آیین نامه اجرایی شرایط و تضمین خرید برق موضوع بند "ب " ماده (25) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

آیین‌نامه اجرایی شرایط و تضمین خرید برق موضوع بند "ب‌"
ماده (25) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی
ایران‌

شماره‌ : .16825ت 33188 ه¨

تاریخ : 1384.04.08
وزارت نیرو ـ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
هیأت‌وزیران در جلسه مورخ 1384.3.29 بنا به پیشنهاد شماره 15834.20.100
مورخ‌1384.3.21 وزارت نیرو و به استناد بند "ب‌"ماده (25) قانون برنامه چهارم
توسعه اقتصادی‌، اجتماعی وفرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383ـ آیین‌نامه
اجرایی بند یادشده را به شرح زیر تصویب نمود:
"آیین‌نامه اجرایی شرایط و تضمین خرید برق موضوع بند "ب‌" ماده (25) قانون برنامه
چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران‌"
ماده 1 ـ اصطلاحات و مفاهیم به کار رفته در این آیین‌نامه در معانی مشروح زیر به
کارروند:
الف ـ عرضه کننده‌:
شخص حقیقی یا حقوقی که تمام و یا بخشی از ظرفیت تولیدی یک یا چند نیروگاه را در
اختیار دارد وبرق تولیدی آن را به بازار عمده فروشی می‌فروشد و یا از طریق شبکه
برق کشور به مصرف کننده مورد نظرخود تحویل می‌دهد.
ب ـ مصرف کننده‌:
شخص حقیقی یا حقوقی که تمام و یا بخشی از برق مورد نیاز خود را از عرضه کننده و یا
به طور مستقیم‌از بازار عمده فروشی خریداری می‌نماید.
پ ـ مدیریت شبکه‌:
شرکت مدیریت شبکه برق ایران‌.
ت ـ توانیر:
شرکت مادر تخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر).
ث ـ استانداردهای فنی‌:
مشخصات و شرایط فنی که به منظور اطمینان از عملکرد صحیح شبکه برق توسط وزارت نیرو
ابلاغ وچگونگی برقراری اتصال نیروگاهها و مصرف کنندگان به شبکه برق کشور و حفاظت
از بهره برداری از شبکه‌و تأسیسات متصل به آن را تعیین‌کند.
ج ـ هزینه اتصال به شبکه برق‌:
هزینه‌های تکمیل و یا تقویت شبکه برق به منظور فراهم کردن امکان اتصال یک واحد
تولید و یا مرکزمصرف به شبکه برق کشور طبق استانداردهای فنی‌.
هزینه اتصال به شبکه برق با توجه به شرایط شبکه و موقعیت محل اتصال و مشخصات فنی
تولید و یامصرف موردنظر، براساس دستورالعملهای مصوب وزارت نیرو تعیین و توسط
متقاضی به شرکت برق‌منطقه‌ای ذی‌ربط پرداخت می‌شود.
چ ـ تعرفه پشتیبان‌:
تعرفه‌ای که شرایط و هزینه استفاده از پشتیبانی شبکه برق کشور را برای مصرف
کننده‌ای که برق موردنیازخود را راسا تولید و یا از عرضه کننده موردنظر خود تأمین
می‌نماید، مشخص می‌کند.
ح ـ ترانزیت‌:
تزریق انرژی به شبکه در یک نقطه و دریافت همان میزان انرژی‌، پس از کسر تلفات شبکه
برای انجام آن‌،در یک نقطه دیگر.
خ ـ قیمت سوخت نیروگاهی‌:
نرخی است که مراجع قانونی برای سوخت مصرفی نیروگاههایی که برق تولیدی خود را از
طریق شبکه‌برق کشور برای مصرف در داخل کشور عرضه می‌نمایند، تعیین می‌کنند.
