آییننامة جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی
آییننامة جامع
برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی
مصوب جلسة 513 مورخ 20/12/1381 شورای عالی انقلاب فرهنگی
شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 513 مورخ 20/12/81 به پیشنهاد فرهنگستان هنر،
آییننامة جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی را به این شرح تصویب کرد:
مقدمه
نظر به اهمیت ترویج مسابقات طراحی معماری و شهرسازی در ایجاد رقابت سالم میان
طراحان معماری و شهرسازی و رشتههای وابسته، ایجاد شور و نشاط علمی در جامعة
معماران و شهرسازان، ارتقای فرهنگ عمومی در زمینة معماری و شهرسازی، فراهم آوردن
عرصة مناسب برای معرفی استعدادهای تازه و ناشناخته، فرصت انتخاب طرحهای بهتر و در
نتیجه نیل به معماری و شهرسازیای کارآمد و بهینه و متناسب با فرهنگ، اقلیم، و
محیط زیست، نیل به بهرهوری بیشتر در بناها و مجتمعهای زیستی، و تخصیص بهتر منابع
مالی کشور؛ و همچنین نظر به ضرورت سامانیابی و قانونمندی مسابقات طراحی معماری و
شهرسازی، این آییننامه تهیه و تنظیم شده است.
این آییننامه برای کلیة دستگاهها و اشخاص حقیقی و حقوقی در بخشهای دولتی و
غیردولتی که به برگزاری مسابقه اقدام کنند، در حدودی که شرح آن ذکر خواهد شد
لازمالاجراست. دستورالعمل تفصیلی در هر مورد در چارچوب آییننامة حاضر توسط
دستگاه ذیربط تدوین و ابلاغ خواهد شد. همچنین شرح و تبیین مفاد آییننامة حاضر
توسط فرهنگستان هنر تهیه و ابلاغ خواهد شد و در حکم پیوست این آییننامه خواهد
بود.
بخش1. تعاریف
الف ـ انواع مسابقه
هرگاه یکی از خدمات مرتبط با مجموعة فعالیتهای طراحی معماری و شهرسازی و رشتههای
وابسته، اعم از طراحی اجمالی (تهیة ایدة طرح)، یا طراحی تفصیلی معماری و شهرسازی
(از قبیل تهیة طرح کامل مرحلة اول از مجموعة خدمات مهندسان مشاور) به دو یا چند
کارشناس معماری یا شهرسازی یا رشتههای وابسته ارجاع گردد، تا از میان نتایج
فعالیت آنان بهترین نتیجه برگزیده شود «مسابقة طراحی معماری و شهرسازی» رخ داده
است؛ اعم از آنکه این عنوان در مسابقه قید شود یا نشود؛ برگزارکننده یا
تأمینکنندة هزینههای طرح اصلی یا هزینههای مسابقه در زمرة بخش دولتی باشد یا
غیردولتی؛ شرکتکنندگان در مسابقه اشخاص حقیقی باشند یا حقوقی؛ و صلاحیت کارشناسی
شرکتکنندگان در موضوع مسابقه به تأیید دستگاههای ذیربط رسیده یا نرسیده باشد.
منظور از «طراحی معماری و شهرسازی و رشتههای وابسته» در این آییننامه کلیة
فعالیتها و حوزههای مربوط به تهیة طرح معماری داخل و خارج بناها و فضاهای باز،
معماری داخلی، طراحی شهری، تهیة طرح مرمت بناها و بافتهای تاریخی، طراحی باغ و
منظر و مانند اینها، تا پیش از مرحلة اجرای عملیات ساختمانی آنهاست.
در این آییننامه از این پس «مسابقة طراحی معماری و شهرسازی» به اختصار «مسابقه»
خوانده میشود.
مسابقه به اعتبارهای مختلف به شرح ذیل دستهبندی میگردد. در عمل، هر مسابقه حاصل
ترکیبی از انواع دستههای مختلف با یکدیگر خواهد بود (مثلاً مسابقهای که برای
طراحی اجمالی به شیوة دعوتی و دو مرحلهای برگزار گردد، ترکیبی از انواع «1ـ1»،
«2ـ4»، و «3ـ2» است). ضوابط تفصیلی هر یک از انواع مسابقه طی دستورالعملهایی، که
به منزلة پیوست آییننامة حاضر خواهد بود، تعیین خواهد گردید.
1ـ مسابقه از لحاظ محتوای آن بر دو نوع است:
نوع 1ـ1. مسابقة طراحی اجمالی: مسابقهای است که برای دست یافتن به انگارهها و
ایدههای برتر طراحی در موضوعی معین انجام گیرد، و نتیجة آن در حد طرحهای اجمالیِ
بیانکنندة ایدة طرح باشد.
نوع 1ـ2. مسابقة طراحی تفصیلی: مسابقهای است که برای دست یافتن به طرح مقدماتی در
موضوعی معین انجام گیرد، و نتیجة آن، علاوه بر ایدة طرح، مبین عناصر طرح، روابط
آنها با یکدیگر و با محیط و زمین باشد، به نحوی که بر اساس آن بتوان طرح را به
تمامت دریافت و نقشههای جزئیات اجرایی را بر مبنای آن تهیه کرد. حدود این طرحها
از نوع طرحهایی است که از فعالیتهای قسمت دوم از مرحلة اول خدمات مهندسان مشاور
معمار و شهرساز، مطابق ضوابط سازمان مدیریت و برنامهریزی، حاصل میگردد.
2ـ مسابقه از لحاظ نوع و دامنة شرکتکنندگان بر چهار نوع است:
نوع 2ـ1. مسابقة آزاد ملی: مسابقهای است که محدودیتی برای شرکتکنندگان نداشته
باشد و همة جامعة اهل فن را در سطح ملی دربرگیرد.
نوع 2ـ2. مسابقة آزاد بینالمللی: مسابقهای است که محدودیتی برای شرکتکنندگان
نداشته باشد و علاوه بر سطح ملی، جامعة اهل فن را در همه یا بعضی از کشورهای دیگر
دربرگیرد.
نوع 2ـ3. مسابقة محدود: مسابقهای است که دامنة شرکتکنندگان آن به گروهی خاص از
اهل فن (مثلاً از نظر محل اقامت، تجربه یا تخصص ویژه، و یا تعداد شرکتکنندگان)
محدود باشد.
نوع 2ـ4. مسابقة دعوتی: نوعی از مسابقة محدود است که شرکتکنندگان آن به تعدادی از
اهل فن که برگزارکننده از آنها کتباً دعوت میکند محدود باشد.
3ـ مسابقه از لحاظ مراحل و نحوة داوری بر دو نوع است:
نوع 3ـ1. مسابقة یکمرحلهای: مسابقهای است که داوری آن در یک مرحله صورت گیرد.
نوع 3ـ2. مسابقة دومرحلهای: مسابقهای است که داوری آن در دو مرحله صورت گیرد؛ در
مرحلة اول تعدادی از طرحهای برتر انتخاب شود، صاحبان این طرحها در مرحلة دوم
به رقابت بپردازند، و انتخاب برندة اول و ردهبندی سایر شرکتکنندگان در مرحلة دوم
انجام گیرد.
ب. اصطلاحات
1. برگزارکننده: شخص حقیقی یا حقوقی، دولتی یا غیردولتی است که مسابقه را برگزار
میکند و متولی برگزاری آن در چارچوب این آییننامه، و مسئول اصلی مسابقه در مقابل
شرکتکنندگان و قانون است.
2. مدیر: شخص حقیقی متخصصی است که برگزارکننده وی را برای برنامهریزی و مدیریت
برگزاری مسابقه انتخاب میکند و از آغاز تا پایان مسابقه، مدیریت آن را بر عهده
دارد و رابط اصلی بین برگزارکننده و شرکتکنندگان و عموم است.
3. مشاور: شخص حقیقی یا حقوقی متخصصی است که عنداللزوم برای برنامهریزی و برگزاری
مسابقه، طرف مشورت مدیر قرار میگیرد، و مدیر را در تهیة متنهای فنی مسابقه،
مانند برنامة معماری، یاری میکند.
4. جامعة شرکتکنندگان: مجموعة اشخاص حقیقی یا حقوقی است که بنا بر قوانین و ضوابط
مسابقه، مجاز به شرکت در مسابقه شناخته میشوند، ولو عملاً در مسابقه شرکت نکنند؛
یعنی جامعة شرکتکنندگان بالقوه.
5. شرکتکننده: شخص حقیقی یا حقوقی داوطلبی است که مطابق شرایط مندرج در برنامة
مسابقه برای شرکت در آن مسابقه پذیرفته میشود.
6. داور: داور مسابقه شخص باصلاحیتی است که برگزارکننده وی را طی حکمی به عضویت در
هیئت داوری منصوب میکند.
7. هیئت داوری: هیئتی متشکل از داوران است که نتیجة مسابقه با داوری ایشان تعیین
میشود.
8. محصول مسابقه: موادی است که شرکتکنندگان به عنوان نتیجة اصلی فعالیت خود در
مسابقه به دبیرخانة مسابقه تحویل میدهند و داوری مسابقه در میان آنها صورت
میگیرد (مانند متن، نقشه، نمونک، پروندة رایانهای، یا ترکیبی از آنها). محصول یا
محصولات مسابقه در این آییننامه اختصاراً «محصول» یا «محصولات» خوانده میشود.
9. دبیرخانة مسابقه: محل ادارة کلیة امور مربوط به مسابقه است، که برگزارکننده آن
را در اختیار مدیر قرار میدهد. دبیرخانة مسابقه در این آییننامه اختصاراً
«دبیرخانه» خوانده میشود.
10. دبیرخانة دائمی مسابقات معماری و شهرسازی: دبیرخانهای است که برای رسیدگی به
امور مسابقات معماری و شهرسازی و نظارت بر آنها تشکیل میشود. دبیرخانة دائمی
مسابقات معماری و شهرسازی در این آییننامه اختصاراً «دبیرخانة دائمی» خوانده
میشود.
11. هیئت رسیدگی به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی: هیئتی است که حکمیت نهایی
را در اختلافات احتمالی میان برگزارکننده و شرکتکننده بر عهده دارد. هیئت رسیدگی
به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی در این آییننامه اختصاراً «هیئت رسیدگی به
اختلافات» خوانده میشود.
12. اصطلاحاتی که در این آییننامه تعریف نشده، مطابق تعاریف مندرج در بخشنامهها
و دستورالعملهای سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور به کار رفته است.
بخش2. ضوابط
مادة 1. هر گاه شخصی حقیقی یا حقوقی، در بخش دولتی یا غیردولتی، تصمیم به برگزاری
مسابقه بگیرد، اعم از آنکه مسابقه در آن طرح اجباری یا اختیاری باشد، به محض
اعلان عمومی مسابقه مشمول این آییننامه و ملتزم به مراعات آن میگردد. شرح هریک
از مواد به تفکیک موضوع توسط فرهنگستان هنر تهیه و بدین آییننامه پیوست خواهد شد.
