آیین نامه اجرایی بند (ج ) ماده (104) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (71) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی
آییننامه اجرایی بند (ج) ماده (104) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه
اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (71) قانون برنامه
چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی
ایران ـ مصوب 1383
شماره : .28479ت33394هـ
تاریخ : 1384.05.10
سازمان حفاظت محیط زیست - وزارت صنایع و معادن
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1384.4.8 بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامهریزی
کشور و بهاستناد بند (ج) ماده (104) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه، اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی جمهوریاسلامی ایران موضوع ماده (71) قانون برنامه چهارم توسعه
اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامیایران - مصوب 1383 - آییننامه اجرایی
بند یادشده را به شرح زیر تصویب نمود:
آییننامه اجرایی بند (ج) ماده (104) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (71) قانون برنامه
چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی
ایران ـ مصوب 1383 ـ
ماده 1 - در این آییننامه تعاریف زیر به کار رفته است:
آلودگی: عبارت است از تعریف مذکور در ماده (9) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ـ
مصوب1353 ـ.
تخریب: هرگونه تغییر در منابع طبیعی که تعادل طبیعت و تنوع زیستی را در معرض خطر
بر هم زند.
خروجی: فاضلاب، هوای آلوده، مواد زاید و یا اصواتی که از واحد به محیط تخلیه
میشود.
واحد: واحدهای تولیدی اعم از صنعتی، معدنی و صنایع کشاورزی که نتیجه کار آنها
مواد اولیه، محصولیا حامل انرژی است.
سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست
میزان آلودگی: مقدار افزایش آلودگی از حد مجاز (طبق جداول پیوست)(1) تقسیم بر حد
مجاز به شرح زیر:
حد مجاز - مقدار اندازه گیری شده = میزان آلودگی حدمجاز
ماده 2 - کلیه واحدها موظفند خروجی خود را در حد ضوابط، معیارها و استانداردهای
زیست محیطیکه از طرف سازمان اعلام میشود حفظ کنند.
ماده 37 - کلیه واحدهایی که خروجی آنها آلودگی بیش از حد ضوابط، معیارها و
استانداردهای زیستمحیطی دارند همچنین واحدهایی که فعالیت آنها باعث تخریب محیط
زیست میشود موظفند پس از اخطارسازمان و تعیین مهلت اقدامات لازم را در جهت کاهش
یا رفع آلودگی و تخریب به عمل آورند.
هزینههای انجام شده از نظر مالیاتی قابل قبول خواهد بود.
تبصره - هزینههای قابل قبول به کلیه هزینههایی گفته میشود که به تشخیص سازمان
در راستای کاهشآلودگی واحد انجام شده باشد، از قبیل ایجاد تصفیه خانه، نصب
فیلتر، اصلاح فرآیند تولید به فرآیند پاک.
ماده 4 - واحدهایی که در مهلت تعیین شده از انجام تکالیف مذکور در ماده (3) این
آییننامه خودداریکرده باشند، پس از پایان مهلت باید جریمه مربوط به خسارات وارده
به محیط زیست را مطابق این آییننامهپرداخت کنند.
تبصره - در صورت اعتراض واحدی نسبت به مهلت تعیین شده موضوع جهت تصمیم گیری
درکارگروه سه نفره متشکل از مدیرکل حفاظت محیط زیست استان، نماینده استانداری و
بالاترین مسوولدستگاه ذی ربط در استان مطرح خواهد شد. تصمیم کارگروه لازم الا
جراست.
ماده 5 - میزان جریمه ماهانه آلودگی آب از حاصلضرب عوامل زیر برای آلاینده ترین
عامل تعیینمیگردد:
الف - حجم کل خروجی در ماه (برحسب مترمکعب)
ب - میزان آلودگی (براساس تعریف و مطابق جدول 1)
ج - ضریب ریالی (مطابق جدول 1)
د - حساسیت منطقه (مطابق جدول 2)
هـ - حساسیت محیط (مطابق جدول 3)
و ـ ضریب 2 برای تخلیههای ناگهانی.
تبصره ـ برای واحدهای بزرگ که مشمول ماده (134) قانون برنامه پنج ساله سوم هستند،
جرایم این مادهاخذ نخواهد شد.
