ابطال بخشنامه شماره یک کارهای سخت و زیان آور
ابطال بخشنامه شماره یک
کارهای سخت و زیانآور
تاریخ: 5/7/1383 شماره دادنامه: 302، 303، 304، 305
کلاسه پرونده: 389/81، 390، 415 و 999/82
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: 1 – آقای رضا کیخا 2 – آقای محمدعلی عسگری 3 – آقای حسین شیخویسی4-مهدی
مطهرینژاد.
طرف شکایت: سازمان تأمین اجتماعی.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره یک کارهای سخت و زیانآور.
مقدمه:
شکات بشرح دادخواستهای تقدیمی اعلام داشتهاند، برابر ماده 76 قانون تأمین اجتماعی
مصوب 1354 و تبصره 2 آن، دو دسته افراد حق استفاده از مستمری بازنشستگی را دارند.
الف- افرادی که حداقل 20 سال متوالی و 25 سال متناوب در مناطق بد آب و هوا کار
کرده باشند. ب- افرادی که به کارهای سخت و زیانآور (مخل سلامتی) اشتغال داشته
باشند که این دو دسته افراد با حرف عطف و تمیز (و یا) از هم جدا شدهاند که
نشاندهنده دو عنوان مستقل با دامنه شمول مخصوص به هر کدام میباشد. 2- در ماده
واحده تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون
تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 16/12/71 که در تاریخ
23/2/80 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است صرفاً کارهای سخت و زیانآور مورد
بحث قرار گرفته و مصادیق آن توسط قانونگذار بیان گردیده است. بدون آن که ذکری از
عنوان الف (یعنی کار در مناطق بد آب و هوا) بشود و بدیهی است که مطابق قاعده کلی
(الجمع مهما امکن اولی منالطرح) ماده واحده اصلاحی، قانون سابق را نسخ ننموده چون
درباره مناطق بد آب و هوا اصلاً بحثی به میان نیاورده است. لذا باید بر این بود که
عنوان اول تبصر
ه 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی (کار در مناطق بد آب و هوا) به قوت خود باقی است.
3 – سازمان تأمین اجتماعی طی بخشنامه شماره یک کارهای سخت و زیانآور دستور توقف
اجرای تبصره 2 ماده 76 را در خصوص بیمهشدگان شاغل در مناطق بد آب و هوا صادر کرده
که مغایر با هدف قانونگذار و فراتر از اختیار قانونی آن سازمان میباشد. نظر
بمراتب فوق تقاضا دارد دستور فرمایید بخشنامه فوقالذکر ابطال فرمایند. معاون
حقوقی و امور مجلس سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره
10137/7100 مورخ23/4/83 اعلام داشتهاند، با دقت در تبصره 2 الحاقی ماده 76 قبلی و
ماده واحده اصلاح تبصره 2 مذکور مصوب سال 80 مجمع تشخیص مصلحت نظام بنظر میرسد
مدعای شاکی بلادلیل و فاقد هرگونه توجیه قانونی میباشد زیرا اولاً، قانونگذار با
علم و آگاهی کامل از این که تبصره 2 ماده 76 قبلی دارای دو قسمت (کارهای سخت و
زیانآور و مناطق بد آب و هوا) بوده است، آنرا به شکل کنونی یعنی به شکل منعکس در
ماده واحده سال 80 مورد اصلاح قرار داده و آنرا جایگزین تبصره 2 قبلی قرار داده
است. لذا این قسمت از ادعای شاکی که مجلس شورای اسلامی اساساً در صدد حذف قسمت
مناطق بد آب و هوا
نبوده است بلاوجه و محمول به رد میباشد. ثانیاً، متن ماده واحده سال 80 صریحاً مقرر
میدارد «تبصره 2 الحاقی ماده 76 … بشرح زیر اصلاح میشود…» بدیهی است تبصره 2 فوق
متشکل از دو جزء اصلی بوده است و مقنن سال 80 کل متن تبصره 2 را بدون تفکیک و
تجزیه به شکل کنونی مورد اصلاح و جایگزین قرار میدهد. لذا تبصره 2 کلاً و بدون
عنایت به قسمتی از آن موضوع اصلاح و جایگزین بوده است نه جزئاً و دلیلی بر اصلاح
فقط جزئی از آن (کارهای سخت و زیانآور) اقامه نگردیده است. مقنن سال 80 با حذف
مناطق بد آب و هوا به مقررات عام تأمین اجتماعی در زمینه شرایط بازنشستگی بازگشت
نموده است. البته باید گفت هر چند مناطق بد آب و هوا در وضعیت قانونی فعلی موجب
مستقلی برای بازنشستگی زودهنگام نمیباشد اما با توجه به تعریف کارهای سخت و
زیانآور در بند الف ماده واحده میتواند در تطبیق تعریف آن بر مورد خاص عامل
ذیمدخل تلقی شود. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلام
والمسلمین رازینی و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل
و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی
مینماید.
رأی هیأت عمومی
سیاق عبارات عنوان قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و
تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب
1371 مصوب 1380 و همچنین مدلول ماده واحده قانون مزبور مصرح در اصلاح تمامی متن
تبصره 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 71 و نتیجتاً متضمن حذف حکم مقرر در خصوص
اشتغال به خدمت در مناطق بد آب و هوای کشور است. بنابراین بخشنامه شماره یک کارهای
سخت و زیانآور سازمان تأمین اجتماعی که بیمهشدگان شاغل در مناطق بد آب و هوا را
از تاریخ اجرای ماده واحده قانون فوقالذکر از شمول آن مستثنی اعلام داشته است
بلحاظ انطباق آن با هدف و حکم مقنن مغایرتی با قانون ندارد.
