ابطال دستورالعمل شماره 36058 مورخ 22/4/1383 معاون روابط کار وزارت کار و امور اجتماعی
تاریخ: 18/6/
1386
شماره دادنامه:
429
کلاسه پرونده: 85/703
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای ستار محمدی.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل شماره 36058 مورخ 22/4/1383 معاون روابط
کار وزارت کار و امور اجتماعی.
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، مطابق با تبصره الحاقی ماده
76 قانون تأمین اجتماعی و آییننامه اجرائی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح
تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین
اجتماعی مصوب 1354 و الحاق 2 تبصره به ماده 76 مصوب 1371 و 1380ف احراز شرایط
کارهای سخت و زیان آور برای استفاده از بازنشستگی پیش از موعد بر عهده کمیته
استانی متشکل از حداقل 5 نفر از اعضاء احصاء شده در ماده 8 آییننامه مذکور نهاده
شده و در هیچ یک از مواد و تبصرههای قانون و آییننامه مربوطه ذکر از اعتراض
کارگر یا سازمان تأمین اجتماعی نشده اما معاونت روابط کار وزارت کار و امور
اجتماعی با استناد به نظریه شماره 2878 مورخ 29/1/1383 معاونت حقوقی و امور مجلس
ریاست جمهوری اقدام به تهیه دستورالعمل مورد شکایت نموده که این امر سبب شده حقوق
قانونی عده کثیری از کارگران زحمت کش سراسر کشور به بهانه اعتراض سازمان تأمین
اجتماعی به آراء کمیته استانی موضوع تشخیص کارهای سخت و زیان آور پایمال گردد. با
توجه به اینکه امر قانونگذاری و وضع قواعد آمره از عهده معاونت وزارت کار خارج و
پیشبینی قانونی نیز وجود نداشته ابطال دستورالعمل شماره 36058 مورخ 22/4/1383
مورد تقاضا است. معاون امور بینالملل و مجلس وزارت کار و امور اجتماعی در پاسخ به
شکایت مذکور طی نامه شماره سیار122/8 مورخ 23/10/1385 اعلام داشتهاند، طریقه
تشخیص سخت وز یان آور بودن مشاغل در آییننامه کاملاً واضح بوده و طریق تجدید نظر
نسبت به تشخیص اولیه کمیتههای استانی و صلاحیت شورای عالی حفاظت فنی نسبت به
ارزیابی مجدد اینگونه تشخیص ها براساس اطلاعات بعدی به وضوح در ماده 7 آییننامه
مورد تصریح واقع گردیده است. ملاحظه میگردد در دستورالعمل مورد شکایت هیچ گونه
ابداع یا وضع قاعده جدید صورت نپذیرفته و صرفاً به نحوه و چگونگی طرح مجدد موضوعات
و مصوبات کمیتههای استانی شورای عالی حفاظت فنی جهت تجدیدنظر و اعمال نظارت و
هماهنگی موضوع مـاده 7 مارالذکر پرداخته است، لـذا ابطال یا ابقاء دستورالعمل در
نهایت به
اصل صلاحیت شورایعالی مذکور خدشهای وارد ننموده و وجود اعتراض کارگر، کارفرما و
یا سایر مراجع مذکور در ماده یک دستورالعمل مورد اعتراض، تأثیری در اصل تجدیدنظر
نمینماید و اعتراضات موضوع دستورالعمل فوق صرفاً از جهت اعلام و اطلاع و چگونگی
انجام جریان رسیدگی مجدد مورد استفاده قرار میگیرد نه در مقام ایجاد حق تجدیدنظر.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درتاریخ فوق باحضور رؤسا و مستشاران و دادرسان
علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه
شرح آتی مبادرت بـه صدور رأی مینماید.
رأی هیأت عمومی
قانونگذار به شرح بند (الف) تبصره 2 اصلاحی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1380
ضمن تعریف کارهای سخت و زیان آور و ویژگیهای آن از حیث غیر استاندارد بودن عوامل
فیزیکی، شیمیائی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار و نتیجتاً ایجاد تنشهای بیش از حد
طبیعی جسمی و روانی و امکان کاهش یا حذف سخت و زیان آور بودن کارهای موصوف از طریق
تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی به شرح جزء 5 بند (ب) ماده واحده مزبور مقرر
داشته است که «تشخیص مشاغل سخت و زیان آور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال،
نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این تبصره به موجب
آییننامهای خواهد بود که حداکثر ظرف 4 ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و
وزارتخانههای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تصویب
هیأت وزیران خواهد رسید.» و هیأت وزیران نیز با استفاده از اختیار مقرر در قانون
به موجب ماده 7 آییننامه اجرائی قانون فوقالذکر تصریح کرده است که «سیاستگذاری
کشوری کارهای سخت و زیان آور موضوع این آییننامه، ارزیابی مجدد مشاغلی که بدواً
سخت و زیان آور تعیین شدهاند ولی بر اساس اطلاعا بعدی نیاز به بازنگری دارند،
ایجاد هماهنگی و نظارت بر عملکرد و رسیدگی به درخواست کمیتههای استانی موضوع ماده
8 این آییننامه و تعیین مشاغل سخت و زیان آور در تأسیسات ملی و مهم مانند
نیروگاهها و پالایشگاهها و ... به عهده شورای عالی حفاظت فنی خواهد بود.» بنابراین
دستورالعمل مورد اعتراض که در مقام تعیین شیوههای اجرائی مطلوب مقررات فوقالذکر
تنظیم شده و مبین هدف قانونگذار است، مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود
اختیارات قانونی مربوط نیز نمیباشد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
رهبرپور