمل و نقل بار در راهها مطابقت داده وخسارات وارده را نیز پرداخت نموده
باشد.
همچنین سازمان حمل و نقل و پایانه‎های کشور مجاز است پروانه فعالیت شرکتها و
مؤسسات حمل و نقل کالا و مسافر را که خلاف مقررات و آیین‎نامه‎های حمل کالا و
مسافر رفتار می‎نمایند از یک ماه تا یکسال و در صورت تکرار تخلف بطور دائم لغو و
نیروی انتظامی موظف است با اعلام سازمان مذکور نسبت به تعطیلی مؤسسه یا شرکت حمل و
نقل متخلف اقدام نموده و در صورت اعتراض مراجع قضائی خارج از نوبت به موضوع رسیدگی
نمایند. مقررات و آیین‎نامه‎های حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی
مؤسسات مذکور توسط وزارت راه و ترابری و در آن قسمت که مربوط به مقررات ایمنی عبور
و مرور می‎باشد با همکاری وزارت کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.»
نظر به اینکه آیین‎نامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی مؤسسات
حمل و نقل جاده‎ای مصوب هیأت وزیران با اذن صریح مقنن تنظیم و تصویب شده و مفاد
ماده 12 آن آیین‎نامه در باب لزوم رسیدگی به تخلفات شرکتها و مؤسسات حمل و نقل
جاده‎ای در خصوص عدم رعایت مفاد و شرایط این آیین‎نامه از حیث وظایف و مسئولیتهای
خاص سازمان مزبور در زمینه لغو پروانه فعالیت واحدهای مشمول خلاف با هدف و حکم
قانونگذار تشخ
یص داده نشد. بنابمراتب فوق ماده 12 آیین‎نامه مورد اعتراض مغایرتی با قانون ندارد
و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی تشخیص نگردید.