مادة 2. هر مسابقه باید روندی معین و تعریفشده داشته باشد؛ و مسابقه از ابتدا
مطابق روند پیشبینیشده برنامهریزی و اجرا شود.
مادة 3. لازم است کلیة تصمیمات اصلی که مطابق روند مسابقه گرفته میشود کتباً ثبت
گردد. این اسناد در زمرة اسناد رسمی مسابقه تلقی میگردد. از مهمترین این اسنادْ
حکم کتبی انتصاب مدیر مسابقه، قرارداد مدیریت مسابقه، صورت جلسه یا مکاتبات منجر
به تعیین و اعلان نوع مسابقه، آگهیهای مسابقه، برنامة مسابقه، احکام انتصاب
داوران، صورت مذاکرات جلسات هیئت داوری، مشخصات شرکتکنندگان، مشخصات دقیق طرحهای
برنده همراه با نسخهای از محصولات است.
مادة 4. هر مسابقه باید دارای ارکانی مشتمل بر برگزارکننده، مدیر، و هیئت داوری
باشد. کلیة ارکان باید به عموم جامعة شرکتکنندگان معرفی شوند.
مادة 5. کلیة مسئولیتهای مسابقه، از جمله مسئولیتهای ناشی از این آییننامه،
قوانین ذیربط، مندرجات آگهی و برنامة مسابقه اصالتاً بر عهدة برگزارکننده است. با
انتخاب مدیر، این مسئولیتها در حدود وظایف و قرارداد میان مدیر و برگزارکننده،
وکالتاً به مدیر منتقل میگردد؛ و تغییر مدیر رافع مسئولیتهای اصلی برگزارکننده
نیست.
مادة 6. مدیر و داوران باید دارای تحصیلات عالی در رشتة معماری، شهرسازی، یا
رشتههای وابسته، و دانش و تجربهای متناسب با سطح و وسعت مسابقه باشند.
مادة 7. نتیجة داوری با رأی داور یا آرای اکثریت مطلق اعضای هیئت داوری تعیین
میشود.
مادة 8. مدیر نمیتواند داور یا عضو هیئت داوری باشد؛ اما شرکت او در جلسات هیئت
داوری، بدون داشتن حق رأی، مجاز است.
مادة 9. شرکت شخص برگزارکننده یا مدیر مؤسسة برگزارکننده؛ مدیر؛ مشاور مدیر؛
دستیاران مدیر؛ داور؛ مؤسسه یا شرکتی که داورْ مدیر عامل، عضو هیئت مدیره، سهامدار
یا در زمرة کارکنان آن باشد، و بستگان درجة اول و دوم داور در مسابقه ممنوع است.
مادة 10. هر مسابقه، بهجز مسابقات دعوتی (نوع «2ـ4»)، باید از طریق آگهی به اطلاع
عموم جامعة شرکتکنندگان برسد. آگهی مسابقه باید حاوی اطلاعات کافی و دقیق دربارة
مسابقه در کمترین عبارات ممکن باشد. شرایط و نحوة شرکت در مسابقه، و نحوة عرضة
محصولات باید بهوضوح در آگهی قید شود.
مادة 11. مدیر باید یک نسخه از هر آگهی را برای دبیرخانة دائمی ارسال کند.
مادة 12. در مسابقات نوع «2ـ4» آگهی مسابقه به صورت دعوتنامه برای تعدادی از اهل
فن فرستاده میشود. مدیر باید یک نسخه از هر دعوتنامه را برای دبیرخانة دائمی
ارسال کند.
مادة 13. هر مسابقه باید دارای برنامهای مکتوب، جامع، موجز، و گویا باشد. در
برنامه، خواستهها و نیازهای برگزارکننده، از جمله نوع مسابقه، موضوع طرح، هدف
مسابقه، برنامة محتوایی و کالبدی، برنامة زمانی، جوایز و مانند اینها، متناسب با
نوع مسابقه و به شرحی که خواهد آمد، تعیین و معرفی میشود.
مادة 14. هر مسابقه باید جوایزی معین داشته باشد. جوایز مسابقه باید در آگهی
مسابقه به اطلاع عموم جامعة شرکتکنندگان رسانده شود. تعهد برگزارکننده به عقد
قرارداد ادامة کار با برنده میتواند مکمل بعضی از جایزهها باشد، اما در هیچ
صورتی جانشین جوایز هیچیک از رتبهها نمیگردد. بهعلاوه، ممکن است در برخی از
مسابقات، به تفصیلی که در آییننامههای ذیربط خواهد آمد، عقد قرارداد ادامة کار
با برندة اول اجباری باشد. در آن صورت نیز عقد این قرارداد کفایت از اعطای جایزة
اعلامشده نخواهد کرد.
مـادة 15. ممکن است برگزارکننده در برخی از مسابقات، به تفصیلی که در
آییننامههای ذیربط خواهد آمد، علاوه بر اعطای جایزه به برندگان، قسمتی از هزینة
طرحهای برنده یا شرکتکننده یا تمامی هزینهها را، در حدودی که در آگهی اعلان
میکند، متقبل شود. در این صورت، عمل به مفاد آگهی در موعد مقرر جزو تعهدات قانونی
برگزارکننده خواهد بود. پرداخت هزینة شرکت در مسابقه به راهیافتگان به مرحلة دوم
در مسابقات دو مرحلهای (نوع «3ـ2»)، به شرحی که خواهد آمد، الزامی است.
مـادة 16. اعلان مسابقه به معنای تعهد برگزارکننده به حقوقی است که این آییننامه
و سایر قوانین و آییننامههای ذیربط برای شرکتکننده به رسمیت شناختهاند.
همچنین، ارسال درخواستنامة شرکت در مسابقه به معنای پذیرش تعهداتی است که در صورت
تأیید صلاحیت شرکت در مسابقه به موجب این آییننامه و سایر قوانین و آییننامههای
ذیربط بر ذمة شرکتکننده واقع میگردد.
مادة 17. مدیر مسابقه در مدت تصدی این سمت متولی و مسئول قانونی مراعات و احقاق
حقوق کلیة ارکان مسابقه، شرکتکنندگان، و سایر کسانی است که ممکن است حقوق ایشان
بهنحوی به مسابقه مربوط شود.
مادة 18. در صورتی که دربارة نحوة اجرای مسابقه یا مراعات حقوق ارکان مسابقه،
شرکتکنندگان، یا سایر اشخاص ذیربط، میان ایشان و مدیر اختلافی بروز کرد و از
طریق مذاکره و توضیح حل و فصل نشد، موضوع به حکمیت ارجاع میشود. حکمیت در اختلاف
بین خود ارکان، و یا اختلاف بین ارکان و شرکتکنندگان یا سایرین در هر موضوع و هر
عنوان در چارچوب امور مسابقه بر عهدة هیئت رسیدگی به اختلافات است. رأی این هیئت،
فصلالخطاب خواهد بود و حجیت قانونی خواهد داشت.
بخش3. فواید و مضارّ مسابقه
اگرچه برگزاری مسابقه نوعاً مفید شناخته میشود، برگزار کردن مسابقة معماری و
شهرسازی و شرکت کردن در آن، مانند سایر امور، برای برگزارکننده و شرکتکننده دارای
فواید و مضاری است که لازم است پیش از تصمیمگیری به آنها توجه شود. این نکات
خصوصاً برای آن دسته از مالکان و کارفرمایانی که برگزاری مسابقه برای طرحهای آنان
مطابق مقررات، اجباری نیست شایان توجه است. مقصود از کارفرما در این متن، مالکِ طرح
یا هر کسی است که بنا بر قانون دارای اختیارات مالک است.
1. فواید و مضارّ مسابقه برای کارفرما
1ـ1. فواید مسابقه برای کارفرما:
ـ با برگزاری مسابقه، کارفرما ایدهها یا طرحهای بهتری در اختیار خواهد داشت. به
عبارت دیگر، به جای اتکا به تواناییهای یک کارشناس، از تواناییهای کارشناسان
متعددی بهره میگیرد، و از نتیجة فعالیتهای آنان بهترین را برمیگزیند.
ـ مسابقه ذاتاً به خلاقیت کمک میکند، و حتی طراح یا محققی واحد ممکن است در
مسابقه، خلاقیت بیشتری از خود بروز دهد تا در ارجاع عادی کار. در نتیجه کارفرما از
طرحهایی خلاقانهتر برخوردار میگردد.
ـ کارفرما، بویژه کارفرمای طرحهای عمومی، سرنوشت طرحی را که به همه یا تعداد
زیادی از افراد جامعه مربوط میشود به دست کارشناس واحدی نمیسپارد، بلکه اجازه
میدهد همة نیروهای خلاق آن جامعه در ایجاد آن طرح مشارکت کنند.
ـ با برگزاری مسابقه، موضوع طرح در سطح عموم مطرح میشود، و طبعاً به آشنایی بیشتر
عموم با طرح و دستگاه کارفرما میانجامد.
ـ مسابقه چون دامنة انتخاب را گسترش میدهد، بر احتمال رسیدن به طرح بهینه
میافزاید. در نتیجه مآلاً از هزینههای اجرای طرح، و نیز هزینههای جاری طرح پس از
اجرا میکاهد.
ـ درگیری در مسابقه، کارفرما را به تأمل بیشتر دربارة اهداف و مشخصات طرح، و
نیازها و خواستههای خود وامیدارد.
ـ درگیری در مسابقه، برخورد با ایدههای گوناگون و آشنایی با نحوة نقد و داوری، بر
دانش و بینش کارفرما در زمینة معماری و شهرسازی میافزاید.
1ـ2. مضارّ مسابقه برای کارفرما:
مضارّ مسابقه برای کارفرما غالباً ذاتی مسابقه نیست و از بیتجربگی کارفرما و مدیر
مسابقه، و بیدقتی در انتخاب داوران نشأت میگیرد؛ و لذا قابل رفع است. مهمترین
این مضار عبارتند از:
ـ مسابقه مسیر دسترس کارفرما به نتیجة مطالعه یا طراحی را دورتر و پیچیدهتر
میکند.
ـ مسابقه از امکان مذاکرة مستقیم کارفرما با کارشناس، و در نتیجه آشنایی نزدیک
آنان با هم و لمس نیازها و محدودیتها و امکانات و تواناییهای یکدیگر میکاهد.
ـ مسابقه بر هزینههای اولیة طرح میافزاید.
ـ ممکن است برندة مسابقه، خصوصاً در مسابقة نوع «2ـ4»، فاقد توانایی کافی برای
ادامة کار باشد. در این صورت بر مشکلات پیشبرد طرح افزوده میشود.
ـ برگزاری مسابقه معمولاً بر زمان مرحلة طراحی یا مطالعات میافزاید.
