قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

قانون اهداف، وظایف و تشکیلات
وزارت‌علوم، تحقیقات و فناوری

‌ماده 1 - به استناد ماده (99) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و‌فرهنگی
جمهوری اسلامی ایران مصوب 1379.1.17 و به منظور انسجام بخشیدن به‌امور اجرائی و
سیاستگذاری نظام علمی، تحقیقاتی و فناوری کشور، اهداف وزارت علوم،‌تحقیقات و
فناوری به شرح زیر تعیین می‌گردد:
‌الف - توسعه علوم، تحقیقات و فناوری و تقویت روحیه تحقیق و تتبع و ترویج فکر‌خلاق
و ارتقاء فرهنگ علم دوستی.
ب - اعتلای موقعیت آموزشی، علمی و فنی کشور.
ج - تعمیق و گسترش علوم، معارف، ارزش‌های انسانی و اسلامی و اعتلای‌جلوه‌های هنر و
زیبائی‌شناسی و میراث علمی تمدن ایرانی و اسلامی.
‌د - تأمین نیروی انسانی متخصص و توسعه منابع انسانی کشور.
‌هـ - ارتقاء سطح دانش و مهارت‌های فنی و توسعه و ترویج فرهنگ تفکر علمی در‌جامعه.
‌و - حفظ و تحکیم آزادی علمی و استقلال دانشگاهها، مراکز علمی و تحقیقاتی.

‌ماده 2 - مأموریت‌های اصلی و حدود اختیارات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری‌به شرح
زیر می‌باشد:
‌الف - در زمینه انسجام امور اجرائی و سیاستگذاری نظام علمی و امور‌تحقیقات و
فناوری.
1 - شناسائی مزیت‌های نسبی، قابلیت‌ها، استعدادها و نیازهای پژوهش و فناوری‌کشور
بر مبنای آینده‌نگری و آینده‌پژوهی و معرفی آن به واحدهای تولیدی،
تحقیقاتی،‌دانشگاهها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی جهت بهره‌برداری.
2 - بررسی اولویت‌های راهبردی تحقیقات و فناوری با همکاری یا پیشنهاد‌دستگاههای
اجرائی ذی‌ربط و پیشنهاد به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری.
3 - حمایت از توسعه تحقیقات بنیادی و پژوهش‌های مرتبط با فناوری‌های نوین‌براساس
اولویت‌ها.
4 - برنامه‌ریزی برای تدارک منابع مالی توسعه فناوری کشور و مشارکت در
ایجاد،‌توسعه و تقویت فناوری ملی و حمایت از توسعه فناوری‌های بومی.
5 - اتخاذ تدابیر لازم به منظور افزایش کارآئی و اثربخشی تحقیقات کشور و
توسعه‌تحقیقات کاربردی با همکاری دستگاههای ذی‌ربط.
6 - اتخاذ تدابیر و تهیه پیشنهادهای لازم درخصوص انتقال فناوری و دانش فنی
و‌برنامه‌ریزی به منظور بومی‌کردن فناوریهای انتقال یافته به داخل کشور و ارائه
آنها به‌شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری.
7 - ایجاد زمینه‌های مناسب برای عرضه فناوری در داخل و خارج کشور و حمایت‌از صدور
فناوری‌های تولید شده در کشور و کمک به ایجاد انجمن‌ها و شرکت‌های‌غیردولتی علمی،
تحقیقاتی و فناوری.
8 - تمهید ساز و کارهای لازم برای ایجاد هم‌سویی میان فعالیت‌های آموزشی،‌تحقیقاتی
و فناوری، تقویت ارتباط دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی با بخشهای اقتصادی،‌اجتماعی و
فرهنگی کشور.
9 - اتخاذ راهکارهای مناسب برای کمک به توسعه پژوهش و فناوری در بخشهای‌غیردولتی.
10 - ارزیابی جامع عملکرد نظام ملی علوم، تحقیقات و فناوری شامل پیشرفت‌ها،‌شناخت
موانع و مشکلات و تدوین و ارائه گزارش سالانه.
11 - اتخاذ تدابیر و ارائه پیشنهادهای لازم جهت حفظ دانشمندان و محققان و‌تأمین
امنیت شغلی آنان و استفاده بهینه از توانمندی‌های آنها.