د ـ مقررات بازار برق ایران‌:
مجموعه دستورالعملهایی که وزارت نیرو به استناد قانون سازمان برق ایران‌، قانون
تأسیس وزارت نیرو ومفاد این آیین‌نامه‌، درخصوص خرید و فروش برق توسط و یا از طریق
مدیریت شبکه‌، تصویب و ابلاغ‌می‌نماید.
ذ ـ بازار عمده فروشی‌:
خرید و فروش انرژی برق مورد نیاز شبکه برق کشور با استفاده از ساز و کار رقابتی
توسط مدیریت شبکه‌.
ر ـ خدمات جانبی‌:
سایر خدماتی که علاوه بر تولید انرژی برای عرضه برق مطمئن در شبکه مورد نیاز است‌،
همچون ذخیره‌تولید،کنترل فرکانس‌، تولید توان رآکتیو.
ز ـ متوسط قیمت تولید برق‌:
حاصل تقسیم‌"کل پرداختی به نیروگاههای حرارتی فعال در بازار عمده فروشی‌" بر"کل
انرژی تحویلی آنهابه شبکه‌" در دوره دوازده ماهه قبلی‌، که توسط مدیریت شبکه در
پایان هر ماه محاسبه و اعلام می‌شود.
س ـ متوسط قیمت تبدیل انرژی‌: "متوسط نرخ تولید برق‌"منهای "حاصل تقسیم کل هزینه
سوخت‌نیروگاههای حرارتی فعال در بازار عمده فروشی بر کل انرژی تحویلی آنها به
شبکه‌" در دوره دوازده ماهه‌قبلی‌، که توسط مدیریت شبکه در پایان هر ماه محاسبه و
اعلام می‌شود.
ش ـ متوسط بازده نیروگاههای حرارتی‌:
نسبت "انرژی تحویلی نیروگاههای حرارتی به شبکه برق‌"به "ارزش حرارتی سوخت مصرفی
آنها" دردوره دوازده ماهه قبلی‌، که توسط مدیریت شبکه در پایان هر ماه محاسبه و
اعلام می‌شود.
ص ـ متوسط ضریب آمادگی‌:
متوسط نسبت انرژی آماده تولید نیروگاههای فعال در بازار عمده فروشی برق به انرژی
نامی قابل تولید این‌نیروگاهها در دوره دوازده ماهه قبلی‌، که توسط مدیریت شبکه در
پایان هر ماه محاسبه و اعلام می‌شود.
ماده 2- به منظور ترغیب مؤسسات داخلی به تولید هر چه بیشتر برق‌، عرضه کنندگان برق
می‌توانند،برق در اختیار خود را به روشهای زیر عرضه و از تضمین‌های موضوع این
آیین‌نامه استفاده نمایند:
- استفاده از امکانات شبکه برق کشور برای فروش به مصرف کنندگان موردنظر.
- عرضه به بازار عمده فروشی برق کشور برای خرید آن توسط مدیریت شبکه‌.
- عقد قراردادهای بلندمدت فروش با توانیر و یا مدیریت شبکه‌.
- فروش برق به نرخهای تضمینی‌.
ماده 3- شرکتهای برق منطقه‌ای مکلفند اتصال واحدهای تولیدی‌، و همچنین مصرف
کنندگان طرف‌قرارداد با عرضه کنندگان‌، که استانداردهای فنی را تأمین و هزینه
اتصال به شبکه برق را پرداخت کرده اند، به‌شبکه برق کشور برقرار نمایند.
پس از برقراری اتصال و نیز رعایت استانداردهای فنی الزامی بوده و درصورت تخطی از
این‌استانداردها، تولیدکنندگان و یا مصرف کنندگان ذی‌ربط ملزم به جبران هزینه‌ها و
خسارات وارد آمده به شبکه‌براساس دستورالعملهای مصوب وزارت نیرو خواهند بود.