ـ برگزاری مسابقه، کارفرما را مقید به قوانینی میکند که در حالت عادی التزامی به
آنها ندارد.
از آنجا که گاه کارفرمایان در اجرای مسابقات محدودیت مالی دارند، و یا با مسائل
خاص اقتصادی در این حوزة کارشناسی آشنا نیستند، جوایزی که پیشبینی میکنند با نوع
طرح و حجم فعالیتهای لازم متناسب نیست. ازاینرو کارشناسان زبده ممکن است به سبب
هزینهبری و زمانبری مسابقه، به شرکت در آن تمایل نشان ندهند؛ و در نتیجه کارفرما
از فواید مسابقه در رسیدن به طرح بهینه محروم گردد.
ـ مسابقه ممکن است به عرصة رقابت در هنرنمایی ظاهری بدل گردد و داوران و
شرکتکنندگان از کارآیی و وجوه اقتصادی طرح، سادگی و سلامت آن غفلت کنند. در
نتیجه، کارفرما که احتمالاً با قراردادی عادی میتوانست به طرحی معقول برسد، ممکن
است با مجموعهای از طرحهای بهظاهر زیبا اما فاقد کارآیی و بهرهوری مواجه گردد.
2. فواید و مضارّ مسابقه برای کارشناس
2ـ1. فواید مسابقه برای کارشناس:
ـ مسابقه به کارشناسان خوشاستعداد اما گمنام، که در اوضاع عادی فاقد امکان رقابت
با کارشناسان نامیاند، فرصت میدهد در عرصة خلاقیت حضور یابند و خود را معرفی
کنند.
ـ مسابقه فرصتی برای ابراز خلاقیت و ارزیابی خود در رقابت با دیگر کارشناسان در
اختیار کارشناس قرار میدهد.
ـ مسابقه فرصتی برای کاریابی در اختیار کارشناس میگذارد.
ـ مسابقه فرصتی برای بردن جایزه، و شهرت و تبلیغ در اختیار کارشناس میگذارد.
ـ مسابقه کارشناس را در مدتی کوتاه با مجموعهای از ایدهها و روشهای گوناگون در
پاسخگویی به یک مسئله آشنا میکند و بر مهارت و دایرة اطلاعات او میافزاید.
ـ مسابقه کارشناس را با جامعة اهل حرفه آشناتر و مأنوستر میسازد.
2ـ2. مضارّ مسابقه برای کارشناس:
ـ اگر کارشناس در مسابقه برنده نشود، معمولاً عواید غیرمادی او از مسابقه چندان
نیست که هزینههای او برای مسابقه را جبران سازد. در نتیجه، شرکت در مسابقه، برای
کارشناس متضمن مخاطره است.
3. فواید و مضارّ مسابقه برای عموم
2ـ3. فواید مسابقه برای عموم:
ـ مسابقه عرصهای برای بروز استعدادهای تازه در اختیار عموم مینهد.
ـ چون داوران مستقل از کارفرمایند، در داوری خود بیشتر منافع عموم را لحاظ
میکنند.
ـ چون مسابقه امکان نیل به طرحهای بهتر، یعنی کارآمدتر و اقتصادیتر، را فراهم
میسازد، از هزینههای مادی و معنوی جامعه، خصوصاً در بلندمدت، میکاهد.
ـ قرار گرفتن در معرض قضاوت داوران و نیز جامعة اهل اندیشه و حرفه و عموم مردم،
کارفرما و کارشناسان را به سمت تصمیمات سنجیدهتر و عاقلانهتر و ترجیح دادن منافع
عمومی بر منافع خصوصی و منافع درازمدت بر منافع کوتاهمدت سوق میدهد.
ـ مسابقه موجب میشود موضوعی که در وضع عادی در محدودة میان کارفرمایان و
کارشناسان میگذرد، در سطح عموم مطرح شود؛ و در نتیجه دانش و فرهنگ عمومی دربارة
معماری و شهرسازی را ارتقا میبخشد.
ـ برگزاری مسابقه، نوعی تمرین در تقید به قواعد و قوانین و تن دادن به رأی اکثریت،
تمرین در گزینش شایستگان، و در نتیجه تمرین مردمسالاری و شایستهسالاری است.
ـ مسابقه با فراهم کردن بستر رقابت سالم، موجب نزدیکی بیشتر اهل حرفه با هم،
انسجام بیشتر آنان، و برخورداری بیشتر جامعه از تواناییهای آنان میشود.
2ـ4. مضارّ مسابقه برای عموم:
اگر بیشتر مسابقاتی که برگزار میشود فاقد مدیریت مدبرانه و قوی باشد، هم هزینة
اضافی برگزاری مسابقات در نهایت هزینههای جامعه را افزایش میدهد، و هم ناکامی
مسابقات در نیل به نتیجة مناسب بر نابسامانی وضع معماری و شهرسازی جامعه
میافزاید.
بخش4. روند مسابقه
روند همة مسابقات باید از الگویی کلی تبعیت کند. ذیلاً نمونهای از این الگوها عرضه
میشود. بدیهی است گستره و اهمیت و اولویت بندها در الگوی روند مسابقه با نوع و
دامنة مسابقه متناسب خواهد بود:
1. تعریف اولیة طرح (توسط برگزارکننده)
2. برآورد امکانات مدیریتی و مالی احداث طرح (توسط برگزارکننده)
3. تبیین هدف، علت، و ضرورت برگزاری مسابقه (توسط برگزارکننده)
4. برآورد امکانات مدیریتی و مالی اجرای مسابقه (توسط برگزارکننده)
5. مطالعه و بررسی آییننامة حاضر و سایر قوانین و دستورالعملهای مربوط به
مسابقات (توسط برگزارکننده)
6. انتخاب مدیر مسابقه (توسط برگزارکننده)
7. تعیین و تأمین مکان و امکانات و تجهیزات دبیرخانه با نظر مدیر (توسط
برگزارکننده)
8. تبیین حدود و ثغور مالی و قانونی مسابقه برای برگزارکننده (توسط مدیر)
9. تعیین تعداد اعضای هیئت داوری، تهیة فهرست پیشنهادی اسامی آنان، و اعلام آن به
برگزارکننده و اخذ تصویب آن از وی (توسط مدیر)
10. مذاکره با نامزدهای داوری و نهایی کردن اعضای هیئت داوری و اخذ تصویب آن از
برگزارکننده (توسط مدیر)
11. تعیین مکان هیئت داوری و دعوت از داوران برای تشکیل اولین جلسه (توسط مدیر)
12. تشکیل اولین جلسة هیئت داوری با حضور مدیر برای انتخاب رئیس هیئت داوری و
تعیین جزئیات ضوابط و نحوة داوری (توسط هیئت داوری)
13. گزارش کتبی اولین جلسة هیئت داوری به برگزارکننده (توسط رئیس هیئت داوری)
14. سازماندهی و تشکیل دبیرخانه (توسط مدیر)
15. تنظیم متن آگهی مسابقه و اخذ تصویب هیئت داوری و برگزارکننده (توسط مدیر)
16. نشر آگهی (توسط مدیر)
17. تنظیم برنامة مسابقه با همکاری هیئت داوری (توسط مدیر)
18. اخذ تصویب برنامة مسابقه از هیئت داوری و برگزارکننده (توسط مدیر)
19. انجام دادن امور دبیرخانهای مربوط به داوطلبان شرکت در مسابقه، بررسی مدارک
ارسالی ایشان، تعیین داوطلبان حایز شرایط شرکت در مسابقه و اعلام به ایشان (توسط
مدیر)
20. تهیة جوایز و دیپلمهای افتخار (توسط مدیر با همکاری برگزارکننده)
21. تحویل برنامة مسابقه به شرکتکنندگان حایز شرایط (توسط مدیر)
22. برگزاری جلسهای با حضور مدیر، اعضای هیئت داوری، و کلیة شرکتکنندگان برای
توجیه برنامة مسابقه و همة اجزای آن، پاسخ به پرسشها و رفع ابهامات، پس از توزیع
برنامة مسابقه و پیش از آغاز فعالیت شرکتکنندگان (توسط مدیر)
23. بررسی محصولات ارسالشده از لحاظ مطابقت با مدارک و مشخصات ذکرشده در برنامة
مسابقه، و تعیین محصولات واجد شرایط، و تهیة گزارش کتبی در این باره برای
برگزارکننده و هیئت داوری (توسط مدیر)
24. انتقال محصولات واجد شرایط به مکان استقرار هیئت داوری (توسط مدیر)
25. توضیح شفاهی (و عنداللزوم کتبی) دربارة محصولات برای داوران (توسط مدیر)
26. همکاری با هیئت داوری در پیشبرد روال داوری و مراعات عدالت (توسط مدیر)
27. تهیة صورت رسمی جلسة داوری و گزارش کتبی روال و نتیجة داوری برای برگزارکننده
و عموم (توسط رئیس هیئت داوری)
28. اعلان عمومی نتایج مسابقه (توسط مدیر)
29. برگزاری مراسم اعطای جوایز (توسط مدیر)
30. برگزاری نمایشگاه، چاپ کتابچههای راهنما، و همچنین سایر فعالیتهایی که در
برنامة مسابقه پیشبینی، یا مدیر به آنها متعهد شده باشد (توسط مدیر)
31. پیگیری احقاق سایر حقوق شرکتکنندگان و برگزارکننده (توسط مدیر)
32. رسیدگی به اعتراضات (توسط مدیر)
33. پیگیری عودت محصولات باقیمانده (بهجز محصولات برنده) و محصولات راهنیافته
به مسابقه به صاحبان آنها (توسط مدیر)
34. سازماندهی و برگزاری بخش جنبی (در صورتی که در برنامه پیشبینی شده باشد) در
طول مسابقه (توسط مدیر)
بخش5. ارکان مسابقه، شرح وظایف، اختیارات، و سایر امور مربوط به آنها
1. برگزارکننده
وظایف برگزارکننده عبارتند از:
1ـ1. پرداخت کلیة هزینههای مسابقه، از جمله دستمزد مدیر و دستیاران او، دستمزد
داوران، جوایز مسابقه، هزینة تأمین محل دبیرخانه، هزینة خدمات اداری، انتشارات،
آگهیها، و برپایی نمایشگاه
1ـ2. انتخاب مدیر، تأیید داوران، تصویب متن آگهی، تصویب متن برنامة مسابقه، و
تصویب متن آگهی نتایج داوری
1ـ3. تأمین فضایی مناسب برای دبیرخانه، شامل امکاناتی از قبیل دفتر کار مدیر،
منشی، امکانات تکثیر و چاپ، و همچنین محلی مناسب برای نمایشگاه و محل داوری،
متناسب با حجم و سطح مسابقه
2. مدیر
2ـ1. اهم وظایف مدیر عبارتند از:
ـ هماهنگی و همکاری با برگزارکننده در جهت تبیین و تدوین نیازها و اهداف و محتوای
طرح مورد نظر
ـ بررسی و پیشنهاد نوع مسابقه متناسب با موضوع آن
ـ برنامهریزی، سازماندهی و مدیریت مسابقه در جهت نیل به اهداف آن
ـ استخدام مشاور (در صورت صلاحدید)
ـ تهیة متن اسناد لازم شامل آگهیها، برنامة مسابقه، گزارشها و مانند آنها
ـ تهیة صورت اسامی داوران و پیشنهاد آنها به برگزارکننده
ـ مذاکره با برگزارکننده دربارة نامزدهای داوری، مذاکره با نامزدهای داوری، تشریح
مسابقه و موضوع آن برای ایشان، ترغیب ایشان به پذیرش داوری، اخذ موافقت کتبی از
آنان برای داوری مسابقه، و مشارکت دادن ایشان در تهیه و تصویب برنامه و آگهی
مسابقه
ـ ادارة مسابقه با مراعات عدالت کامل در میان داوطلبان شرکت در مسابقه و کسانی که
به عنوان شرکتکننده پذیرفته میشوند.
