سیاستهاى بهبود وضع گذران اوقات فراغت زنان و دختران

سیاستهاى بهبود وضع
گذران اوقات فراغت زنان و دختران
مصوب جلسه 513 مورخ 20/12/81 شوراى عالى انقلاب فرهنگى


شوراى عالى انقلاب فرهنگى در جلسه 513 مورخ20/12/81 به پیشنهاد شوراى فرهنگى و
اجتماعى زنان، سیاستهاى بهبود وضع گذران اوقات فراغت زنان و دختران را به این شرح
تصویب کرد:

مقدمه:
به اعتقاد جامعه شناسان فراغت تجربه‏اى است که فرد هنگام رهایى از اشتغالات و
الزامات کار روزانه بر اساس تمایلات و رهیافتهاى شخصى و مشارکت داوطلبانه متناسب
با نیاز و ذوق خود انتخاب مى‏کند تا جسم، فکر و شخصیت او رشد و پرورش یابد. سیاست
فرهنگى نظام اسلامى نیز درخصوص اوقات فراغت بر مبناى زمینه‏ سازى جهت گذران مطلوب،
مفید و سازنده آن و هدایت فکرى و عملى و بارور سازى اوقات زندگى است. لذا فراغت در
نظام ارزشى اسلام جنبه فرهنگى و دینى داشته و از صورت تفریح و سرگرمى صرف خارج
است. زمان فراغت، زمان رشد و شکوفایى استعدادها، تقویت روحیه، مشارکت فعال فرهنگى
و اجتماعى و زمان خودسازى در عین کسب نشاط پایدار، شادابى، طراوت و کارایى و رفع
خستگى فکرى و روانى در زندگى فردى و جمعى است. لذا ضرورى است تا جوامع آگاه با
اجراى سیاستهاى مناسب و سنجیده اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى، ایجاد تسهیلات و خدمات،
فراهم کردن فضاها و محیطهاى مناسب فرهنگى و ورزشى، اتخاذ روشهاى تشویق‏آمیز و...،
از هدر رفتن اوقات فراغت جلوگیرى کرده و به بارورى آن کمک نمایند.

اهداف:
1ـ ایجاد هماهنگى میان کلیه دستگاههاى سیاستگذارى، برنامه‏ریزى، اجرایى و نظارتى
بمنظور استفاده بهینه از توان و امکانات موجود و تبادل تجربیات، اطلاعات و منابع
درخصوص اوقات فراغت زنان و دختران.
2ـ مهارت بخشى و ارتقاء سطح آگاهى، خردمندى و توانمندیهاى فردى، خانوادگى و
اجتماعى زنان و دختران در راستاى ایفاى نقش اساسى آنان در عرصه‏هاى مختلف.
3ـ جهت دهى به برنامه‏ها و فعالیتهاى مختلف گذران اوقات فراغت زنان و دختران در
راستاى تأمین سلامت جسمى و بهداشت روانى، کاهش اضطراب و خستگى، کسب نشاط و شادى،
شناسایى و رشد استعدادها، تقویت تمایلات دینى و اخلاقى و هویت دینى و ملى زنان.
4ـ توسعه، تجهیز و گسترش امکانات مراکز فرهنگى و ورزشى براى گذران اوقات فراغت
بانوان با اولویت به مناطق محروم.

