آیین نامه اجرایی ماده (1) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

آیین‌نامه اجرایی
ماده (1) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی
ایران

شماره‌ : .22513ت‌33332هـ

تاریخ : 1384.04.23
وزارت اموراقتصادی و دارایی ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
هیأت وزیران درجلسه مورخ 1384.4.12 بنا به پیشنهاد مشترک سازمان مدیریت و برنامه
ریزی کشور،وزارت اموراقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و به
استناد بند "ز"ماده (1) قانون‌برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی
جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383 ـ آیین‌نامهاجرایی ماده یادشده را به شرح زیر
تصویب نمود:

آیین‌نامه اجرایی ماده (1) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌،
اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
ماده 1 ـ در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف ـ سازمان‌: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ب ـ بانک مرکزی :
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ج ـ خزانه‌: خزانه داری کل (وزارت اموراقتصادی و
دارایی‌) د ـحساب ارزی‌: حساب ذخیره ارزی حاصل از عواید نفت هـ ـ قانون برنامه :
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب
1383ـ .
و ـ هیأت امناء: هیأت امناء حساب ذخیره ارزی موضوع ماده (11) این آیین‌نامه‌.
ز ـ دبیرخانه هیأت امناء: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور .
ح ـ بودجه سالانه‌: قانون بودجه کل کشور.
ط ـ بانک عامل‌: بانکهای ایرانی داخل و یا خارج از کشور (دولتی و خصوصی‌) که
عاملیت اعطای‌تسهیلات موضوع این آیین‌نامه به آنها واگذار می‌شود.
بانکهای عامل به طور یکجا، از بخشهای مختلف اقتصادی یا حسب مورد توسط بانک مرکزی
تعیین واعلا م می‌گردد.
ماده 2 ـ خزانه مکلف است ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه‌، یک فقره حساب
ارزی نزد بانک‌مرکزی افتتاح نماید.
معادل مانده حساب ذخیره ارزی حاصل از عواید نفت خام موضوع ماده (60) قانون برنامه
سوم توسعه‌اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1379 ـ با
اصلاحات آن‌، در پایان سال‌1383 و همچنین مانده مطالبات دولت از اشخاص ناشی از
تسهیلات اعطایی از محل موجودی حساب‌یادشده در ابتدای سال 1384 از طریق شبکه بانکی
به حساب یادشده واریز می‌گردد.
برداشت از حساب مذکور صرفا براساس مقررات این آیین‌نامه مجاز می‌باشد.
ماده 3 ـ بانک مرکزی موظف است از ابتدای سال 1384 در طول چهارماه اول سال معادل
ریالی‌صددرصد (100%) عواید ارزی حاصل از نفت در ماههای یادشده را به حساب درآمد
عمومی مربوط واریزنماید و از ماه پنجم تا تأمین سقف مجاز ایجاد تعهدات ارزی سال‌،
معادل ریالی یک دوازدهم (1.12) سقف‌مزبور را به حساب درآمد عمومی و بقیه را به
صورت ارزی به حساب ارزی واریز نماید.
پس از تأمین تمام بودجه سالانه‌، کلیه مبالغ دریافتی به حساب ارزی واریز می‌گردد.
ماده 4 ـ استفاده از وجوه حساب ارزی برای تأمین مصارف بودجه عمومی دولت صرفا در
صورتکاهش عواید ارزی حاصل از نفت نسبت به ارقام جدول شماره (8) قانون برنامه چهارم
توسعه و عدم امکان‌تأمین اعتبارات مصوب از محل سایر منابع درآمدهای عمومی و
واگذاری داراییهای مالی مجاز خواهد بود.
تبصره ـ چنانچه معادل ریالی درآمد ارزی حاصل از نفت در هر سال در پایان بهمن ماه
همان سال‌، کمتراز رقم پیش بینی شده در بودجه سالانه باشد، بانک مرکزی موظف است
بلافاصله در اول اسفندماه همان سال‌کسری یادشده را از موجودی حساب ارزی برداشت و
معادل ریالی آن را تا سقف درآمد مصوب ردیف مربوط‌در بودجه سالانه‌، به حساب درآمد
عمومی واریز نماید.
استفاده از حساب ارزی برای تأمین کسری ناشی از عواید غیرنفتی بودجه عمومی دولت
ممنوع است‌.
ماده 5 ـ حداکثر پنجاه درصد (50%) مانده موجودی حساب ارزی در قالب بودجه سالانه
براساس‌مقررات این آیین‌نامه و مصوبات هیأت موضوع ماده‌(11) این آیین‌نامه تا
پایان برنامه چهارم توسعه جهت‌اعطای تسهیلات باتضمین کافی‌، از طریق بانکهای عامل
به طرحهای موضوع تبصره‌های (1) و (2) این ماده‌که توجیه فنی و اقتصادی آنها به
تایید وزارتخانه‌های تخصصی ذی ربط رسیده است‌، اختصاص خواهدیافت‌.