2ـ2. مدیر میتواند مطابق توافقنامة خود با برگزارکننده، دستیارانی برای خود
برگزیند. این دستیاران ممکن است از میان افراد شاغل در مؤسسة برگزارکننده یا از
خارج از آن باشند.
2ـ3. مدیر میتواند برای طراحی محتوایی مسابقه، از جمله تدوین برنامة مسابقه،
مشاوری به استخدام درآورد. مشاور متناسب با موضوع و دامنة مسابقه، ممکن است شخصی
حقیقی یا حقوقی باشد.
2ـ4. لازم است در بدو کار قراردادی میان مدیر و برگزارکننده منعقد، و طی آن جزئیات
تعهدات طرفین در چارچوب آییننامة حاضر و سایر قوانین قید گردد.
3. داوران و اسلوب داوری
3ـ1. داور یا داوران باید پیش از انتشار آگهی مسابقه انتخاب شوند.
3ـ2. پیش از انتشار آگهی مسابقه، مدیر باید موافقت کتبی هر یک از داوران را برای
داوری در آن مسابقه از ایشان اخذ کند.
3ـ3. پس از اخذ موافقت کتبی داوران، برگزارکننده طی حکم کتبی انتصاب هر یک را به
داوری در آن مسابقه به وی اعلام میکند.
3ـ4. داور یا داوران باید متناسب با وظایف و مسئولیت خود در مسابقه دستمزد دریافت
کنند. مقدار این دستمزد متناسب است با نوع مسابقه و پیچیدگی طرح و تعداد
شرکتکنندگان، و با توافق طرفین تعیین میگردد.
3ـ5. داور موظف است ضابطة پنهان ماندن هویت صاحبان محصولات را تا پایان کار داوری
و اعلام نتیجة آن از هر لحاظ مراعات کند.
3ـ6. تماس داور با شرکتکنندگان در طول مدت داوری مسابقه در محل دبیرخانة مسابقه و
محل تشکیل جلسات هیئت داوری، و همچنین هرگونه تماس آنان در حیطة امور مربوط به
مسابقه ممنوع است، مگر در مواردی که در برنامة مسابقه پیشبینی شده باشد.
3ـ7. تعداد اعضای اصلی هیئت داوری باید فرد باشد، از حداقل 1 نفر تا حداکثر 7 نفر.
تعداد داوران بسته به نوع و موضوع و برنامة مسابقه، به پیشنهاد مدیر و تأیید
برگزارکننده تعیین میشود. در صورتی که تعداد داوران بیش از یک نفر باشد، باید به
ازای هر سه نفر عضو اصلی، یک عضو علیالبدل تعیین شود.
3ـ8. در انتخاب داوران باید حسن سلیقة آنان، مناسبت تخصص و تجربة آنان با موضوع و
پیچیدگی مسابقه، و عدالت ایشان مراعات گردد.
3ـ9. در مسابقاتی که به تشخیص مدیر، حضور داورانی متخصص در رشتههایی جز معماری،
شهرسازی، یا مرمت بناها و بافتهای تاریخی لازم است، انتخاب ایشان به داوری
بلامانع است، مشروط بر آنکه اکثریت اعضای هیئت داوری همواره با معماران (یا
شهرسازان، یا کارشناسان مرمت ابنیه و بافتهای تاریخی در موضوعات ذیربط) باشد.
3ـ10. داوران باید در روند تعریف مسابقه، خصوصاً تهیة برنامة مسابقه و بالاخص
برنامة معماری، مشارکت داشته باشند.
3ـ11. هیئت داوری باید در ابتدای نخستین جلسة خود یکی از اعضای هیئت را به ریاست
هیئت انتخاب کند. رئیس هیئت داوری مسئولیت هدایت جریان داوری و تهیة گزارش نهایی
داوری و ایجاد ارتباط لازم میان هیئت و مدیر را بر عهده دارد.
3ـ12. فقط کارهایی به مرحلة داوری راه مییابد که مدیر قبلاً مطابقت آنها با شرایط
اعلامشدة مسابقه را تأیید کرده باشد. مدیر پیش از آغاز داوری در بارة نحوة بررسی
محصولات، مشخصات محصولات مردود و محصولات تأییدشده، به هیئت داوری گزارش شفاهی
میدهد، و محصولات تأییدشده را همراه با نامة رسمیِ حاویِ شمارة هر محصول که به
امضای برگزارکننده رسیده است به رئیس هیئت تسلیم میکند.
3ـ13. در جلسات هیئت داوری بهجز داوران، مدیر، و دستیاران رسمی مدیر، کسی حق حضور
ندارد.
3ـ14. حضور کلیة داوران اصلی، و در غیاب برخی از ایشان، داوران علیالبدل، در
جلسات داوری الزامی است. در موارد استثنایی به تشخیص مدیر، تشکیل جلسات هیئت با
حضور اکثریت اعضا بلامانع است. در این موارد اگر جلسه با تعداد زوج تشکیل شد، در
صورت تساوی آرای مثبت و منفی در دو بار رأیگیری، رأی رئیس هیئت داوری تعیینکننده
خواهد بود.
3ـ15. آگاهی از برنامة مسابقه و مراعات آن در طول داوری برای کلیة داوران الزامی
است، و مسئولیت حصول اطمینان از آن بر عهدة رئیس هیئت داوری است.
3ـ16. هیئت داوری میتواند دو شرکتکننده را شایستة مقام اول تشخیص دهد و انتخاب
نهایی برندة اول را به نظر برگزارکننده (و در طرحهای بزرگ ملی، به نظر رئیس جمهور
یا نمایندة تامالاختیار وی) منوط سازد. در این صورت اعلان رسمی نتایج مسابقه به
پس از اعلام نظر برگزارکننده (یا رئیس جمهور) موکول میشود؛ و در آن،
شرکتکنندهای که برگزارکننده او را شایسته تشخیص دهد برندة اول، و شرکتکنندة
دیگر برندة دوم اعلام میگردد.
3ـ17. داور یا هیئت داوری نمیتواند هیچ شرکتکنندهای را شایستة احراز مقام اول
نداند؛ اما میتواند عیوب محصول برندة اول را اعلام کند، و وی را شایستة واگذاری
ادامة کار نداند.
3ـ18. در مسابقات دومرحلهای، داور یا هیئت داوری در مرحلة اول تعدادی از محصولات
برتر را که دارای شرایط ورود به مرحلة نهاییاند انتخاب، و با ذکر دلایل انتخاب
آنها را به مدیر اعلام میکند. برگزارکننده، صاحبان آن محصولات را کتباً به شرکت در
مرحلة دوم مسابقه دعوت میکند. داور یا هیئت داوری میتواند پیشنهادهای خود برای
بهبود محصولات را جداگانه با هریک از شرکتکنندگان مرحلة دوم مطرح کند.
3ـ19. داور یا هیئت داوری میتواند مسابقهای یکمرحلهای (نوع «3ـ1») را به
دومرحلهای (نوع «3ـ2») تبدیل کند. این تصمیم در صورت موافقت برگزارکننده معتبر
است. در این صورت باید مراتب به اطلاع شرکتکنندگان رسانده شود، و مسابقه مطابق
ضوابط مسابقات نوع «3ـ1» در میان راهیافتگان به مرحلة دوم ادامه یابد.
3ـ20. پس از اتمام داوری نهایی، داور هیئت داوری موظف است گزارشی کتبی مشتمل بر
دلایل داوری خود را به مدیر عرضه کند. مدیر این گزارش را همراه با گزارش تکمیلی
خود به برگزارکننده عرضه میکند.
3ـ21. رأی داور یا هیئت داوری قطعی و تغییرناپذیر است، و کسی (از جمله مدیر و
برگزارکننده) مجاز به تغییر و تصرف در آن نیست.
3ـ22. پس از اتمام داوری پاکتهای شناسایی شرکتکنندگان با حضور نمایندة
برگزارکننده، مدیر، و داور یا هیئت داوری گشوده میشود، هویت برندگان تعیین و ثبت
میگردد و طی صورت جلسهای به امضای حاضران مذکور میرسد.
4. دبیرخانة دائمی و هیئت رسیدگی به اختلافات
4ـ1. دبیرخانة دائمی مرجع ثابت همة مسابقات معماری و شهرسازی کشور است.
4ـ2. دبیرخانة دائمی توسط وزارت مسکن و شهرسازی تشکیل، و دبیر دائمی، به انتخاب و
زیر نظر هیئت رسیدگی به اختلافات اداره میشود.
4ـ3. رئیس دبیرخانة دائمی را هیئت رسیدگی به اختلافات منصوب میکند.
4ـ4. کلیة هزینههای دبیرخانة دائمی و هیئت رسیدگی به اختلافات توسط وزارت مسکن و
شهرسازی پرداخت میگردد.
4ـ5. هیئت رسیدگی به اختلافات پنج عضو دارد که به مدت دو سال انتخاب میشوند:
نمایندة تامالاختیار وزیر مسکن و شهرسازی، نمایندة تامالاختیار رئیس سازمان
مدیریت و برنامهریزی، نمایندة تامالاختیار رئیس فرهنگستان هنر، نمایندة
تامالاختیار جامعة مهندسان مشاور ایران، و یک نفر از استادان سرشناس و زبدة
معماری و شهرسازی به انتخاب وزیر علوم، تحقیقات، و فنآوری. جلسات این هیئت، حسب
درخواست یکی از اعضای آن و یا به موجب دعوت دبیرخانة دائمی به محض وصول شکایت، در
محل دبیرخانة دائمی منعقد میشود.
