موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 12626/420 مورخ 21/7/1364 معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران.

تاریخ: 18/4/85 شماره دادنامه: 223 کلاسه
پرونده: 347/82
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای محمدصادق حاجی‎پور حلوائی – خانم معصومه پناهی.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 12626/420 مورخ 21/7/1364 معاون
شهرسازی و معماری شهرداری تهران.
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی و لایحه تکمیلی آن اعلام داشته‎اند، قسمت ذیل
بخشنامه شماره 12626/420 مورخ 21/7/1364 از دو جهت قابل ابطال می‎باشد. 1- از جهت
مخالفت صریح آن با قانون: اما در بعد مخالفت با قانون به استحضار می‎رساند، که هر
عینی دارای منافع خاص خود بوده از جمله بعضی از املاک مبحوث عنه دارای حق تجاری
بوده و این حق با نقل و انتقال عین به غیر از بین نمی‎رود و حق مذکور غیر قابل
تفکیک و جزء لاینفک عین می‎باشد و با نقل و انتقال از بین نمی‎رود و ماده 53 قانون
مدنی بر این موضوع تصریح دارد و جهت مزید اطلاع ذکر می‎شود. انتقال عین از طرف
مالک به غیر موجب بطلان حق انتفاع نمی‎شود … بنابراین در املاک و اعیانی که حق
انتفاع ثابت و مستقر شده باشد و با نقل و انتقال عین آن حق زایل و از بین نمی‎رود
و ذیل بخشنامه مورد بحث دقیقاً بر خلاف نص صریح ماده 53 قانون مدنی است. 1- از بُعد
اینکه صدور چنین بخشنامه‎ای خارج از صلاحیت و حدود اختیارات مسئولین شهرداری بوده
موضوع بسیار روشن است زیرا، در همین بخشنامه شهرداری اذعان و اعتراض نموده که حقوق
مکتسبه‎ای اعیان تجاری که سابقه فعالیت آنها قبل از 31/5/1352 کماکان به قوت خود
باقی
است ولو اینکه تعطیل و یا به صورت غیر کسبی تعطیل شده باشد و در ذیل همان بخشنامه
اضافه نموده است بر اینکه در صورتی که اماکن مذکور به صورت غیر کسبی به انتقال
قطعی واگذار شده باشد حقوق مکتسبه‎ای جهت مالکین جدید محسوب نخواهد شد. و شهرداری
منشاء این استثناء را که منبعث از چه قانون و ماده‎ای است مشخص نکرده است و این
امر از مواردی می‎باشد که نیاز به نص و صراحت قانون دارد. متأسفانه شهرداری در این
خصوص پاسخی ندارد و اقدامی نموده است که خارج از صلاحیت و اختیاراتش بوده و
می‎باشد و از آنجائی که شهرداری واقف بوده که بخشنامه مذکور فاقد جایگاه حقوقی و
قانونی است خودش نیز در عمل آن را نادیده گرفته کما اینکه در نامه شماره 18316/811
مورخ 2/9/1371 خطاب به شهرداری منطقه 11 اعلام نموده چنانچه در زمان انتقال پلاک
ثبتی فوق به مالک فعلی قسمتهای تجاری موجود در ملک به مسکونی و غیره تبدیل نشده و
مدارک کسبی ارائه شده نیز مورد تایید منطقه باشد با توجه به بخشنامه شماره 12626/
420 مورخ21/7/64
خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031
حق و حقوق مکتسبه جهت مالک فعلی نیز محفوظ می‎باشد. بنابمراتب نظر به اینکه ذیل
بخشنامه شماره 12626/420 مورخ 21/7/1364 مخالف و مغایر با قانون و خارج از حدود و
صلاحیت حوزه معاونت شهرسازی و معماری بوده است، لذا ابطال این قسمت از بخشنامه
مذکور از محضر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مورد استدعا است. سرپرست اداره کل
حقوقی شهرداری تهران در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 5174/317 مورخ 20/2/
1383 اعلام داشته‎اند، هر ملکی مطابق ضوابط طرحهای تفصیلی و جامع دارای کاربری
خاصی بوده و ذینفعان املاک و اراضی موظف به رعایت کاربری آن می‎باشند، لیکن مطابق
بخشنامه فوق الذکر در صورتی که ملکی دارای سابقه کسبی قبل از سال 1352 بوده مالک
آن می‎تواند به عنوان حقوق مضاعف از این تجویز شهرداری استفاده و به ادامه نحوه
استفاده بپردازد آنچه مسلم است آنکه این حق متعلق به شخص و از جمله حقوق مالی است.
لذا قابلیت انتقال، اعتراض، اسقاط و … را دارا می‎باشد. بنابراین اگر مالک از حق
خود مبنی بر اجازه استفاده تجاری از ملک، اعتراض نموده و آن را به صورت مسکونی
منتقل نماید! بلحاظ عدم انتقال این حق به مالک جدید به استفاده مجدد به صورت تجاری
خلاف محسوب و مال
ک در این خصوص وفق ماده 100 قانون شهرداری مکلف به اخذ مجوز از شهرداری می‎باشد.
بنابراین نظر باینکه بخشنامه معترض عنه بر مبنای استدلال یاد شده استوار است و
کاملاً منطبق با اصول حقوقی و نظم عمومی می‎باشد لذا دعوی مطروحه شایسته رد است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و
مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء
به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‎نماید.
رأی هیأت عمومی
نظر به وظایف و اختیارات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به شرح مقرر در قانون
تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و سایر قوانین مربوط در باب تهیه و تصویب
نقشه جامع شهر و تعیین کاربری اراضی واقع در مناطق مختلف شهری و همچنین وظایف و
مسئولیتهای کمیسیون ماده پنج قانون مزبور در تهیه و تصویب نقشه تفصیلی و اعتبار
کاربری اراضی و املاک واقع در محدوده شهرها براساس تصمیمات مراجع ذیصلاح فوق الذکر
و همچنین حقوق مکتسب اشخاص در کیفیت استفاده از اراضی و املاک شهری بر مبنای ضوابط
و مقررات مربوط، اطلاق قسمت اخیر بخشنامه شماره 12626/420 مورخ 21/7/1364 معاون
شهرسازی و معماری شهرداری تهران که نافی اعتبار کاربری مجاز اراضی و املاک و حقوق
مکتسب اشخاص نسبت به آن است مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات معاونت مذکور
می‎باشد. لذا عبارت «بدیهی است در صورتی که اماکن مذکور به صورت غیر کسبی به
انتقال قطعی واگذار شده باشد حقوق مکتسبه‎ای جهت مالکین جدید محسوب نخواهد شد» از
متن بخشنامه فوق الذکر ابطال و حذف می‎شود./
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
علی رازینی
خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031