ماده 4- عرضه کننده می‌تواند تمام و یا بخشی از برق در اختیار خود را براساس
قرارداد(های‌) معین‌، به‌مصرف کننده (های‌) موردنظر به فروش برساند.
مدیریت شبکه موظف است بادریافت هزینه استفاده از شبکه (هزینه ترانزیت‌) برق را بین
عرضه کننده ومصرف کننده (ها) ترانزیت نماید.
تبصره 1 ـ ترانزیت برق به خارج از کشور از شمول این آیین‌نامه مستثنی می‌باشد.
تبصره 2ـ عرضه کننده موظ ف است با ارایه درخواست خود (متضمن پذیرش مفاد این
آیین‌نامه‌، ارایه‌مشخصات تحویل و مصرف برق و سایر اطلاعات لازم‌) به مدیریت
شبکه‌، قبل از عقد این قرارداد(ها)تأییدیه دریافت نماید.
تبصره 3 ـ عرضه کننده همچنین می‌تواند با رعایت چارچوب‌های تعیین شده توسط وزارت
نیرو و مفادقرارداد( های‌) منعقده با مصرف کننده (ها) بخشی (از نظر مقدار و یا
زمان‌) از برق در اختیار خود را به بازارعمده فروشی برق (موضوع ماده 5 این
آیین‌نامه‌) عرضه نماید.
مصرف کننده نیز با رعایت چارچوبهای تعیین شده توسط وزارت نیرو و مفاد قراردادهای
منعقده باعرضه کننده ( ها)تواند همزمان بخشی (از نظر مقدار و یا زمان‌) از انرژی
مورد نیاز خود را مستقیما از بازارعمده فروشی و یا از شرکتهای برق منطقه‌ای‌،
براساس مقررات مربوط‌، خریداری نماید.
تبصره 4 ـ هزینه ترانزیت در شبکه برق کشور در سطح ولتاژ انتقال و فوق توزیع ماهانه
برابر 37 هزارریال به ازای هر کیلووات ظرفیت ترانزیت در محل تحویل به شبکه (صرفنظر
از میزان استفاده از این ظرفیت‌در طول ماه‌) می‌باشد.
این هزینه برای حالاتی‌که از ظرفیت موجود شبکه استفاده موثر به عمل می‌آید براساس
دستورالعملمصوب وزارت نیرو قابل کاهش است‌.
تبصره 5 ـ به منظور تشویق تولید مقیاس کوچک در مراکز مصرف‌، این تولیدکنندگان
می‌توانند برق‌تولیدی خود را بدون پرداخت هزینه ترانزیت به طور مستقیم از طریق
شبکه فشار متوسط یا ضعیف به نقاط‌مصرف برسانند و یا برق تولیدی خود را براساس
نرخهای تضمینی موضوع بند "ب‌" ماده (8) این آیین‌نامه‌،به علاوه ده درصد، به شبکه
برق به فروش برسانند.
تبصره 6 ـ درصورتی که مشترک شرکت برق منطقه‌ای اقدام به تولید کل یابخشی از برق
مصرفی خود (که‌طبق قرارداد منعقده شرکت برق منطقه‌ای موظف به تأمین آن است‌) نماید
و بار شبکه را نسبت به قبل کاهش‌دهد، می‌تواند ضمن دریافت مبالغ پرداختی بابت
هزینه‌های عمومی برقراری انشعاب (حداکثر تا میزانظرفیت مطمئن نیروگاه خود)، انشعاب
پشتیبان (بدون پرداخت حق انشعاب‌) دریافت نماید.
وزارت نیرو می‌تواند به منظور تشویق سرمایه گذاری در محل مصرف‌، متناسب با شرایط
شبکه و ترازتولید و مصرف‌، تخفیف لازم در هزینه اتصال را منظور نماید.
ماده 5- عرضه کننده می‌تواند (تمام یا بخشی از) برق در اختیار خود را در چارچوب
مقررات بازار برق‌ایران به بازار عمده فروشی عرضه نماید.