کارهای سخت و زیانآور
تاریخ: 5/7/1383 شماره دادنامه: 302، 303، 304، 305
کلاسه پرونده: 389/81، 390، 415 و 999/82
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: 1 – آقای رضا کیخا 2 – آقای محمدعلی عسگری 3 – آقای حسین شیخویسی4-مهدی
مطهرینژاد.
طرف شکایت: سازمان تأمین اجتماعی.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره یک کارهای سخت و زیانآور.
مقدمه:
شکات بشرح دادخواستهای تقدیمی اعلام داشتهاند، برابر ماده 76 قانون تأمین اجتماعی
مصوب 1354 و تبصره 2 آن، دو دسته افراد حق استفاده از مستمری بازنشستگی را دارند.
الف- افرادی که حداقل 20 سال متوالی و 25 سال متناوب در مناطق بد آب و هوا کار
کرده باشند. ب- افرادی که به کارهای سخت و زیانآور (مخل سلامتی) اشتغال داشته
باشند که این دو دسته افراد با حرف عطف و تمیز (و یا) از هم جدا شدهاند که
نشاندهنده دو عنوان مستقل با دامنه شمول مخصوص به هر کدام میباشد. 2- در ماده
واحده تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون
تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 16/12/71 که در تاریخ
23/2/80 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است صرفاً کارهای سخت و زیانآور مورد
بحث قرار گرفته و مصادیق آن توسط قانونگذار بیان گردیده است. بدون آن که ذکری از
عنوان الف (یعنی کار در مناطق بد آب و هوا) بشود و بدیهی است که مطابق قاعده کلی
(الجمع مهما امکن اولی منالطرح) ماده واحده اصلاحی، قانون سابق را نسخ ننموده چون
درباره مناطق بد آب و هوا اصلاً بحثی به میان نیاورده است. لذا باید بر این بود که
عنوان اول تبصر
ه 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی (کار در مناطق بد آب و هوا) به قوت خود باقی است.
3 – سازمان تأمین اجتماعی طی بخشنامه شماره یک کارهای سخت و زیانآور دستور توقف
اجرای تبصره 2 ماده 76 را در خصوص بیمهشدگان شاغل در مناطق بد آب و هوا صادر کرده
که مغایر با هدف قانونگذار و فراتر از اختیار قانونی آن سازمان میباشد. نظر
بمراتب فوق تقاضا دارد دستور فرمایید بخشنامه فوقالذکر ابطال فرمایند. معاون
حقوقی و امور مجلس سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره
10137/7100 مورخ23/4/83 اعلام داشتهاند، با دقت در تبصره 2 الحاقی ماده 76 قبلی و
ماده واحده اصلاح تبصره 2 مذکور مصوب سال 80 مجمع تشخیص مصلحت نظام بنظر میرسد
مدعای شاکی بلادلیل و فاقد هرگونه توجیه قانونی میباشد زیرا اولاً، قانونگذار با
علم و آگاهی کامل از این که تبصره 2 ماده 76 قبلی دارای دو قسمت (کارهای سخت و
زیانآور و مناطق بد آب و هوا) بوده است، آنرا به شکل کنونی یعنی به شکل منعکس در
ماده واحده سال 80 مورد اصلاح قرار داده و آنرا جایگزین تبصره 2 قبلی قرار داده
است. لذا این قسمت از ادعای شاکی که مجلس شورای اسلامی اساساً در صدد حذف قسمت
مناطق بد آب و هوا
نبوده است بلاوجه و محمول به رد میباشد. ثانیاً، متن ماده واحده سال 80 صریحاً مقرر
میدارد «تبصره 2 الحاقی ماده 76 … بشرح زیر اصلاح میشود…» بدیهی است تبصره 2 فوق
متشکل از دو جزء اصلی بوده است و مقنن سال 80 کل متن تبصره 2 را بدون تفکیک و
تجزیه به شکل کنونی مورد اصلاح و جایگزین قرار میدهد. لذا تبصره 2 کلاً و بدون
عنایت به قسمتی از آن موضوع اصلاح و جایگزین بوده است نه جزئاً و دلیلی بر اصلاح
فقط جزئی از آن (کارهای سخت و زیانآور) اقامه نگردیده است. مقنن سال 80 با حذف
مناطق بد آب و هوا به مقررات عام تأمین اجتماعی در زمینه شرایط بازنشستگی بازگشت
نموده است. البته باید گفت هر چند مناطق بد آب و هوا در وضعیت قانونی فعلی موجب
مستقلی برای بازنشستگی زودهنگام نمیباشد اما با توجه به تعریف کارهای سخت و
زیانآور در بند الف ماده واحده میتواند در تطبیق تعریف آن بر مورد خاص عامل
ذیمدخل تلقی شود. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلام
والمسلمین رازینی و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل
و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی
مینماید.
رأی هیأت عمومی
سیاق عبارات عنوان قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و
تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب
1371 مصوب 1380 و همچنین مدلول ماده واحده قانون مزبور مصرح در اصلاح تمامی متن
تبصره 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 71 و نتیجتاً متضمن حذف حکم مقرر در خصوص
اشتغال به خدمت در مناطق بد آب و هوای کشور است. بنابراین بخشنامه شماره یک کارهای
سخت و زیانآور سازمان تأمین اجتماعی که بیمهشدگان شاغل در مناطق بد آب و هوا را
از تاریخ اجرای ماده واحده قانون فوقالذکر از شمول آن مستثنی اعلام داشته است
بلحاظ انطباق آن با هدف و حکم مقنن مغایرتی با قانون ندارد.