تبصره 1 ـ هیأت امنا می تواند تمام یا بخشی از موجودی حساب ارزی را در آغاز هر سال
به حساب یک‌یا چند بانک عامل انتقال داده و نسبت به تخصیص آن طبق ماده (1) قانون
برنامه و مقررات این آیین‌نامه بین‌بانکهای عامل اقدام نماید.
تبصره 2 ـ طرحهای بخش غیردولتی مشمول بند (د) ماده (1) قانون برنامه چهارم صرفا
طرحهای‌انتفاعی هستند که با سرمایه گذاری بخش غیردولتی (با استفاده یا بدون
استفاده از منابع بانکی‌) و با مباشرت‌اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردولتی در زمینه‌های
تولیدی و کارآفرینی در بخشهای صنعت‌، معدن‌،کشاورزی‌، حمل و نقل و خدمات (از جمله
گردشگری‌)، فناوری اطلاعات و خدمات فنی ـ مهندسی به اجرادرمی آیند.
تبصره 3 ـ اعطای تسهیلات ارزی به طرحهایی که در چارچوب قانون جلب و حمایت
سرمایه‌های‌خارجی به تصویب می رسند (سرمایه گذاریهای مشترک‌) و شرکتهای ایرانی
برنده مناقصه‌های بین المللی‌(داخل کشور) و صدور ضمانتنامه برای آنها با رعایت
مقررات این آیین‌نامه مجاز است‌.
تبصره 4 ـ وجوه ارزی مورد نیاز هر طرح که در قالب بند (د) ماده (1) قانون برنامه
چهارم و از محلحساب ارزی تأمین می‌شود، از طریق بانکهای عامل در قالب روشهای
پرداخت بانک به صورت نظارت شده‌صرفا جهت تأمین هزینه‌های ارزی در طول دوران اجرا
به مجری طرح پرداخت می‌شود.
تبصره 5 ـ دوره استفاده از تسهیلات برای سرمایه گذاری و بهره برداری آزمایشی از
طرحها حداکثر سه‌سال‌، دروه تنفس حداکثر شش ماه و دوره بازپرداخت تسهیلات اعطایی
حداکثر پنج سال پس از دوره‌های‌یادشده بنا به تشخیص بانک عامل می‌باشد.
مجموع دوره‌های استفاده‌، تنفس و بازپرداخت از حداکثر هشت سال تجاوز نخواهد کرد.
در موارد استثنایی تغییر زمان دوره‌های استفاده‌، تنفس و بازپرداخت توسط هیأت
موضوع ماده (10) این‌آیین‌نامه مجاز می‌باشد.
تبصره 6 ـ صددرصد (100%) وجوه ارزی برگشتی ناشی از اعطای تسهیلات یادشده به طرحها
که‌توسط بانکهای عامل به حساب ارزی واریز می‌گردد، مجددا با رعایت ضوابط این
آیین‌نامه برای پرداخت‌تسهیلات تا پایان برنامه چهارم قابل تخصیص می‌باشد.
ماده 6 ـ حداقل ده درصد (10%) از منابع قابل تخصیص حساب ارزی به بخش غیردولتی‌،
برای اعطای‌تسهیلات دراختیار بانک کشاورزی قرار می گیرد تا به صورت ارزی‌، ریالی
جهت سرمایه گذاری درطرحهای موجه کشاورزی و سرمایه در گردش طرحهایی که با هدف توسعه
صادرات انجام می‌شود توسط‌بانک کشاورزی در اختیار بخش غیردولتی قرار گیرد.
مسؤولیت بازپرداخت و واریزاصل و سود این تسهیلات به صورت ارزی به حساب ارزی در هر
حال‌برعهده بانک کشاورزی است‌.
تبصره 1 ـ طرحهای موضوع این ماده باید توان صادرات داشته باشند.
بازپرداخت اصل و سود تسهیلات دریافتی (به صورت ارز. ریال‌. ترکیبی از آنها) در
سررسید به ارزخواهد بود.
تبصره 2 ـ طرحهای صادراتی مشمول سرمایه در گردش‌، نرخ سود، دوره تأمین مالی
(استفاده ـ تنفس ـبازپرداخت‌)، نحوه ترکیب ارز و ریال تسهیلات اعطایی و سایر موارد
مرتبط با تسهیلات از محل بند "هـ"ماده (1) قانون برنامه از جمله دستورالعمل اجرایی
آن‌، توسط هیأت موضوع ماده (11) این آیین‌نامه مشخص‌می‌گردد.
ماده 7 ـ هیأت امناء حداکثر معادل ده درصد (10%) مانده موجودی حساب ارزی را پس از
کسر تعهدات‌بند (ج‌) ماده (60) اصلاحی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و
فرهنگی جمهوری اسلامی ایران‌در ابتدای سال 1384 به صورت تسهیلات به بانکهای دولتی
پرداخت می نماید تا به عنوان سهم الشرکه بانک‌در سندیکای تأمین مالی بخش غیردولتی
با رعایت قانون عملیات بانکی بدون ربا ـ مصوب 1362 ـ برای‌افزایش ظرفیت اعطای
تسهیلات به این بخش مورد استفاده قرار بگیرد.
نسبت مذکور در بقیه سالهای برنامه چهارم توسعه طبق تصمیم هیأت امناء تا سی درصد
(30%) در سال‌پایانی برنامه قابل افزایش خواهد بود.