مدیریت شبکه موظف است برای تمام عرضه کنندگان شرایط عرضه ظرفیت و رقابت عاری از
تبعیض‌برای تولید انرژی و فروش آن در بازار را فراهم نماید.
تبصره 1 ـ درصورت تحقق آمادگی ابراز شده و ارایه خدمات جانبی توسط نیروگاه‌،
درچارچوب‌مقررات بازار برق ایران‌، "پرداخت بابت آمادگی‌"تضمین و براساس نرخ پایه
(موضوع تبصره 2 این ماده‌) وضریب تعدیل (موضوع تبصره 3 این ماده‌) صورت
خواهدگرفت‌.
تبصره 2 ـ نرخ پایه‌"پرداخت بابت آمادگی‌" در سال 1384 برابر با 72 ریال به ازای
یک کیلووات قدرت‌آماده تحویل به شبکه برای یک ساعت می‌باشد.
تغییر نرخ پایه "پرداخت بابت آمادگی‌" در سالهای بعدی برنامه چهارم‌، باتوجه به
تغییر در هزینه‌های‌سرمایه گذاری احداث نیروگاه حرارتی تأمین بار در ساعات اوج
مصرف و متوسط هزینه اتصال به شبکه‌، پس‌از اخذ نظر سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی
کشور توسط وزیر نیرو تعیین می‌شود.
تبصره 3 ـ ضریب تعدیل‌، براساس پیش بینی ضریب ذخیره شبکه برای هر ساعت از روزهای
سال ومیزان خدمات جانبی ارایه شده توسط نیروگاه‌، در چارچوب مقررات بازار برق
ایران تعیین و اعلام می‌شود.
متوسط وزنی این ضرایب برای مجموعه نیروگاههای فعال در بازار عمده فروشی برای طول
سال برابر یک‌خواهد بود.
تبصره 4 ـ درصورت درخواست عرضه کننده‌، مدیریت شبکه موظف است در چارچوب مفاد این
ماده‌با وی قرارداد بلندمدت منعقد و"پرداخت بابت آمادگی‌" را درچارچوب مقررات
بازار برق ایران تضمین‌نماید.
ماده 6- شرکت توانیر مجاز است با عرضه کننده و یا متقاضی واجد شرایط برای احداث
نیروگاه‌قرارداد بلندمدت خرید برق و یا قرارداد بلندمدت تبدیل انرژی منعقد نماید.
شرایط و نرخ در مواردی که معامله از طریق مناقصه انجام می‌شود، براساس نتیجه
مناقصه تعیین خواهدشد.
در سایر موارد نرخ خرید حداکثر برابر با"متوسط نرخ تولید برق‌"(برای قراردادهای
بلندمدت خرید برق‌)و یا "متوسط نرخ تبدیل انرژی‌"(برای قراردادهای بلندمدت تبدیل
انرژی‌) در زمان انعقاد قرارداد پس ازاعمال ضرایب تعدیل موضوع ماده (7) این
آیین‌نامه خواهد بود.
این نرخ ناظر به شرایط پایه بوده و متناسب با تغییر در این شرایط تعدیل خواهد شد.
متوسط بازده نیروگاههای حرارتی‌، تولید انرژی متناسب با رفتار بار شبکه و تعهد به
تولید با متوسط‌ضریب آمادگی از اهم شرایط پایه است‌.
شرکت توانیر مکلف است گزارش توجیهی تعدیلات اعمالی را در هر مورد به تأیید وزارت
نیرو برساند.