ب - در زمینه اداره امور دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی تحت پوشش‌وزارت علوم،
تحقیقات و فناوری
1 - پیشنهاد ضوابط و معیارهای کلی پذیرش دانشجو به مراجع ذی‌صلاح.
2 - تعیین راهکارهای لازم و برنامه‌ریزی و حمایت از ایجاد و گسترش
دانشگاهها،‌مؤسسات آموزش عالی، مراکز تحقیقاتی و فناوری و دیگر مراکز فعالیتهای
علمی -‌پژوهشی همانند شهرکهای تحقیقاتی، آزمایشگاههای ملی، موزه‌های علوم و فنون
با‌استفاده از منابع دولتی و غیردولتی و مشارکت‌های مردمی متناسب با نیازها و
ضرورتهای‌کشور.
3 - برنامه‌ریزی اجرائی، آموزشی و تحقیقاتی متناسب با نیازها و تحولات علمی و‌فنی
در جهان.
4 - تعیین ضوابط، معیارها و استانداردهای علمی مؤسسات آموزش عالی و‌تحقیقاتی،
رشته‌ها و مقاطع تحصیلی با رعایت اصول انعطاف، پویایی، رقابت و نوآوری‌علمی.
5 - نظارت بر فعالیت‌های دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی کشور.
6 - ارزیابی مستمر فعالیت هرگونه واحد آموزش عالی و یا مؤسسه تحقیقاتی (‌اعم‌از
دولتی و غیردولتی) و جلوگیری از ادامه فعالیت، تعلیق فعالیت و یا انحلال هر یک از
آنها‌درصورت تخلف از ضوابط و یا از دست دادن شرایط ادامه فعالیت براساس
اساسنامه‌های‌مصوب.
7 - صدور مجوز تأسیس انجمن‌های علمی و حمایت و ارزیابی مستمر از فعالیت‌آنها
براساس ضوابط مصوب مراجع ذی‌صلاح.
8 - تأیید اساسنامه و صدور مجوز تأسیس انجمن‌ها و تشکل‌های دانشجویان
و‌دانش‌آموختگان دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی و ارزیابی فعالیت آنها
و‌اتخاذ تصمیم در مورد امکان ادامه فعالیت آنها براساس ضوابط و مقررات
مراجع‌ذی‌صلاح.
9 - تأیید صلاحیت و صدور احکام اعضای هیأت‌های ممیزه، هیأت‌های امناء،‌هیأت‌های
مؤسس، هیأت‌های گزینش اعضای هیأت علمی و هیأت‌های انتظامی اعضای‌هیأت علمی
دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و‌فناوری، طبق ضوابط
و مقررات موضوعه.
‌تبصره - انتخاب و تأیید رؤسای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی‌براساس
مفاد مندرج در وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد بود.
10 - ارزیابی و اعتبارسنجی علمی دانشگاهها، مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی‌به صورت
مستقیم و یا ازطریق حمایت از انجمن‌های مستقل علمی، تخصصی و‌فرهنگستان‌ها در
ارزیابی علمی دانشگاهها و مؤسسات و انتشار نتایج در محافل علمی و‌ارائه گزارش
سالانه به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی و سایر مراجع‌ذی‌صلاح.
11 - تأیید اساسنامه و صدور مجوز ایجاد یا توسعه هرگونه واحد آموزش عالی یا‌مؤسسه
تحقیقاتی (‌ اعم از دولتی یا غیردولتی)، رشته‌ها و مقاطع تحصیلی.
12 - ارزیابی سالانه عملکرد مالی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و‌تحقیقاتی دولتی.
13 - بررسی و پیشنهاد اولویت‌های تخصیص منابع در حوزه‌های علوم، تحقیقات‌و فناوری
به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
14 - توسعه همکاری‌های علمی بین‌المللی و اتخاذ تدابیر لازم به منظور نهادینه‌کردن
همکاری‌ها و مبادلات علمی بین مراکز علمی - تحقیقاتی داخل کشور با مراکز‌علمی -
تحقیقاتی منطقه‌ای و بین‌المللی درچارچوب ضوابط و مقررات مصوب مراجع‌ذی‌صلاح.
‌تبصره - دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی مجازند با تصویب هیأت‌امناء و
تأیید وزیر ذی‌ربط روابط تحقیقاتی، علمی و فنی با مؤسسات و مراکز صنعتی
و‌سازمان‌های مشابه خارجی برقرار نمایند و یا به عضویت مؤسسات و سازمان‌های
مذکور‌درآیند. حق عضویت مراکز مذکور در این قبیل مؤسسات با تصویب هیأت امناء
قابل‌پرداخت خواهد بود.
15 - صدور مجوز «‌تأسیس دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی دولتی و غیردولتی با‌مشارکت
دانشگاهها و مراکز علمی خارج از کشور» براساس ضوابط مصوب مراجع‌ذی‌صلاح.