ماده 6ـ میزان جریمه ماهانه آلودگی هوا از حاصلضرب عوامل زیر برای آلاینده ترین
عامل تعیینمیگردد:
الف ـ حجم کل خروجی در ماه ( بر حسب متر مکعب)
ب ـ میزان آلودگی ( مطابق جدول 4)
ج ـ ضریب ریالی ( مطابق جدول 4)
د ـ ضریب حساسیت منطقه ( مطابق جدول 5)
ماده 7ـ میزان جریمه آلودگی ناشی از دفع غیر صحیح مواد زاید جامد یا مایع از
حاصلضرب عوامل زیرتعیین میگردد:
الف ـ وزن مواد زاید آلاینده ( بر حسب کیلوگرم)
ب ـ ضریب ریالی ( مطابق جدول شماره 7) ج ـ ضریب حساسیت منطقه (مطابق جدول شماره 2)
ماده 8 ـ میزان جریمه آلودگی صوتی از حاصلضرب عوامل زیر تعیین میگردد:
الف ـ مقدار افزایش آلودگی صوتی از حد استاندارد ( بر حسب دسیبل)
ب ـ زمان تولید ( بر حسب ساعت)
ج ـ ضریب 2 در صورتی که زمان تولید در شب باشد.
د ـ ضریب ریالی (1000 ریال بر دسیبل)
هـ ـ ضریب حساسیت محیط ( مطابق جدول 5) ماده 9ـ میزان جریمه تخریب از حاصلضرب هر
یک ازعوامل زیر در ضریب ریالی (مطابق جدول 6) تعیین میگردد مازاد بر سطح، حجم،
یا تعداد مجازی کهدستگاه صادر کننده در مجوز اعلام میکند:
الف ـ در مورد تخریب خاک، حجم خاک جابجا شده (به متر مکعب)
ب ـ درمورد تخریب اراضی، مساحت اراضی تخریب شده (به هکتار)
ج ـ در مورد قطع اشجار و بوته کنی، تعداد و نوع گونه.
د ـ در مورد مرگ و میر جانوران وحشی، تعداد و نوع گونه.
هـ ـ در مورد رودخانهها و سایر جریانهای آبی، طول مسیر ( به کیلومتر)
و ـ در سه تالاب و سایر آبهای ساکن ( هکتار)
ماده 10ـ ضریب ریالی هر سال بر اساس نرخ رسمی تورم سال قبل که توسط بانک مرکزی
جمهوریاسلامی اعلام میشود افزایش می یابد.
ماده 11ـ جریمه واحدهایی که ضمن پرداخت جریمه جهت کاهش آلودگیهای خود اقدام نکنند
پس ازگذشت هر سال با ضریب دو نسبت به سال قبل محاسبه میشود.
ماده 12ـ در صورتیکه به تشخیص سازمان تغییر قابل ملاحظه ای در میزان آلودگی بوجود
آید سازمانمی تواند جریمه ماههای بعد را مجددا" محاسبه و اعمال نماید.
ماده 13ـ در صورتی که آلودگی واحدی خطر فوری برای سلامت انسان و محیط داشته باشد
مطابقتبصره ماده (11) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست اقدام خواهد شد
ماده 14ـ جریمه طبق جداول این آییننامه توسط سازمان محاسبه و به واحد اعلام
میگردد.
در صورتی که واحدی ظرف یک ماه پس از ابلاغ جریمه، از پرداخت جریمه خودداری کند
مطابق قانونحفاظت و بهسازی محیط زیست اقدام خواهد شد.
تبصره ـ جهت آگاهی واحدها نسبت به موضوع، در مهلت داده شده، جریمه واحدها محاسبه
و فقطجهت اطلاع به آنها اعلام میگردد.
ماده 15ـ سازمان موظف است که با همکاری دستگاههای ذی ربط نسبت به تدوین و اجرای
برنامههایآموزشی و اطلاع رسانی در زمینه نحوه تطبیق مشخصات فنی واحدهای صنعتی و
تولیدی، قوانین و مقرراتو استانداردهای زیست محیطی اقدام نماید.
تبصره ـ صدور اخطار و تعیین مهلت توسط سازمان از ابتدای سال 1381 آغاز خواهد شد.
ماده 16ـ جریمه واحدها به حساب خزانه واریز شده و معادل آن در لوایح بودجه سنواتی
پیشبینیمیگردد تا جهت اجرای طرحهای سالم سازی محیط زیست و جبران خسارت با
هماهنگی سازمان محیطزیست و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور از طریق دستگاههای
اجرایی ذی ربط هزینه گردد.
هزینههای مطالعه، آموزش، اطلاع رسانی و تشویق پرسنل و غیر پرسنل در قبال و نسبت
به فعالیت وکوشش در جهت حسن اجرای این آییننامه از محل این ماده نیز قابل تأمین
خواهد بود.