4ـ6. نحوة کار و رسیدگی به شکایات و تصمیمگیری در هیئت رسیدگی به اختلافات طی
آییننامهای توسط خود هیئت تعیین خواهد شد./ص/513.5/12
برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی
مصوب جلسة 513 مورخ 20/12/1381 شورای عالی انقلاب فرهنگی
شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 513 مورخ 20/12/81 به پیشنهاد فرهنگستان هنر،
آییننامة جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی را به این شرح تصویب کرد:
مقدمه
نظر به اهمیت ترویج مسابقات طراحی معماری و شهرسازی در ایجاد رقابت سالم میان
طراحان معماری و شهرسازی و رشتههای وابسته، ایجاد شور و نشاط علمی در جامعة
معماران و شهرسازان، ارتقای فرهنگ عمومی در زمینة معماری و شهرسازی، فراهم آوردن
عرصة مناسب برای معرفی استعدادهای تازه و ناشناخته، فرصت انتخاب طرحهای بهتر و در
نتیجه نیل به معماری و شهرسازیای کارآمد و بهینه و متناسب با فرهنگ، اقلیم، و
محیط زیست، نیل به بهرهوری بیشتر در بناها و مجتمعهای زیستی، و تخصیص بهتر منابع
مالی کشور؛ و همچنین نظر به ضرورت سامانیابی و قانونمندی مسابقات طراحی معماری و
شهرسازی، این آییننامه تهیه و تنظیم شده است.
این آییننامه برای کلیة دستگاهها و اشخاص حقیقی و حقوقی در بخشهای دولتی و
غیردولتی که به برگزاری مسابقه اقدام کنند، در حدودی که شرح آن ذکر خواهد شد
لازمالاجراست. دستورالعمل تفصیلی در هر مورد در چارچوب آییننامة حاضر توسط
دستگاه ذیربط تدوین و ابلاغ خواهد شد. همچنین شرح و تبیین مفاد آییننامة حاضر
توسط فرهنگستان هنر تهیه و ابلاغ خواهد شد و در حکم پیوست این آییننامه خواهد
بود.
بخش1. تعاریف
الف ـ انواع مسابقه
هرگاه یکی از خدمات مرتبط با مجموعة فعالیتهای طراحی معماری و شهرسازی و رشتههای
وابسته، اعم از طراحی اجمالی (تهیة ایدة طرح)، یا طراحی تفصیلی معماری و شهرسازی
(از قبیل تهیة طرح کامل مرحلة اول از مجموعة خدمات مهندسان مشاور) به دو یا چند
کارشناس معماری یا شهرسازی یا رشتههای وابسته ارجاع گردد، تا از میان نتایج
فعالیت آنان بهترین نتیجه برگزیده شود «مسابقة طراحی معماری و شهرسازی» رخ داده
است؛ اعم از آنکه این عنوان در مسابقه قید شود یا نشود؛ برگزارکننده یا
تأمینکنندة هزینههای طرح اصلی یا هزینههای مسابقه در زمرة بخش دولتی باشد یا
غیردولتی؛ شرکتکنندگان در مسابقه اشخاص حقیقی باشند یا حقوقی؛ و صلاحیت کارشناسی
شرکتکنندگان در موضوع مسابقه به تأیید دستگاههای ذیربط رسیده یا نرسیده باشد.
منظور از «طراحی معماری و شهرسازی و رشتههای وابسته» در این آییننامه کلیة
فعالیتها و حوزههای مربوط به تهیة طرح معماری داخل و خارج بناها و فضاهای باز،
معماری داخلی، طراحی شهری، تهیة طرح مرمت بناها و بافتهای تاریخی، طراحی باغ و
منظر و مانند اینها، تا پیش از مرحلة اجرای عملیات ساختمانی آنهاست.
در این آییننامه از این پس «مسابقة طراحی معماری و شهرسازی» به اختصار «مسابقه»
خوانده میشود.
مسابقه به اعتبارهای مختلف به شرح ذیل دستهبندی میگردد. در عمل، هر مسابقه حاصل
ترکیبی از انواع دستههای مختلف با یکدیگر خواهد بود (مثلاً مسابقهای که برای
طراحی اجمالی به شیوة دعوتی و دو مرحلهای برگزار گردد، ترکیبی از انواع «1ـ1»،
«2ـ4»، و «3ـ2» است). ضوابط تفصیلی هر یک از انواع مسابقه طی دستورالعملهایی، که
به منزلة پیوست آییننامة حاضر خواهد بود، تعیین خواهد گردید.
1ـ مسابقه از لحاظ محتوای آن بر دو نوع است:
نوع 1ـ1. مسابقة طراحی اجمالی: مسابقهای است که برای دست یافتن به انگارهها و
ایدههای برتر طراحی در موضوعی معین انجام گیرد، و نتیجة آن در حد طرحهای اجمالیِ
بیانکنندة ایدة طرح باشد.
نوع 1ـ2. مسابقة طراحی تفصیلی: مسابقهای است که برای دست یافتن به طرح مقدماتی در
موضوعی معین انجام گیرد، و نتیجة آن، علاوه بر ایدة طرح، مبین عناصر طرح، روابط
آنها با یکدیگر و با محیط و زمین باشد، به نحوی که بر اساس آن بتوان طرح را به
تمامت دریافت و نقشههای جزئیات اجرایی را بر مبنای آن تهیه کرد. حدود این طرحها
از نوع طرحهایی است که از فعالیتهای قسمت دوم از مرحلة اول خدمات مهندسان مشاور
معمار و شهرساز، مطابق ضوابط سازمان مدیریت و برنامهریزی، حاصل میگردد.
2ـ مسابقه از لحاظ نوع و دامنة شرکتکنندگان بر چهار نوع است:
نوع 2ـ1. مسابقة آزاد ملی: مسابقهای است که محدودیتی برای شرکتکنندگان نداشته
باشد و همة جامعة اهل فن را در سطح ملی دربرگیرد.
نوع 2ـ2. مسابقة آزاد بینالمللی: مسابقهای است که محدودیتی برای شرکتکنندگان
نداشته باشد و علاوه بر سطح ملی، جامعة اهل فن را در همه یا بعضی از کشورهای دیگر
دربرگیرد.
نوع 2ـ3. مسابقة محدود: مسابقهای است که دامنة شرکتکنندگان آن به گروهی خاص از
اهل فن (مثلاً از نظر محل اقامت، تجربه یا تخصص ویژه، و یا تعداد شرکتکنندگان)
محدود باشد.
نوع 2ـ4. مسابقة دعوتی: نوعی از مسابقة محدود است که شرکتکنندگان آن به تعدادی از
اهل فن که برگزارکننده از آنها کتباً دعوت میکند محدود باشد.
3ـ مسابقه از لحاظ مراحل و نحوة داوری بر دو نوع است:
نوع 3ـ1. مسابقة یکمرحلهای: مسابقهای است که داوری آن در یک مرحله صورت گیرد.
نوع 3ـ2. مسابقة دومرحلهای: مسابقهای است که داوری آن در دو مرحله صورت گیرد؛ در
مرحلة اول تعدادی از طرحهای برتر انتخاب شود، صاحبان این طرحها در مرحلة دوم
به رقابت بپردازند، و انتخاب برندة اول و ردهبندی سایر شرکتکنندگان در مرحلة دوم
انجام گیرد.
ب. اصطلاحات
1. برگزارکننده: شخص حقیقی یا حقوقی، دولتی یا غیردولتی است که مسابقه را برگزار
میکند و متولی برگزاری آن در چارچوب این آییننامه، و مسئول اصلی مسابقه در مقابل
شرکتکنندگان و قانون است.
2. مدیر: شخص حقیقی متخصصی است که برگزارکننده وی را برای برنامهریزی و مدیریت
برگزاری مسابقه انتخاب میکند و از آغاز تا پایان مسابقه، مدیریت آن را بر عهده
دارد و رابط اصلی بین برگزارکننده و شرکتکنندگان و عموم است.
3. مشاور: شخص حقیقی یا حقوقی متخصصی است که عنداللزوم برای برنامهریزی و برگزاری
مسابقه، طرف مشورت مدیر قرار میگیرد، و مدیر را در تهیة متنهای فنی مسابقه،
مانند برنامة معماری، یاری میکند.
4. جامعة شرکتکنندگان: مجموعة اشخاص حقیقی یا حقوقی است که بنا بر قوانین و ضوابط
مسابقه، مجاز به شرکت در مسابقه شناخته میشوند، ولو عملاً در مسابقه شرکت نکنند؛
یعنی جامعة شرکتکنندگان بالقوه.
5. شرکتکننده: شخص حقیقی یا حقوقی داوطلبی است که مطابق شرایط مندرج در برنامة
مسابقه برای شرکت در آن مسابقه پذیرفته میشود.
6. داور: داور مسابقه شخص باصلاحیتی است که برگزارکننده وی را طی حکمی به عضویت در
هیئت داوری منصوب میکند.
7. هیئت داوری: هیئتی متشکل از داوران است که نتیجة مسابقه با داوری ایشان تعیین
میشود.
8. محصول مسابقه: موادی است که شرکتکنندگان به عنوان نتیجة اصلی فعالیت خود در
مسابقه به دبیرخانة مسابقه تحویل میدهند و داوری مسابقه در میان آنها صورت
میگیرد (مانند متن، نقشه، نمونک، پروندة رایانهای، یا ترکیبی از آنها). محصول یا
محصولات مسابقه در این آییننامه اختصاراً «محصول» یا «محصولات» خوانده میشود.
9. دبیرخانة مسابقه: محل ادارة کلیة امور مربوط به مسابقه است، که برگزارکننده آن
را در اختیار مدیر قرار میدهد. دبیرخانة مسابقه در این آییننامه اختصاراً
«دبیرخانه» خوانده میشود.
10. دبیرخانة دائمی مسابقات معماری و شهرسازی: دبیرخانهای است که برای رسیدگی به
امور مسابقات معماری و شهرسازی و نظارت بر آنها تشکیل میشود. دبیرخانة دائمی
مسابقات معماری و شهرسازی در این آییننامه اختصاراً «دبیرخانة دائمی» خوانده
میشود.
11. هیئت رسیدگی به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی: هیئتی است که حکمیت نهایی
را در اختلافات احتمالی میان برگزارکننده و شرکتکننده بر عهده دارد. هیئت رسیدگی
به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی در این آییننامه اختصاراً «هیئت رسیدگی به
اختلافات» خوانده میشود.
12. اصطلاحاتی که در این آییننامه تعریف نشده، مطابق تعاریف مندرج در بخشنامهها
و دستورالعملهای سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور به کار رفته است.
بخش2. ضوابط
مادة 1. هر گاه شخصی حقیقی یا حقوقی، در بخش دولتی یا غیردولتی، تصمیم به برگزاری
مسابقه بگیرد، اعم از آنکه مسابقه در آن طرح اجباری یا اختیاری باشد، به محض
اعلان عمومی مسابقه مشمول این آییننامه و ملتزم به مراعات آن میگردد. شرح هریک
از مواد به تفکیک موضوع توسط فرهنگستان هنر تهیه و بدین آییننامه پیوست خواهد شد.