ج - سایر موارد:
1 - مشارکت فعال در فرآیند سیاستگذاری نظام آموزش و توسعه نیروی انسانی‌کشور به
منظور ایجاد هماهنگی لازم بین برنامه‌های سطوح مختلف آموزش کشور.
2 - مشارکت در تعیین اولویت‌های توسعه منابع انسانی کشور و ارائه نتایج حاصل‌شده
به دستگاههای ذی‌ربط به منظور هدایت منابع در جهت اولویت‌های مذکور.
3 - ارزیابی و تأیید اختراعات، اکتشافات و نوآوری‌ها با همکاری سایر مراکز علمی‌و
تحقیقاتی کشور به منظور فراهم‌نمودن زمینه حمایت از حقوق مالکیت معنوی و ثبت
در‌مراجع ذی‌ربط.
‌وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است ظرف مدت شش ماه از تاریخ‌تصویب این قانون،
آیین‌نامه اجرائی این جزء را تهیه و جهت تصویب تقدیم هیأت وزیران‌نماید.
4 - تعیین ضوابط ارزشیابی علمی مدارک فارغ‌التحصیلان و تأیید ارزش علمی‌مدارک
دانشگاهها و مراکز آموزش عالی (‌دولتی یا غیردولتی) داخل کشور به‌استثنای
گروه‌پزشکی.
‌تعیین ضوابط مربوط به تشخیص ارزش علمی، گواهینامه‌های آموزش عالی و‌پژوهشهای علمی
دانشگاهها و مؤسسات علمی خارجی و تعیین ارزش مدارک مذکور‌به‌استثنای گروه پزشکی.
‌تبصره - اجرای مفاد این جزء درخصوص دانشگاهها و مراکز آموزش عالی (‌دولتی‌و
غیردولتی) در گروه پزشکی به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
5 - برنامه‌ریزی ‌برای شناسایی و حمایت از شکوفایی استعدادهای درخشان و‌هدایت آنها
به سمت اولویت‌های راهبردی کشور در زمینه علوم، تحقیقات و فناوری‌درچارچوب مقررات
مصوب مراجع ذی‌صلاح.
6 - برنامه‌ریزی برای جذب متخصصان ایرانی داخل و خارج از کشور جهت‌همکاری علمی،
تحقیقاتی و فناوری.
‌تبصره - وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی
مجازند از اعضای هیأت علمی و محققان غیرایرانی خارج از کشور به منظور‌استفاده از
خدمات علمی و تحقیقاتی دعوت به کار نمایند.
7 - اداره امور دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و‌تحقیقاتی
خارج از کشور و ایجاد زمینه‌های علمی و فنی متقابل از طریق اعزام رایزنهای‌علمی با
هماهنگی وزارت امور خارجه.
8 - اهتمام در معرفی میراث علمی تمدن ایرانی و اسلامی و گسترش زبان و ادبیات‌فارسی
در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی خارج از کشور.
9 - همکاری در اعتلای فرهنگ، اخلاق و معنویت اسلامی در مجامع علمی‌دانشگاهی و در
جامعه.
10 - ایجاد پایگاه‌های اطلاع رسانی به جامعه و بخش‌های مختلف در زمینه‌سیاست‌ها،
اولویت‌ها و برنامه‌ها و عملکردهای آموزش عالی، تحقیقات و فناوری.
11 - نمایندگی دولت در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی و برقراری ارتباطات لازم‌در
حوزه مأموریت‌ها و اختیارات وزارتخانه.
12 - انجام امور مربوط به کمیسیون ملی یونسکو.