مؤلفه 1 . برنامه و فعالیت
راهبرد 1 . ضرورت جهت دهى به برنامه‏ها و فعالیتهاى فرهنگى
سیاستهاى اجرایى:
- توجه به تنظیم و ارائه برنامه‏ها و تولیدات فرهنگى ویژه بانوان، متناسب با سن،
سطح تحصیلات، وضعیت تأهل و وضعیت فرهنگى - اجتماعى، نیازهاى روحى و روانى، مقتضیات
محل زندگى، خصوصیات اقلیمى، سنتها، آداب و رسوم محلى و منطقه‏اى.
- تبلیغ فرهنگ بهره‏ورى و استفاده بهینه و مثبت از اوقات فراغت در میان بانوان و
خانواده‏هاى آنان از طریق ذکر فوائد آن در زندگى فردى، خانوادگى و اجتماعى و
حساسیت بخشى به خانواده‏ها.
- جهت دهى زنان خانه دار در خصوص بهره‏ورى بهینه از اوقات فراغت در خانه از طریق
افزایش سطح آگاهى، انجام کارهاى عام‏المنفعه و کسب سایر مهارتهاى فردى و اجتماعى
توسط رسانه‏هاى مختلف و آموزش‏هاى غیر حضورى.
- جهت دهى برنامه‏ها به سمت رشد روحیه خلاقیت، ابتکار، نوآورى و تقویت اعتماد به
نفس و خودباورى در میان زنان و دختران.
- توجه به بارورسازى اوقات فراغت متناسب با تحولات اجتماعى، فرهنگى و اقتصادى
جامعه.
- پرهیز از گرایش برنامه‏ها به سمت ابتذال، سطحى نگرى، خودباختگى فرهنگى و مظاهر
فسادآور غرب.
- ترغیب عمومى بویژه در زنان و خانواده‏ها نسبت به مؤانست بیشتر با طبیعت و
بهره‏مندى از مواهب طبیعى و سیر و سفر.
- ترغیب زنان به امر ورزش به عنوان مروجین و مشوقین ورزش در خانواده و تأثیر
سلامتى و شادابى آنها در تأمین سلامت روانى، اجتماعى و فرهنگى خانواده و جامعه.
- تبلیغ و ترویج فرهنگ مطالعه و استفاده مطلوب از اوقات فراغت براى تقویت قوه
ادراک و تحلیل و ارتقاء سطح آگاهى‏ها.
- توجه به جهت‏گیریهاى صحیح فکرى، فرهنگى، اعتقادى در برنامه‏ها بمنظور آشنایى
زنان و خانواده‏ها با زمینه‏ ها و مجارى تهاجم فرهنگى، تحکیم ایمان، تقویت باور
دینى و رشد هویت فرهنگى و اجتماعى آنان.
- تبیین، ترویج و تبلیغ فرهنگ عفاف و رعایت اصول و موازین اخلاقى و ارزشى در
محیطهاى فرهنگى.
- ارائه معلومات لازم براى آشنایى، پیشگیرى و توانمند سازى زنان در مقابله با
آسیبهاى اجتماعى و فرهنگى زنان، آگاهى از مسائل بهداشت جسمى، روانى، محیطى و تغذیه
صحیح زنان و کودکان، اطلاع از روشهاى تربیتى و پرورش فرزندان، فنون و مدیریت خانه
و روابط خانوادگى، حقوق و تکالیف زوجین، آشنایى با قوانین کشورى، مباحث اخلاقى و
دینى در قالبها و شیوه‏هاى جذاب و نوین.
- افزایش آگاهى و توان نقد و تحلیل مسائل فرهنگى - اجتماعى زنان درخصوص
شخصیت‏پردازى و نقشهاى ارائه شده از زنان در رسانه‏هاى مکتوب و تصویرى.

راهبرد 2 . ضرورت تقویت و گسترش برنامه‏ها و فعالیتهاى مذهبى و اتخاذ تدابیر لازم
براى جذب مخاطبین این برنامه‏ها
سیاستهاى اجرایى:
- ارائه اطلاعات و معلومات، متناسب با نیازهاى فکرى، فرهنگى و اجتماعى بانوان با
رویکرد به مبانى دینى و منطبق با سیاستها و قوانین نظام جمهورى اسلامى ایران.
- لزوم توجه به بزرگداشت مناسبتها و ایام ویژه و معرفى آداب و رسوم متعارف مراسم و
اعیاد مذهبى.
- تقویت و تعمیق محتواى معنوى برنامه‏هاى تفریحى، ورزشى و سرگرم کننده و
فرآورده‏هاى فرهنگى )فیلمها، نمایشگاهها، مسابقات، تئاترها و ...( ارائه شده در
اوقات فراغت زنان و دختران.
- اتخاذ شیوه‏هاى تشویق مستقیم و غیر مستقیم زنان براى جلب مشارکت آنان و بهره‏ورى
از برنامه‏هاى مذهبى و سازنده.
راهبرد 3 . توسعه تحقیقات بمنظور ارتقاء کیفى و کمّى برنامه‏ها و فعالیتهاى مربوط
به اوقات فراغت زنان
سیاستهاى اجرایى:
- انجام تحقیقات نیازسنجى از زنان و دختران بمنظور موضوع‏بندى، اولویت بندى و
تنظیم برنامه‏هاى مربوط به اوقات فراغت زنان با رعایت اصل تنوع، جذابیت، کارآمدى و
جدید بودن برنامه‏ها.
- تعیین اولویتهاى تحقیقاتى در خصوص نحوه تأمین اوقات فراغت و ارزیابى مستمر از
برنامه‏هاى فرهنگى بانوان از طریق پژوهشهاى نظر سنجى و تأثیر سنجى بر زندگى فردى،
اجتماعى و.... زنان و دختران.
- انجام پژوهشهاى تطبیقى بمنظور استفاده از راهکارهاى عملى و اقدامات انجام یافته
پیرامون اوقات فراغت زنان و دختران در کشورهاى مسلمان و غیر مسلمان.
- انجام پژوهشهاى تطبیقى براى بهبود وضع‏گذران اوقات فراغت زنان در مراکز فرهنگى
مختلف و تبادل اطلاعات.