مادة 2. هر مسابقه باید روندی معین و تعریفشده داشته باشد؛ و مسابقه از ابتدا
مطابق روند پیشبینیشده برنامهریزی و اجرا شود.
مادة 3. لازم است کلیة تصمیمات اصلی که مطابق روند مسابقه گرفته میشود کتباً ثبت
گردد. این اسناد در زمرة اسناد رسمی مسابقه تلقی میگردد. از مهمترین این اسنادْ
حکم کتبی انتصاب مدیر مسابقه، قرارداد مدیریت مسابقه، صورت جلسه یا مکاتبات منجر
به تعیین و اعلان نوع مسابقه، آگهیهای مسابقه، برنامة مسابقه، احکام انتصاب
داوران، صورت مذاکرات جلسات هیئت داوری، مشخصات شرکتکنندگان، مشخصات دقیق طرحهای
برنده همراه با نسخهای از محصولات است.
مادة 4. هر مسابقه باید دارای ارکانی مشتمل بر برگزارکننده، مدیر، و هیئت داوری
باشد. کلیة ارکان باید به عموم جامعة شرکتکنندگان معرفی شوند.
مادة 5. کلیة مسئولیتهای مسابقه، از جمله مسئولیتهای ناشی از این آییننامه،
قوانین ذیربط، مندرجات آگهی و برنامة مسابقه اصالتاً بر عهدة برگزارکننده است. با
انتخاب مدیر، این مسئولیتها در حدود وظایف و قرارداد میان مدیر و برگزارکننده،
وکالتاً به مدیر منتقل میگردد؛ و تغییر مدیر رافع مسئولیتهای اصلی برگزارکننده
نیست.
مادة 6. مدیر و داوران باید دارای تحصیلات عالی در رشتة معماری، شهرسازی، یا
رشتههای وابسته، و دانش و تجربهای متناسب با سطح و وسعت مسابقه باشند.
مادة 7. نتیجة داوری با رأی داور یا آرای اکثریت مطلق اعضای هیئت داوری تعیین
میشود.
مادة 8. مدیر نمیتواند داور یا عضو هیئت داوری باشد؛ اما شرکت او در جلسات هیئت
داوری، بدون داشتن حق رأی، مجاز است.
مادة 9. شرکت شخص برگزارکننده یا مدیر مؤسسة برگزارکننده؛ مدیر؛ مشاور مدیر؛
دستیاران مدیر؛ داور؛ مؤسسه یا شرکتی که داورْ مدیر عامل، عضو هیئت مدیره، سهامدار
یا در زمرة کارکنان آن باشد، و بستگان درجة اول و دوم داور در مسابقه ممنوع است.
مادة 10. هر مسابقه، بهجز مسابقات دعوتی (نوع «2ـ4»)، باید از طریق آگهی به اطلاع
عموم جامعة شرکتکنندگان برسد. آگهی مسابقه باید حاوی اطلاعات کافی و دقیق دربارة
مسابقه در کمترین عبارات ممکن باشد. شرایط و نحوة شرکت در مسابقه، و نحوة عرضة
محصولات باید بهوضوح در آگهی قید شود.
مادة 11. مدیر باید یک نسخه از هر آگهی را برای دبیرخانة دائمی ارسال کند.
مادة 12. در مسابقات نوع «2ـ4» آگهی مسابقه به صورت دعوتنامه برای تعدادی از اهل
فن فرستاده میشود. مدیر باید یک نسخه از هر دعوتنامه را برای دبیرخانة دائمی
ارسال کند.
مادة 13. هر مسابقه باید دارای برنامهای مکتوب، جامع، موجز، و گویا باشد. در
برنامه، خواستهها و نیازهای برگزارکننده، از جمله نوع مسابقه، موضوع طرح، هدف
مسابقه، برنامة محتوایی و کالبدی، برنامة زمانی، جوایز و مانند اینها، متناسب با
نوع مسابقه و به شرحی که خواهد آمد، تعیین و معرفی میشود.
مادة 14. هر مسابقه باید جوایزی معین داشته باشد. جوایز مسابقه باید در آگهی
مسابقه به اطلاع عموم جامعة شرکتکنندگان رسانده شود. تعهد برگزارکننده به عقد
قرارداد ادامة کار با برنده میتواند مکمل بعضی از جایزهها باشد، اما در هیچ
صورتی جانشین جوایز هیچیک از رتبهها نمیگردد. بهعلاوه، ممکن است در برخی از
مسابقات، به تفصیلی که در آییننامههای ذیربط خواهد آمد، عقد قرارداد ادامة کار
با برندة اول اجباری باشد. در آن صورت نیز عقد این قرارداد کفایت از اعطای جایزة
اعلامشده نخواهد کرد.
مـادة 15. ممکن است برگزارکننده در برخی از مسابقات، به تفصیلی که در
آییننامههای ذیربط خواهد آمد، علاوه بر اعطای جایزه به برندگان، قسمتی از هزینة
طرحهای برنده یا شرکتکننده یا تمامی هزینهها را، در حدودی که در آگهی اعلان
میکند، متقبل شود. در این صورت، عمل به مفاد آگهی در موعد مقرر جزو تعهدات قانونی
برگزارکننده خواهد بود. پرداخت هزینة شرکت در مسابقه به راهیافتگان به مرحلة دوم
در مسابقات دو مرحلهای (نوع «3ـ2»)، به شرحی که خواهد آمد، الزامی است.
مـادة 16. اعلان مسابقه به معنای تعهد برگزارکننده به حقوقی است که این آییننامه
و سایر قوانین و آییننامههای ذیربط برای شرکتکننده به رسمیت شناختهاند.
همچنین، ارسال درخواستنامة شرکت در مسابقه به معنای پذیرش تعهداتی است که در صورت
تأیید صلاحیت شرکت در مسابقه به موجب این آییننامه و سایر قوانین و آییننامههای
ذیربط بر ذمة شرکتکننده واقع میگردد.
مادة 17. مدیر مسابقه در مدت تصدی این سمت متولی و مسئول قانونی مراعات و احقاق
حقوق کلیة ارکان مسابقه، شرکتکنندگان، و سایر کسانی است که ممکن است حقوق ایشان
بهنحوی به مسابقه مربوط شود.
مادة 18. در صورتی که دربارة نحوة اجرای مسابقه یا مراعات حقوق ارکان مسابقه،
شرکتکنندگان، یا سایر اشخاص ذیربط، میان ایشان و مدیر اختلافی بروز کرد و از
طریق مذاکره و توضیح حل و فصل نشد، موضوع به حکمیت ارجاع میشود. حکمیت در اختلاف
بین خود ارکان، و یا اختلاف بین ارکان و شرکتکنندگان یا سایرین در هر موضوع و هر
عنوان در چارچوب امور مسابقه بر عهدة هیئت رسیدگی به اختلافات است. رأی این هیئت،
فصلالخطاب خواهد بود و حجیت قانونی خواهد داشت.
بخش3. فواید و مضارّ مسابقه
اگرچه برگزاری مسابقه نوعاً مفید شناخته میشود، برگزار کردن مسابقة معماری و
شهرسازی و شرکت کردن در آن، مانند سایر امور، برای برگزارکننده و شرکتکننده دارای
فواید و مضاری است که لازم است پیش از تصمیمگیری به آنها توجه شود. این نکات
خصوصاً برای آن دسته از مالکان و کارفرمایانی که برگزاری مسابقه برای طرحهای آنان
مطابق مقررات، اجباری نیست شایان توجه است. مقصود از کارفرما در این متن، مالکِ طرح
یا هر کسی است که بنا بر قانون دارای اختیارات مالک است.
1. فواید و مضارّ مسابقه برای کارفرما
1ـ1. فواید مسابقه برای کارفرما:
ـ با برگزاری مسابقه، کارفرما ایدهها یا طرحهای بهتری در اختیار خواهد داشت. به
عبارت دیگر، به جای اتکا به تواناییهای یک کارشناس، از تواناییهای کارشناسان
متعددی بهره میگیرد، و از نتیجة فعالیتهای آنان بهترین را برمیگزیند.
ـ مسابقه ذاتاً به خلاقیت کمک میکند، و حتی طراح یا محققی واحد ممکن است در
مسابقه، خلاقیت بیشتری از خود بروز دهد تا در ارجاع عادی کار. در نتیجه کارفرما از
طرحهایی خلاقانهتر برخوردار میگردد.
ـ کارفرما، بویژه کارفرمای طرحهای عمومی، سرنوشت طرحی را که به همه یا تعداد
زیادی از افراد جامعه مربوط میشود به دست کارشناس واحدی نمیسپارد، بلکه اجازه
میدهد همة نیروهای خلاق آن جامعه در ایجاد آن طرح مشارکت کنند.
ـ با برگزاری مسابقه، موضوع طرح در سطح عموم مطرح میشود، و طبعاً به آشنایی بیشتر
عموم با طرح و دستگاه کارفرما میانجامد.
ـ مسابقه چون دامنة انتخاب را گسترش میدهد، بر احتمال رسیدن به طرح بهینه
میافزاید. در نتیجه مآلاً از هزینههای اجرای طرح، و نیز هزینههای جاری طرح پس از
اجرا میکاهد.
ـ درگیری در مسابقه، کارفرما را به تأمل بیشتر دربارة اهداف و مشخصات طرح، و
نیازها و خواستههای خود وامیدارد.
ـ درگیری در مسابقه، برخورد با ایدههای گوناگون و آشنایی با نحوة نقد و داوری، بر
دانش و بینش کارفرما در زمینة معماری و شهرسازی میافزاید.
1ـ2. مضارّ مسابقه برای کارفرما:
مضارّ مسابقه برای کارفرما غالباً ذاتی مسابقه نیست و از بیتجربگی کارفرما و مدیر
مسابقه، و بیدقتی در انتخاب داوران نشأت میگیرد؛ و لذا قابل رفع است. مهمترین
این مضار عبارتند از:
ـ مسابقه مسیر دسترس کارفرما به نتیجة مطالعه یا طراحی را دورتر و پیچیدهتر
میکند.
ـ مسابقه از امکان مذاکرة مستقیم کارفرما با کارشناس، و در نتیجه آشنایی نزدیک
آنان با هم و لمس نیازها و محدودیتها و امکانات و تواناییهای یکدیگر میکاهد.
ـ مسابقه بر هزینههای اولیة طرح میافزاید.
ـ ممکن است برندة مسابقه، خصوصاً در مسابقة نوع «2ـ4»، فاقد توانایی کافی برای
ادامة کار باشد. در این صورت بر مشکلات پیشبرد طرح افزوده میشود.
ـ برگزاری مسابقه معمولاً بر زمان مرحلة طراحی یا مطالعات میافزاید.