‌ماده 3 - از تاریخ تصویب این قانون «‌شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری»
با‌ترکیب زیر به ریاست رئیس جمهور تشکیل می‌گردد :
- رئیس‌جمهور.
- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری.
- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
- وزیر آموزش و پرورش.
- دو تا چهار نفر از اعضای هیأت دولت به انتخاب هیأت دولت.
- رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
- رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با اجازه ایشان.
- دو نفر از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات به انتخاب مجلس شورای اسلامی‌به‌عنوان
ناظر.
- رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
- رؤسای فرهنگستان‌های علوم، علوم پزشکی، هنر و زبان و ادبیات فارسی.
- سه نفر از رؤسای دانشگاههای دولتی (‌یک نفر از دانشگاههای علوم پزشکی) به‌انتخاب
شورای مرکزی دانشگاههای مربوطه.
- یک نفر از رؤسای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی.
- سه نفر از دانشمندان و صاحب‌نظران دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی به انتخاب‌تشکل‌ها
و انجمن‌های علمی.
- سه نفر از صاحب‌نظران بخشهای تولیدی و خدماتی خصوصی با معرفی رئیس‌جمهور.
‌تبصره - مصوبات شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در چارچوب این قانون‌پس از
تأیید رئیس جمهور برای کلیه مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی و دستگاههای
اجرائی‌لازم‌الاجراء است.

‌ماده 4 - وظایف و اختیارات شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری عبارت است‌از:
1 - اولویت‌بندی و انتخاب طرحهای اجرائی بلندمدت سرمایه‌گذاری کلان در‌بخش‌های
آموزشی و پژوهشی و فناوری.
2 - بررسی و پیشنهاد منابع مالی موردنیاز در حوزه‌های علوم، تحقیقات و فناوری.
‌تبصره 1 - شرح تفصیلی وظایف و اختیارات شورا در محدوده این قانون بنا به‌پیشنهاد
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
‌تبصره 2 - دبیرخانه این شورا در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مستقر خواهد‌بود.

‌ماده 5 - تأیید اساسنامه و صدور مجوز تأسیس فدراسیون ملی ورزشهای‌دانشگاهی جمهوری
اسلامی ایران و نمایندگی دولت در فدراسیونهای قاره‌ای و‌بین‌المللی ورزش دانشگاهی،
به عهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌باشد.

‌ماده 6 - کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی، مؤسسات و نهادهای‌عمومی
غیردولتی و همچنین مؤسسات خصوصی که به نوعی مبادرت به انجام‌فعالیت‌های آموزش
عالی، پژوهش و فناوری می‌نمایند، موظفند فعالیت‌های خود را در‌چارچوب سیاست‌ها و
آیین‌نامه‌های موضوع این قانون انجام دهند.
‌تبصره - مؤسسات پژوهشی وابسته به سایر وزارتخانه‌ها که به موجب قانون‌مصوب مجلس
تأسیس شده‌اند در چارچوب قوانین مصوب و اصلاحات بعدی آن و‌سیاست‌ها و مصوبات مراجع
ذی‌صلاح به فعالیت خود ادامه خواهند داد.