ماده 8 ـ سازمان موظف است حداکثر تا پایان فروردین ماه هر سال در چارچوب اولویتهای
قانون برنامه‌و برنامه‌های اجرایی بخشها، پیشنهاد نحوه استفاده از وجوه را در قالب
اعطای تسهیلات برای فعالیتهای‌تولیدی و سرمایه گذاری به هیأت موضوع ماده (11) این
آیین‌نامه ارایه نماید.
تبصره 1 ـ وجوه مورد نیاز طرحهای مصوب بانکهای عامل در قالب روشهای پرداخت بانک به
صورت‌نظارت شده صرفا در جهت تأمین هزینه‌های ارزی (به استثناء موضوع ماده (5) این
آیین‌نامه‌) طرح به‌صورت تسهیلات با تضمین کافی در طول دوران اجرا پرداخت می‌شود
تبصره 2 ـ استفاده کنندگان از تسهیلات ارزی موضوع این آیین‌نامه‌، در سررسید
بازپرداخت‌، اصل وسود را به همان ارز تسهیلات اعطا شده به حساب واریز می نمایند.
بانکهای عامل مکلفند متقاضیان استفاده از تسهیلات حساب ارزی را هنگام انعقاد
قرارداد، از سایرشیوه‌های پوشش ریسک تغییرات نرخ برابری ارزها در دوران تأمین
مالی‌، آگاه نمایند.
تبصره 3 ـ بررسی طرحها، تایید و تصویب آن در مراجع مختلف‌، به هیچ وجه نافی
مسؤولیت متقاضی وبانک عامل نخواهد بود، لذا بانکهای عامل مکلف به واریز اقساط
تسهیلات پرداختی (اصل و سود سهمدولت‌) به حساب ارزی ظرف حداکثر چهار روز کاری پس
از سررسید اقساط مربوط می‌باشند.
ماده 9 ـ بانک مرکزی موظف است به موجودی حساب ارزی‌، هر سه ماه یک‌بار سود به ارز
مربوطپرداخت نماید. نرخ سود را شورای پول و اعتبار باتوجه به میزان تعهدات متقابل
انجام شده تعیین می نماید.
سود ارزی‌، هر سه ماه یک‌بار به موجودی حساب ارزی اضافه می‌شود.
ماده 10 ـ بانک مرکزی مکلف است گردش عملیات حساب ارزی را در پایان هر ماه به خزانه
و سازمان‌ارایه نماید. گردش عملیات حساب ذخیره ارزی به صورت تفکیک شده به دو بخش
دولتی و غیردولتی ثبت وبه هیأت امناء گزارش خواهد شد. هر سال باقی مانده استفاده
نشده از پنجاه درصد اضافه درآمد ارزی حاصل‌از فروش نفت خام قابل تخصیص به بخش
غیردولتی‌، در پایان همان سال به عنوان موجودی بخش‌غیردولتی به موجودی دوره‌های
پیشین این بخش اضافه می‌شود که قابل تخصیص توسط هیأت امناء به‌بانکهای عامل برای
اعطای تسهیلات به بخش غیردولتی خواهد بود.
ماده 11 ـ هیأتی مرکب از رییس سازمان‌، وزیر اموراقتصادی و دارایی‌، رییس کل بانک
مرکزی و دو نفراز وزراء به انتخاب رییس جمهور به عنوان‌ "هیأت امنای حساب ذخیره
ارزی‌" جهت حسن اجرای قانون واتخاذ تصمیم در موارد تعیین شده در این آیین‌نامه و
موارد زیر تشکیل می‌گردد.
دبیرخانه هیأت یادشده در سازمان مستقر خواهد بود:
الف ـ نحوه تعیین اولویت طرحها جهت استفاده از تسهیلات موضوع این آیین‌نامه‌.
ب ـ تعیین روش محاسبه و نرخ سود تسهیلات اعطایی براساس پیشنهاد بانک مرکزی‌.
ج ـ دوره استفاده و بازپرداخت تسهیلات اعطایی‌.
د ـ نحوه پیگیری وصول مطالبات‌.
هـ ـ تعیین چارچوب قراردادهای سازمان با بانکهای عامل .
و ـ تعیین کارمزد بانکهای عامل‌.
ز ـ سایر ضوابط و دستورالعملهای موردنیاز .
تبصره ـ هیأت یادشده مکلف است در اولین جلسه خود ضمن تصمیم گیری در مورد مصوبات
قبلی‌،شرایط و ضوابط اعطای تسهیلات ارزی موضوع ماده (1) قانون برنامه و این
آیین‌نامه را تعیین و تصویب‌نماید.
ماده 12 ـ استفاده از وجوه حساب صرفا در قالب بودجه‌های سنواتی مجاز خواهد بود.
ماده 13 ـ دستورالعملهای اجرایی این آیین‌نامه مشترکا توسط سازمان و بانک مرکزی
تهیه و به تصویب‌هیأت موضوع ماده (11) این آیین‌نامه خواهد رسید.
محمدرضا عارف - معاون اول رییس‌جمهور