ـ برگزاری مسابقه، کارفرما را مقید به قوانینی میکند که در حالت عادی التزامی به
آنها ندارد.
از آنجا که گاه کارفرمایان در اجرای مسابقات محدودیت مالی دارند، و یا با مسائل
خاص اقتصادی در این حوزة کارشناسی آشنا نیستند، جوایزی که پیشبینی میکنند با نوع
طرح و حجم فعالیتهای لازم متناسب نیست. ازاینرو کارشناسان زبده ممکن است به سبب
هزینهبری و زمانبری مسابقه، به شرکت در آن تمایل نشان ندهند؛ و در نتیجه کارفرما
از فواید مسابقه در رسیدن به طرح بهینه محروم گردد.
ـ مسابقه ممکن است به عرصة رقابت در هنرنمایی ظاهری بدل گردد و داوران و
شرکتکنندگان از کارآیی و وجوه اقتصادی طرح، سادگی و سلامت آن غفلت کنند. در
نتیجه، کارفرما که احتمالاً با قراردادی عادی میتوانست به طرحی معقول برسد، ممکن
است با مجموعهای از طرحهای بهظاهر زیبا اما فاقد کارآیی و بهرهوری مواجه گردد.
2. فواید و مضارّ مسابقه برای کارشناس
2ـ1. فواید مسابقه برای کارشناس:
ـ مسابقه به کارشناسان خوشاستعداد اما گمنام، که در اوضاع عادی فاقد امکان رقابت
با کارشناسان نامیاند، فرصت میدهد در عرصة خلاقیت حضور یابند و خود را معرفی
کنند.
ـ مسابقه فرصتی برای ابراز خلاقیت و ارزیابی خود در رقابت با دیگر کارشناسان در
اختیار کارشناس قرار میدهد.
ـ مسابقه فرصتی برای کاریابی در اختیار کارشناس میگذارد.
ـ مسابقه فرصتی برای بردن جایزه، و شهرت و تبلیغ در اختیار کارشناس میگذارد.
ـ مسابقه کارشناس را در مدتی کوتاه با مجموعهای از ایدهها و روشهای گوناگون در
پاسخگویی به یک مسئله آشنا میکند و بر مهارت و دایرة اطلاعات او میافزاید.
ـ مسابقه کارشناس را با جامعة اهل حرفه آشناتر و مأنوستر میسازد.
2ـ2. مضارّ مسابقه برای کارشناس:
ـ اگر کارشناس در مسابقه برنده نشود، معمولاً عواید غیرمادی او از مسابقه چندان
نیست که هزینههای او برای مسابقه را جبران سازد. در نتیجه، شرکت در مسابقه، برای
کارشناس متضمن مخاطره است.
3. فواید و مضارّ مسابقه برای عموم
2ـ3. فواید مسابقه برای عموم:
ـ مسابقه عرصهای برای بروز استعدادهای تازه در اختیار عموم مینهد.
ـ چون داوران مستقل از کارفرمایند، در داوری خود بیشتر منافع عموم را لحاظ
میکنند.
ـ چون مسابقه امکان نیل به طرحهای بهتر، یعنی کارآمدتر و اقتصادیتر، را فراهم
میسازد، از هزینههای مادی و معنوی جامعه، خصوصاً در بلندمدت، میکاهد.
ـ قرار گرفتن در معرض قضاوت داوران و نیز جامعة اهل اندیشه و حرفه و عموم مردم،
کارفرما و کارشناسان را به سمت تصمیمات سنجیدهتر و عاقلانهتر و ترجیح دادن منافع
عمومی بر منافع خصوصی و منافع درازمدت بر منافع کوتاهمدت سوق میدهد.
ـ مسابقه موجب میشود موضوعی که در وضع عادی در محدودة میان کارفرمایان و
کارشناسان میگذرد، در سطح عموم مطرح شود؛ و در نتیجه دانش و فرهنگ عمومی دربارة
معماری و شهرسازی را ارتقا میبخشد.
ـ برگزاری مسابقه، نوعی تمرین در تقید به قواعد و قوانین و تن دادن به رأی اکثریت،
تمرین در گزینش شایستگان، و در نتیجه تمرین مردمسالاری و شایستهسالاری است.
ـ مسابقه با فراهم کردن بستر رقابت سالم، موجب نزدیکی بیشتر اهل حرفه با هم،
انسجام بیشتر آنان، و برخورداری بیشتر جامعه از تواناییهای آنان میشود.
2ـ4. مضارّ مسابقه برای عموم:
اگر بیشتر مسابقاتی که برگزار میشود فاقد مدیریت مدبرانه و قوی باشد، هم هزینة
اضافی برگزاری مسابقات در نهایت هزینههای جامعه را افزایش میدهد، و هم ناکامی
مسابقات در نیل به نتیجة مناسب بر نابسامانی وضع معماری و شهرسازی جامعه
میافزاید.
بخش4. روند مسابقه
روند همة مسابقات باید از الگویی کلی تبعیت کند. ذیلاً نمونهای از این الگوها عرضه
میشود. بدیهی است گستره و اهمیت و اولویت بندها در الگوی روند مسابقه با نوع و
دامنة مسابقه متناسب خواهد بود:
1. تعریف اولیة طرح (توسط برگزارکننده)
2. برآورد امکانات مدیریتی و مالی احداث طرح (توسط برگزارکننده)
3. تبیین هدف، علت، و ضرورت برگزاری مسابقه (توسط برگزارکننده)
4. برآورد امکانات مدیریتی و مالی اجرای مسابقه (توسط برگزارکننده)
5. مطالعه و بررسی آییننامة حاضر و سایر قوانین و دستورالعملهای مربوط به
مسابقات (توسط برگزارکننده)
6. انتخاب مدیر مسابقه (توسط برگزارکننده)
7. تعیین و تأمین مکان و امکانات و تجهیزات دبیرخانه با نظر مدیر (توسط
برگزارکننده)
8. تبیین حدود و ثغور مالی و قانونی مسابقه برای برگزارکننده (توسط مدیر)
9. تعیین تعداد اعضای هیئت داوری، تهیة فهرست پیشنهادی اسامی آنان، و اعلام آن به
برگزارکننده و اخذ تصویب آن از وی (توسط مدیر)
10. مذاکره با نامزدهای داوری و نهایی کردن اعضای هیئت داوری و اخذ تصویب آن از
برگزارکننده (توسط مدیر)
11. تعیین مکان هیئت داوری و دعوت از داوران برای تشکیل اولین جلسه (توسط مدیر)
12. تشکیل اولین جلسة هیئت داوری با حضور مدیر برای انتخاب رئیس هیئت داوری و
تعیین جزئیات ضوابط و نحوة داوری (توسط هیئت داوری)
13. گزارش کتبی اولین جلسة هیئت داوری به برگزارکننده (توسط رئیس هیئت داوری)
14. سازماندهی و تشکیل دبیرخانه (توسط مدیر)
15. تنظیم متن آگهی مسابقه و اخذ تصویب هیئت داوری و برگزارکننده (توسط مدیر)
16. نشر آگهی (توسط مدیر)
17. تنظیم برنامة مسابقه با همکاری هیئت داوری (توسط مدیر)
18. اخذ تصویب برنامة مسابقه از هیئت داوری و برگزارکننده (توسط مدیر)
19. انجام دادن امور دبیرخانهای مربوط به داوطلبان شرکت در مسابقه، بررسی مدارک
ارسالی ایشان، تعیین داوطلبان حایز شرایط شرکت در مسابقه و اعلام به ایشان (توسط
مدیر)
20. تهیة جوایز و دیپلمهای افتخار (توسط مدیر با همکاری برگزارکننده)
21. تحویل برنامة مسابقه به شرکتکنندگان حایز شرایط (توسط مدیر)
22. برگزاری جلسهای با حضور مدیر، اعضای هیئت داوری، و کلیة شرکتکنندگان برای
توجیه برنامة مسابقه و همة اجزای آن، پاسخ به پرسشها و رفع ابهامات، پس از توزیع
برنامة مسابقه و پیش از آغاز فعالیت شرکتکنندگان (توسط مدیر)
23. بررسی محصولات ارسالشده از لحاظ مطابقت با مدارک و مشخصات ذکرشده در برنامة
مسابقه، و تعیین محصولات واجد شرایط، و تهیة گزارش کتبی در این باره برای
برگزارکننده و هیئت داوری (توسط مدیر)
24. انتقال محصولات واجد شرایط به مکان استقرار هیئت داوری (توسط مدیر)
25. توضیح شفاهی (و عنداللزوم کتبی) دربارة محصولات برای داوران (توسط مدیر)
26. همکاری با هیئت داوری در پیشبرد روال داوری و مراعات عدالت (توسط مدیر)
27. تهیة صورت رسمی جلسة داوری و گزارش کتبی روال و نتیجة داوری برای برگزارکننده
و عموم (توسط رئیس هیئت داوری)
28. اعلان عمومی نتایج مسابقه (توسط مدیر)
29. برگزاری مراسم اعطای جوایز (توسط مدیر)
30. برگزاری نمایشگاه، چاپ کتابچههای راهنما، و همچنین سایر فعالیتهایی که در
برنامة مسابقه پیشبینی، یا مدیر به آنها متعهد شده باشد (توسط مدیر)
31. پیگیری احقاق سایر حقوق شرکتکنندگان و برگزارکننده (توسط مدیر)
32. رسیدگی به اعتراضات (توسط مدیر)
33. پیگیری عودت محصولات باقیمانده (بهجز محصولات برنده) و محصولات راهنیافته
به مسابقه به صاحبان آنها (توسط مدیر)
34. سازماندهی و برگزاری بخش جنبی (در صورتی که در برنامه پیشبینی شده باشد) در
طول مسابقه (توسط مدیر)
بخش5. ارکان مسابقه، شرح وظایف، اختیارات، و سایر امور مربوط به آنها
1. برگزارکننده
وظایف برگزارکننده عبارتند از:
1ـ1. پرداخت کلیة هزینههای مسابقه، از جمله دستمزد مدیر و دستیاران او، دستمزد
داوران، جوایز مسابقه، هزینة تأمین محل دبیرخانه، هزینة خدمات اداری، انتشارات،
آگهیها، و برپایی نمایشگاه
1ـ2. انتخاب مدیر، تأیید داوران، تصویب متن آگهی، تصویب متن برنامة مسابقه، و
تصویب متن آگهی نتایج داوری
1ـ3. تأمین فضایی مناسب برای دبیرخانه، شامل امکاناتی از قبیل دفتر کار مدیر،
منشی، امکانات تکثیر و چاپ، و همچنین محلی مناسب برای نمایشگاه و محل داوری،
متناسب با حجم و سطح مسابقه
2. مدیر
2ـ1. اهم وظایف مدیر عبارتند از:
ـ هماهنگی و همکاری با برگزارکننده در جهت تبیین و تدوین نیازها و اهداف و محتوای
طرح مورد نظر
ـ بررسی و پیشنهاد نوع مسابقه متناسب با موضوع آن
ـ برنامهریزی، سازماندهی و مدیریت مسابقه در جهت نیل به اهداف آن
ـ استخدام مشاور (در صورت صلاحدید)
ـ تهیة متن اسناد لازم شامل آگهیها، برنامة مسابقه، گزارشها و مانند آنها
ـ تهیة صورت اسامی داوران و پیشنهاد آنها به برگزارکننده
ـ مذاکره با برگزارکننده دربارة نامزدهای داوری، مذاکره با نامزدهای داوری، تشریح
مسابقه و موضوع آن برای ایشان، ترغیب ایشان به پذیرش داوری، اخذ موافقت کتبی از
آنان برای داوری مسابقه، و مشارکت دادن ایشان در تهیه و تصویب برنامه و آگهی
مسابقه
ـ ادارة مسابقه با مراعات عدالت کامل در میان داوطلبان شرکت در مسابقه و کسانی که
به عنوان شرکتکننده پذیرفته میشوند.