ماده 17ـ در مورد شهرکهای صنعتی و دیگر مجتمعهای مشابه آن مدیریت مجموعه به
عنوانشخصیت حقوقی پاسخگو و در جمع آوری سهم پرداخت جریمه واحد همکاری خواهد
داشت.
محمدرضا عارف - معاون اول رییسجمهور
1 - جداول مزبور در آرشیو اداره کل قوانین و مقررات موجود میباشد.
اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (71) قانون برنامه
چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی
ایران ـ مصوب 1383
شماره : .28479ت33394هـ
تاریخ : 1384.05.10
سازمان حفاظت محیط زیست - وزارت صنایع و معادن
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1384.4.8 بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامهریزی
کشور و بهاستناد بند (ج) ماده (104) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه، اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی جمهوریاسلامی ایران موضوع ماده (71) قانون برنامه چهارم توسعه
اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامیایران - مصوب 1383 - آییننامه اجرایی
بند یادشده را به شرح زیر تصویب نمود:
آییننامه اجرایی بند (ج) ماده (104) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (71) قانون برنامه
چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی
ایران ـ مصوب 1383 ـ
ماده 1 - در این آییننامه تعاریف زیر به کار رفته است:
آلودگی: عبارت است از تعریف مذکور در ماده (9) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ـ
مصوب1353 ـ.
تخریب: هرگونه تغییر در منابع طبیعی که تعادل طبیعت و تنوع زیستی را در معرض خطر
بر هم زند.
خروجی: فاضلاب، هوای آلوده، مواد زاید و یا اصواتی که از واحد به محیط تخلیه
میشود.
واحد: واحدهای تولیدی اعم از صنعتی، معدنی و صنایع کشاورزی که نتیجه کار آنها
مواد اولیه، محصولیا حامل انرژی است.
سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست
میزان آلودگی: مقدار افزایش آلودگی از حد مجاز (طبق جداول پیوست)(1) تقسیم بر حد
مجاز به شرح زیر:
حد مجاز - مقدار اندازه گیری شده = میزان آلودگی حدمجاز
ماده 2 - کلیه واحدها موظفند خروجی خود را در حد ضوابط، معیارها و استانداردهای
زیست محیطیکه از طرف سازمان اعلام میشود حفظ کنند.
ماده 37 - کلیه واحدهایی که خروجی آنها آلودگی بیش از حد ضوابط، معیارها و
استانداردهای زیستمحیطی دارند همچنین واحدهایی که فعالیت آنها باعث تخریب محیط
زیست میشود موظفند پس از اخطارسازمان و تعیین مهلت اقدامات لازم را در جهت کاهش
یا رفع آلودگی و تخریب به عمل آورند.
هزینههای انجام شده از نظر مالیاتی قابل قبول خواهد بود.
تبصره - هزینههای قابل قبول به کلیه هزینههایی گفته میشود که به تشخیص سازمان
در راستای کاهشآلودگی واحد انجام شده باشد، از قبیل ایجاد تصفیه خانه، نصب
فیلتر، اصلاح فرآیند تولید به فرآیند پاک.
ماده 4 - واحدهایی که در مهلت تعیین شده از انجام تکالیف مذکور در ماده (3) این
آییننامه خودداریکرده باشند، پس از پایان مهلت باید جریمه مربوط به خسارات وارده
به محیط زیست را مطابق این آییننامهپرداخت کنند.
تبصره - در صورت اعتراض واحدی نسبت به مهلت تعیین شده موضوع جهت تصمیم گیری
درکارگروه سه نفره متشکل از مدیرکل حفاظت محیط زیست استان، نماینده استانداری و
بالاترین مسوولدستگاه ذی ربط در استان مطرح خواهد شد. تصمیم کارگروه لازم الا
جراست.
ماده 5 - میزان جریمه ماهانه آلودگی آب از حاصلضرب عوامل زیر برای آلاینده ترین
عامل تعیینمیگردد:
الف - حجم کل خروجی در ماه (برحسب مترمکعب)
ب - میزان آلودگی (براساس تعریف و مطابق جدول 1)
ج - ضریب ریالی (مطابق جدول 1)
د - حساسیت منطقه (مطابق جدول 2)
هـ - حساسیت محیط (مطابق جدول 3)
و ـ ضریب 2 برای تخلیههای ناگهانی.
تبصره ـ برای واحدهای بزرگ که مشمول ماده (134) قانون برنامه پنج ساله سوم هستند،
جرایم این مادهاخذ نخواهد شد.