ماده 7- در قراردادهای بلندمدت‌، نرخ پایه پرداخت بابت آمادگی‌، متوسط نرخ تولید
برق‌، متوسط نرخ‌تبدیل انرژی و هزینه ترانزیت براساس طول دوران تعهد خرید برق از
عرضه کننده و یا ارایه خدمات‌ترانزیت به او، با اعمال ضرایب زیر تعدیل خواهد شد:
شرح‌ مدت اعتبار قرارداد
ضریب تعدیل تا 5 سال تا 10 سال‌ 10 سال وبیشتر
نرخ پایه پرداخت بابت آمادگی‌،متوسط نرخ تبدیل انرژی‌، متوسط‌نرخ تولید برق 0.98
0.94 0.90
هزینه ترانزیت 1.00 1.05 1.10
همچنین در قراردادهای بلندمدت موضوع این آیین‌نامه نرخ پایه پرداخت بابت آمادگی‌،
متوسط نرخ‌تولید برق‌، متوسط نرخ تبدیل انرژی و هزینه ترانزیت در طول دوره قرارداد
به شرح زیر تعدیل و در قرارداددرج می‌شود.

l-a متوسط نرخ تسعیر ارز(یورو) a شاخص قیمت خرده فروشی CPI ضریب تعدیل نرخهای
(سال عقد قرارداد- سال پرداخت‌) در یکماهه قبل از موعد پرداخت × در ابتدای سال
پرداخت = مندرج در قراردادهای
(02،1) متوسط نرخ تسعیر ارز(یورو) شاخص قیمت خرده فروشی CPI بلند مدت
دریکساله قبل از زمان عقد قرارداد در ابتدای سال عقد قرارداد

در رابطه فوق انتخاب ضریب a بین 0.25 تا 0.75 مجاز می‌باشد و قرارداد براساس آن
تنظیم و مبادله‌می‌شود.
تبصره 1 ـ پیش بینی نحوه پرداخت و نرخ متفاوت در دوره قرارداد با ترتیبات یادشده
مجاز است‌،مشروط بر آنکه ارزش فعلی پرداختی‌ها در دوره قرارداد را تغییر ندهد.
محاسبه ارزش فعلی براساس حداقل نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار در زمان عقد
قرارداد به علاوه‌دو درصد (2%) خواهد بود.
تبصره 2 ـ دوران تعهد موضوع این ماده از زمان تحویل انرژی به شبکه بوده و شامل
دوره ساخت نیروگاه‌نمی‌شود.
همچنین این دوران نباید محدوده فعالیت سازگار با استانداردهای زیست محیطی را نقض
نماید.
ماده 8- مدیریت شبکه مکلف است حسب انتخاب قبلی تولیدکننده به یکی از دو روش زیر
برق تولیدشده را به صورت تضمینی خریداری نماید:
الف ـ در چارچوب بازار عمده فروشی برق براساس تبصره‌های ماده (5) این آیین‌نامه‌.
ب ـ براساس نرخهای ذیل‌:
1 ـ ساعات عادی 110 ریال به ازای هر کیلو وات‌.
2 ـ ساعت کم باری 50 ریال به ازای هر کیلو وات ساعت‌.
3 ـ ساعت اوج بار 280 ریال به ازای هر کیلووات ساعت در صورت تضمین تولیدکننده نسبت
به تحویل‌انرژی برق در ساعات اوج بار به میزان مقرر در قرارداد مربوط و 150 ریال
به ازای هر کیلووات ساعت درغیر این صورت‌.
4 ـ در ماههای خرداد و سه ماهه تابستان 60 درصد به ارقام فوق اضافه می‌شود.
5 ـ در ماههای آذر و دی و بهمن 20 درصد به ارقام فوق اضافه می‌شود.
تبصره 1 ـ ارقام مندرج در این ماده براساس نرخ سوخت نیروگاهی محاسبه شده است‌.
تبصره 2 ـ دستورالعمل اجرایی بند "ب‌" این ماده توسط وزارت نیرو ابلاغ خواهد شد.