راهبرد 4 . ضرورت ایجاد زمینه‏هاى مناسب براى بهره ورى اقتصادى از اوقات فراغت
زنان و دختران.
سیاستهاى اجرایى:
- ترویج فرهنگ کارمحورى و استفاده عملى از دانش در زندگى فردى و اجتماعى زنان و
دختران.
- توجه به آموزشهاى فنى و حرفه‏اى و دانشهاى کاربردى.
- مهارت بخشى لازم به زنان و دختران بمنظور گسترش اشتغال مولد خانگى و کاهش معضل
بیکارى.
- ارزش گذارى و ارائه گواهینامه و مدرک معتبر رسمى به دانش‏آموزان و دانشجویان
شرکت کننده در برنامه‏هاى اوقات فراغت و لحاظ نمودن آن در نظام آموزشى کشور و
مراکز کاریابى.

مؤلفه 2: نیروى انسانى
راهبرد .1شناسایى، تربیت و بهره‏گیرى از نیروهاى کارآمد در عرصه فعالیتهاى فرهنگى
و تقویت کادر فرهنگى مراکز مربوط.
سیاستهاى اجرایى:
- استفاده از زنان توانمند و متعهد )از دانش آموختگان حوزوى، دانشگاهى و نیروهاى
دستگاههاى اجرایى( بمنظور جلب مشارکت آنان در برنامه ریزى و اجراى اوقات فراغت
بانوان.
- پیش بینى ضوابط و شرایط خاص علمى، اخلاقى و فرهنگى ویژه مربیان، متناسب با شرایط
و ویژگیهاى برنامه‏هاى مختلف.
- لزوم استفاده از توانایى‏ها و ظرفیت‏هاى دختران روستایى و عشایرى و استفاده از
آنان براى بهینه‏سازى وضع فرهنگى - اجتماعى و اقتصادى زنان روستایى در قالب طرحهاى
اوقات فراغت.
- اتخاذ تدابیر لازم براى جذب و تربیت مدیران و برنامه‏ریزان فرهنگى - اجتماعى از
میان بانوان متعهد و متخصص.

مؤلفه 3 . مدیریت و نظارت
راهبرد 1 . ضرورت تقویت مدیریت کلان فرهنگى و اتخاذ روشها و شیوه‏هاى کارآمد
نظارتى در برنامه‏ریزى اوقات فراغت
سیاستهاى اجرایى:
- تدوین شاخصها و نظام ارزشیابى از عملکرد مدیران و برنامه‏هاى مراکز ذى‏ربط در
ابعاد مختلف بمنظور تکمیل و ارائه الگوهاى موفق از نحوه گذران اوقات فراغت زنان.
- ارتقاء سطح آگاهیها و توانمندیهاى فرهنگى مدیران و مسئولان از طریق برگزارى
دوره‏هاى آموزش ضمن خدمت بصورت کوتاه مدت و دراز مدت.
- تشویق و ترغیب مدیران خلاق، معرفى شیوه‏هاى موفق مدیریت و نیز معرفى مراکز نمونه
در گذران اوقات فراغت.
- نقد و ارزیابى مستمر برنامه‏هاى اوقات فراغت بانوان در مراکز ذى‏ربط بمنظور
بازنگرى براى تعمیق محتوا و جذابیت و تقویت تمایلات دینى و اخلاقى در برنامه‏ها.