2ـ2. مدیر میتواند مطابق توافقنامة خود با برگزارکننده، دستیارانی برای خود
برگزیند. این دستیاران ممکن است از میان افراد شاغل در مؤسسة برگزارکننده یا از
خارج از آن باشند.
2ـ3. مدیر میتواند برای طراحی محتوایی مسابقه، از جمله تدوین برنامة مسابقه،
مشاوری به استخدام درآورد. مشاور متناسب با موضوع و دامنة مسابقه، ممکن است شخصی
حقیقی یا حقوقی باشد.
2ـ4. لازم است در بدو کار قراردادی میان مدیر و برگزارکننده منعقد، و طی آن جزئیات
تعهدات طرفین در چارچوب آییننامة حاضر و سایر قوانین قید گردد.
3. داوران و اسلوب داوری
3ـ1. داور یا داوران باید پیش از انتشار آگهی مسابقه انتخاب شوند.
3ـ2. پیش از انتشار آگهی مسابقه، مدیر باید موافقت کتبی هر یک از داوران را برای
داوری در آن مسابقه از ایشان اخذ کند.
3ـ3. پس از اخذ موافقت کتبی داوران، برگزارکننده طی حکم کتبی انتصاب هر یک را به
داوری در آن مسابقه به وی اعلام میکند.
3ـ4. داور یا داوران باید متناسب با وظایف و مسئولیت خود در مسابقه دستمزد دریافت
کنند. مقدار این دستمزد متناسب است با نوع مسابقه و پیچیدگی طرح و تعداد
شرکتکنندگان، و با توافق طرفین تعیین میگردد.
3ـ5. داور موظف است ضابطة پنهان ماندن هویت صاحبان محصولات را تا پایان کار داوری
و اعلام نتیجة آن از هر لحاظ مراعات کند.
3ـ6. تماس داور با شرکتکنندگان در طول مدت داوری مسابقه در محل دبیرخانة مسابقه و
محل تشکیل جلسات هیئت داوری، و همچنین هرگونه تماس آنان در حیطة امور مربوط به
مسابقه ممنوع است، مگر در مواردی که در برنامة مسابقه پیشبینی شده باشد.
3ـ7. تعداد اعضای اصلی هیئت داوری باید فرد باشد، از حداقل 1 نفر تا حداکثر 7 نفر.
تعداد داوران بسته به نوع و موضوع و برنامة مسابقه، به پیشنهاد مدیر و تأیید
برگزارکننده تعیین میشود. در صورتی که تعداد داوران بیش از یک نفر باشد، باید به
ازای هر سه نفر عضو اصلی، یک عضو علیالبدل تعیین شود.
3ـ8. در انتخاب داوران باید حسن سلیقة آنان، مناسبت تخصص و تجربة آنان با موضوع و
پیچیدگی مسابقه، و عدالت ایشان مراعات گردد.
3ـ9. در مسابقاتی که به تشخیص مدیر، حضور داورانی متخصص در رشتههایی جز معماری،
شهرسازی، یا مرمت بناها و بافتهای تاریخی لازم است، انتخاب ایشان به داوری
بلامانع است، مشروط بر آنکه اکثریت اعضای هیئت داوری همواره با معماران (یا
شهرسازان، یا کارشناسان مرمت ابنیه و بافتهای تاریخی در موضوعات ذیربط) باشد.
3ـ10. داوران باید در روند تعریف مسابقه، خصوصاً تهیة برنامة مسابقه و بالاخص
برنامة معماری، مشارکت داشته باشند.
3ـ11. هیئت داوری باید در ابتدای نخستین جلسة خود یکی از اعضای هیئت را به ریاست
هیئت انتخاب کند. رئیس هیئت داوری مسئولیت هدایت جریان داوری و تهیة گزارش نهایی
داوری و ایجاد ارتباط لازم میان هیئت و مدیر را بر عهده دارد.
3ـ12. فقط کارهایی به مرحلة داوری راه مییابد که مدیر قبلاً مطابقت آنها با شرایط
اعلامشدة مسابقه را تأیید کرده باشد. مدیر پیش از آغاز داوری در بارة نحوة بررسی
محصولات، مشخصات محصولات مردود و محصولات تأییدشده، به هیئت داوری گزارش شفاهی
میدهد، و محصولات تأییدشده را همراه با نامة رسمیِ حاویِ شمارة هر محصول که به
امضای برگزارکننده رسیده است به رئیس هیئت تسلیم میکند.
3ـ13. در جلسات هیئت داوری بهجز داوران، مدیر، و دستیاران رسمی مدیر، کسی حق حضور
ندارد.
3ـ14. حضور کلیة داوران اصلی، و در غیاب برخی از ایشان، داوران علیالبدل، در
جلسات داوری الزامی است. در موارد استثنایی به تشخیص مدیر، تشکیل جلسات هیئت با
حضور اکثریت اعضا بلامانع است. در این موارد اگر جلسه با تعداد زوج تشکیل شد، در
صورت تساوی آرای مثبت و منفی در دو بار رأیگیری، رأی رئیس هیئت داوری تعیینکننده
خواهد بود.
3ـ15. آگاهی از برنامة مسابقه و مراعات آن در طول داوری برای کلیة داوران الزامی
است، و مسئولیت حصول اطمینان از آن بر عهدة رئیس هیئت داوری است.
3ـ16. هیئت داوری میتواند دو شرکتکننده را شایستة مقام اول تشخیص دهد و انتخاب
نهایی برندة اول را به نظر برگزارکننده (و در طرحهای بزرگ ملی، به نظر رئیس جمهور
یا نمایندة تامالاختیار وی) منوط سازد. در این صورت اعلان رسمی نتایج مسابقه به
پس از اعلام نظر برگزارکننده (یا رئیس جمهور) موکول میشود؛ و در آن،
شرکتکنندهای که برگزارکننده او را شایسته تشخیص دهد برندة اول، و شرکتکنندة
دیگر برندة دوم اعلام میگردد.
3ـ17. داور یا هیئت داوری نمیتواند هیچ شرکتکنندهای را شایستة احراز مقام اول
نداند؛ اما میتواند عیوب محصول برندة اول را اعلام کند، و وی را شایستة واگذاری
ادامة کار نداند.
3ـ18. در مسابقات دومرحلهای، داور یا هیئت داوری در مرحلة اول تعدادی از محصولات
برتر را که دارای شرایط ورود به مرحلة نهاییاند انتخاب، و با ذکر دلایل انتخاب
آنها را به مدیر اعلام میکند. برگزارکننده، صاحبان آن محصولات را کتباً به شرکت در
مرحلة دوم مسابقه دعوت میکند. داور یا هیئت داوری میتواند پیشنهادهای خود برای
بهبود محصولات را جداگانه با هریک از شرکتکنندگان مرحلة دوم مطرح کند.
3ـ19. داور یا هیئت داوری میتواند مسابقهای یکمرحلهای (نوع «3ـ1») را به
دومرحلهای (نوع «3ـ2») تبدیل کند. این تصمیم در صورت موافقت برگزارکننده معتبر
است. در این صورت باید مراتب به اطلاع شرکتکنندگان رسانده شود، و مسابقه مطابق
ضوابط مسابقات نوع «3ـ1» در میان راهیافتگان به مرحلة دوم ادامه یابد.
3ـ20. پس از اتمام داوری نهایی، داور هیئت داوری موظف است گزارشی کتبی مشتمل بر
دلایل داوری خود را به مدیر عرضه کند. مدیر این گزارش را همراه با گزارش تکمیلی
خود به برگزارکننده عرضه میکند.
3ـ21. رأی داور یا هیئت داوری قطعی و تغییرناپذیر است، و کسی (از جمله مدیر و
برگزارکننده) مجاز به تغییر و تصرف در آن نیست.
3ـ22. پس از اتمام داوری پاکتهای شناسایی شرکتکنندگان با حضور نمایندة
برگزارکننده، مدیر، و داور یا هیئت داوری گشوده میشود، هویت برندگان تعیین و ثبت
میگردد و طی صورت جلسهای به امضای حاضران مذکور میرسد.
4. دبیرخانة دائمی و هیئت رسیدگی به اختلافات
4ـ1. دبیرخانة دائمی مرجع ثابت همة مسابقات معماری و شهرسازی کشور است.
4ـ2. دبیرخانة دائمی توسط وزارت مسکن و شهرسازی تشکیل، و دبیر دائمی، به انتخاب و
زیر نظر هیئت رسیدگی به اختلافات اداره میشود.
4ـ3. رئیس دبیرخانة دائمی را هیئت رسیدگی به اختلافات منصوب میکند.
4ـ4. کلیة هزینههای دبیرخانة دائمی و هیئت رسیدگی به اختلافات توسط وزارت مسکن و
شهرسازی پرداخت میگردد.
4ـ5. هیئت رسیدگی به اختلافات پنج عضو دارد که به مدت دو سال انتخاب میشوند:
نمایندة تامالاختیار وزیر مسکن و شهرسازی، نمایندة تامالاختیار رئیس سازمان
مدیریت و برنامهریزی، نمایندة تامالاختیار رئیس فرهنگستان هنر، نمایندة
تامالاختیار جامعة مهندسان مشاور ایران، و یک نفر از استادان سرشناس و زبدة
معماری و شهرسازی به انتخاب وزیر علوم، تحقیقات، و فنآوری. جلسات این هیئت، حسب
درخواست یکی از اعضای آن و یا به موجب دعوت دبیرخانة دائمی به محض وصول شکایت، در
محل دبیرخانة دائمی منعقد میشود.
4ـ6. نحوة کار و رسیدگی به شکایات و تصمیمگیری در هیئت رسیدگی به اختلافات طی
آییننامهای توسط خود هیئت تعیین خواهد شد./ص/513.5/12