ماده 9- چنانچه نرخ سوخت تحویلی به نیروگاه (اعم از دولتی و غیردولتی‌) برای تولید
و عرضه برق ازطریق شبکه و برای مصرف داخل کشور بیش از نرخ سوخت نیروگاهی باشد (از
جمله در مواردی که سوخت‌مصرفی نیروگاه از انشعاب غیر نیروگاهی تأمین می‌شود)،
مابه‌التفاوت آن براساس متوسط بازده نیروگاههای‌حرارتی از محل اعتبارات یارانه
انرژی در بودجه‌های سالانه‌، موضوع ردیف یارانه حاملهای انرژی مندرج درجدول شماره
(4) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ
مصوب‌1383 ـ تأمین و به تولیدکننده پرداخت خواهد شد.
این مابه‌التفاوت از سال 1385 قابل پرداخت است‌.
تبصره 1 ـ گاز طبیعی سوخت اصلی نیروگاههای حرارتی محسوب می‌شود.
در مواقع کمبود گاز و یا بروز دلایل فنی در شبکه گاز، مابه‌التفاوت نرخ سوخت مایع
مصرفی با نرخ‌نیروگاهی آن از محل اعتبارات این ماده به شرح یادشده پرداخت می‌شود.
تبصره 2 ـ مسؤولیت عقد قرارداد برای تأمین سوخت و پرداخت هزینه‌های مربوط‌، به جز
در موردقراردادهای بلندمدت تبدیل انرژی‌، برعهده عرضه کننده می‌باشد.
تبصره 3 ـ نیروگاههای حرارتی که بازده آنها بیشتر (کمتر) از متوسط بازده
نیروگاههای حرارتی باشد،مشمول پاداش (جریمه‌) برای صرفه جویی در مصرف سوخت (مصرف
مازاد سوخت‌) خواهند شد.
میزان پاداش (جریمه‌) براساس مابه‌التفاوت نرخ موضوع بند"ب‌"ماده (10) و نرخ
نیروگاهی محاسبه وتوسط مدیریت شبکه پرداخت (دریافت‌) می‌شود.
ماده 10- به منظور ترغیب و تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری در زمینه نیروگاههایی
که ازانرژی تجدیدنظر و یا بازیافت حرارت استفاده می‌نمایند:
الف ـ بابت عدم انتشار آلاینده‌ها و حفاظت از محیط زیست مبلغ تعیین شده توسط
سازمان حفاظت‌محیط زیست به ازای هر کیلو وات ساعت برق تولیدی توسط این قبیل
نیروگاهها از محل اعتبار طرح شماره‌40404002 در بودجه‌های سنواتی با تأیید سازمان
مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و توسط سازمان حفاظت‌محیط زیست پرداخت خواهد شد.
ب ـ معادل ارزش سوخت صرفه جویی شده به وسیله این قبیل نیروگاهها، براساس نرخ سوخت
گازطبیعی وارداتی و با احتساب متوسط بازده نیروگاههای حرارتی از محل اعتبارات
مذکور در ماده (9) این‌آیین‌نامه پرداخت خواهد شد.
ماده 11- توانیر و مدیریت شبکه موظفند نمونه قراردادهای موضوع این آیین‌نامه‌، از
جمله قرارداداتصال به شبکه موضوع ماده (3)، قراردادهای فیمابین عرضه کننده با مصرف
کننده با مدیریت شبکه موضوع‌ماده (4)، قراردادهای عرضه برق به بازار عمده فروشی
موضوع ماده (5) و قراردادهای بلندمدت تولید برق وتبدیل انرژی موضوع ماده (6) را به
تأیید وزارت نیرو رسانده و منتشر نمایند.
ماده 12- مقررات این آیین‌نامه‌، تولید برق برای مصارف داخلی و ترانزیت برق در
داخل کشور و یا به‌داخل کشور را شامل می‌گردد و تولید برق با هدف صادرات و یا
ترانزیت به خارج از کشور را در بر نمی‌گیرد.
محمدرضاعارف - معاون اول رییس‌جمهور