‌ماده 7 - هرگونه فعالیت اشخاص حقوقی و مؤسساتی که به نحوی از انحاء به
امور‌دانشجوئی مرتبط می‌شود حسب مورد موکول به اجازه وزارتخانه‌های بهداشت، درمان
و‌آموزش پزشکی و علوم، تحقیقات و فناوری درچارچوب مصوبات مراجع ذی‌صلاح‌است و
اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی موظف است بدون ارائه این اجازه‌نامه از ثبت‌آن
خودداری نماید.

‌ماده 8 - وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجاز است زمینه فعالیت
دانشگاههای‌غیردولتی و شعب دانشگاههای معتبر خارج از کشور را درچارچوب ضوابط
مصوب‌مراجع ذی‌صلاح فراهم نماید.

‌ماده 9 - درصورتی که به تشخیص وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مؤسس یا‌مؤسسان و
هیأت امنای هر یک از مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی غیردولتی برخلاف‌ضوابط و
معیارها و اصول مصوب رفتار نمایند، وزارتخانه می‌تواند براساس ضوابطی که‌به‌تصویب
مراجع ذی‌صلاح می‌رسد از آنان سلب مسؤولیت و صلاحیت نماید.

‌ماده 10 - دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی دارای شخصیت‌حقوقی مستقل
هستند و برابر ضوابط و آیین‌نامه‌های خاص مالی معاملاتی، اداری،‌استخدامی و
تشکیلاتی که به تصویب هیأت امناء و تأیید وزیر می‌رسد اداره می‌شوند.
‌اختیارات وزارت در امور دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی و حدود‌تعیین
سیاست‌های عمومی اداره آنها، ارزیابی، نظارت و حمایت و پشتیبانی آنها در‌چارچوب
این قانون و مصوبات مراجع ذی‌صلاح خواهد بود.
‌تبصره - به منظور تحقق تمرکززدائی در فعالیت‌های اجرائی بخش آموزش عالی و‌پژوهشی
افزایش اختیارات هیأت امناء شوراهای علمی و مدیریت اجرائی دانشگاهها و‌مؤسسات
آموزش عالی و تحقیقاتی، تنظیم حدود اختیارات حوزه‌های ستادی وزارتخانه‌در امور
دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، تقویت ترکیب اعضای‌هیأت‌های امناء،
تعریف و تعیین مسؤولیت‌های متقابل دولت و هیأت‌های امناء و نحوه‌نظارت بر فعالیت
دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی، لوایح، تصویب‌نامه‌ها،‌آیین‌نامه‌ها و
اصلاحیه‌های لازم توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تنظیم و برای طی‌مراحل قانونی
به مراجع ذی‌صلاح ارائه خواهد شد.

‌ماده 11 - وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است حداکثر ظرف شش ماه‌پس از تصویب
این قانون با رعایت موارد مندرج در ماده (2) قانون برنامه سوم توسعه‌اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1379.1.17 و مفاد این‌قانون شرح وظایف
تفصیلی و تشکیلات وزارتخانه را تهیه و پس از تصویب سازمان‌مدیریت و برنامه‌ریزی
کشور به مرحله اجراء در آورد.

‌ماده 12 - آیین‌نامه‌های اجرائی این قانون از سوی وزارت علوم، تحقیقات و‌فناوری
تهیه و به مراجع ذی‌ربط ارائه خواهد شد. اعمال مقررات موضوع این قانون در‌مورد
دانشگاههای نظامی و انتظامی و مؤسسات آموزشی و پژوهشی تحت نظر فرماندهی‌کل قوا پس
از کسب موافقت ایشان انجام خواهد شد.

‌ماده 13 - این قانون از تاریخ تصویب لازم‌الاجراء است و کلیه قوانین، مصوبات و
‌مقررات مغایر لغو و بلااثر می‌گردد.

‌قانون فوق مشتمل بر سیزده ماده و نُه تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ‌هجدهم
مرداد ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و سه مجلس شورای اسلامی تصویب و در‌تاریخ
1383.5.28 به تأیید شورای نگهبان رسید..ن

‌غلامعلی حداد عادل
‌رئیس مجلس شورای اسلامی