راهبرد 2 . هماهنگى میان دستگاهها و مراکز فرهنگى براى استفاده بهینه از امکانات،
منابع و نیروى انسانى یکدیگر
سیاستهاى اجرایى:
- تخصیص بودجه و منابع مالى و امکانات لازم توسط دستگاه و سازمانهاى ذى‏ربط براى
تأمین اوقات فراغت بانوان و تبادل تجهیزات و امکانات بین دستگاههاى اجرایى براى
تأمین اوقات فراغت بانوان.
- برنامه‏ریزى، ایجاد هماهنگى و نظارت بر اجراى سیاستها و برنامه‏هاى اوقات زنان و
دختران در مرکز توسط شوراى اجتماعى وزارت کشور در استانها به عهده کمیته زنان و
جوانان مى‏باشد.
- تهیه گزارش عملکرد سالانه درخصوص برنامه‏هاى اوقات فراغت توسط مدیران هر دستگاه
و ارسال آن به کمیته زنان و جوانان در استانها و انتشار آن توسط شوراى اجتماعى
وزارت کشور.
- شناسایى مشکلات و معضلات موجود در مراکز مربوط در خصوص گذران اوقات فراغت زنان و
ارائه راهکارهاى مناسب براى حل آنان.

مؤلفه 4 . توسعه و تجهیز و گسترش امکانات
راهبرد 1 . شناسایى و گسترش امکانات و تجهیزات فرهنگى دستگاهها براى استفاده
بانوان در اوقات فراغت .
سیاستهاى اجرایى:
- ایجاد زمینه مناسب براى مشارکت و سرمایه‏گذارى سازمانهاى دولتى، غیر دولتى و
آحاد مردم براى احداث مراکز فرهنگى، هنرى و ورزشى ویژه بانوان.
- شناسایى و معرفى مراکز فرهنگى - اجتماعى )تخصصى و عمومى( براى اطلاع و استفاده
سایر دستگاهها و نهادها از امکانات و تولیدات فرهنگى موجود و اطلاع رسانى عمومى به
زنان و دختران براى بهره‏مندى از این مراکز.
- فراهم نمودن زمینه‏هاى لازم براى بهره‏مندى بانوان محروم و مستضعف از امکانات
موجود فرهنگى بدون پرداخت هزینه.
- اتخاذ تدابیر مناسب براى توسعه مراکز فرهنگى و بهره‏مندى سریع، آسان و ارزان از
تسهیلات فراغتى در محل زندگى بانوان و توزیع عادلانه این امکانات در استانهاى
مختلف کشور.
- رعایت ضوابط معمارى اسلامى و ملى با توجه به خصوصیات روحى و جسمى بانوان در ساخت
و تجهیز مراکز فرهنگى ویژه آنان.
- ایجاد مجتمع‏هاى چند منظوره فرهنگى، هنرى، ورزشى محفوظ و مستتر در تهران با
امکانات گوناگون اعم از کتابخانه، سالن اجتماعات، سالن سینما، مهدکودک، وسایل
شهربازى، غذاخورى، محل خرید و ... بعنوان یک حرکت آغازین و الگویى.
- اختصاص بوستانها، مراکز فرهنگى و تفریحى مختص بانوان.
- پیش‏بینى ضبط و تکثیر کلاسهاى آموزشى براى استفاده غیرحضورى علاقمندان .

تبصره:
آیین‏نامه اجرایى سیاستهاى فوق را شوراى اجتماعى وزارت کشور تهیه و دبیرخانه شوراى
عالى انقلاب فرهنگى به دستگاههاى ذى‏ربط ابلاغ مى‏کند. نظارت بر اجراى آن نیز بر
عهده هیئت نظارت و بازرسى شوراى عالى انقلاب فرهنگى مى‏باشد.