ماده 6ـ میزان جریمه ماهانه آلودگی هوا از حاصلضرب عوامل زیر برای آلاینده ترین
عامل تعیینمیگردد:
الف ـ حجم کل خروجی در ماه ( بر حسب متر مکعب)
ب ـ میزان آلودگی ( مطابق جدول 4)
ج ـ ضریب ریالی ( مطابق جدول 4)
د ـ ضریب حساسیت منطقه ( مطابق جدول 5)
ماده 7ـ میزان جریمه آلودگی ناشی از دفع غیر صحیح مواد زاید جامد یا مایع از
حاصلضرب عوامل زیرتعیین میگردد:
الف ـ وزن مواد زاید آلاینده ( بر حسب کیلوگرم)
ب ـ ضریب ریالی ( مطابق جدول شماره 7) ج ـ ضریب حساسیت منطقه (مطابق جدول شماره 2)
ماده 8 ـ میزان جریمه آلودگی صوتی از حاصلضرب عوامل زیر تعیین میگردد:
الف ـ مقدار افزایش آلودگی صوتی از حد استاندارد ( بر حسب دسیبل)
ب ـ زمان تولید ( بر حسب ساعت)
ج ـ ضریب 2 در صورتی که زمان تولید در شب باشد.
د ـ ضریب ریالی (1000 ریال بر دسیبل)
هـ ـ ضریب حساسیت محیط ( مطابق جدول 5) ماده 9ـ میزان جریمه تخریب از حاصلضرب هر
یک ازعوامل زیر در ضریب ریالی (مطابق جدول 6) تعیین میگردد مازاد بر سطح، حجم،
یا تعداد مجازی کهدستگاه صادر کننده در مجوز اعلام میکند:
الف ـ در مورد تخریب خاک، حجم خاک جابجا شده (به متر مکعب)
ب ـ درمورد تخریب اراضی، مساحت اراضی تخریب شده (به هکتار)
ج ـ در مورد قطع اشجار و بوته کنی، تعداد و نوع گونه.
د ـ در مورد مرگ و میر جانوران وحشی، تعداد و نوع گونه.
هـ ـ در مورد رودخانهها و سایر جریانهای آبی، طول مسیر ( به کیلومتر)
و ـ در سه تالاب و سایر آبهای ساکن ( هکتار)
ماده 10ـ ضریب ریالی هر سال بر اساس نرخ رسمی تورم سال قبل که توسط بانک مرکزی
جمهوریاسلامی اعلام میشود افزایش می یابد.
ماده 11ـ جریمه واحدهایی که ضمن پرداخت جریمه جهت کاهش آلودگیهای خود اقدام نکنند
پس ازگذشت هر سال با ضریب دو نسبت به سال قبل محاسبه میشود.
ماده 12ـ در صورتیکه به تشخیص سازمان تغییر قابل ملاحظه ای در میزان آلودگی بوجود
آید سازمانمی تواند جریمه ماههای بعد را مجددا" محاسبه و اعمال نماید.
ماده 13ـ در صورتی که آلودگی واحدی خطر فوری برای سلامت انسان و محیط داشته باشد
مطابقتبصره ماده (11) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست اقدام خواهد شد
ماده 14ـ جریمه طبق جداول این آییننامه توسط سازمان محاسبه و به واحد اعلام
میگردد.
در صورتی که واحدی ظرف یک ماه پس از ابلاغ جریمه، از پرداخت جریمه خودداری کند
مطابق قانونحفاظت و بهسازی محیط زیست اقدام خواهد شد.
تبصره ـ جهت آگاهی واحدها نسبت به موضوع، در مهلت داده شده، جریمه واحدها محاسبه
و فقطجهت اطلاع به آنها اعلام میگردد.
ماده 15ـ سازمان موظف است که با همکاری دستگاههای ذی ربط نسبت به تدوین و اجرای
برنامههایآموزشی و اطلاع رسانی در زمینه نحوه تطبیق مشخصات فنی واحدهای صنعتی و
تولیدی، قوانین و مقرراتو استانداردهای زیست محیطی اقدام نماید.
تبصره ـ صدور اخطار و تعیین مهلت توسط سازمان از ابتدای سال 1381 آغاز خواهد شد.
ماده 16ـ جریمه واحدها به حساب خزانه واریز شده و معادل آن در لوایح بودجه سنواتی
پیشبینیمیگردد تا جهت اجرای طرحهای سالم سازی محیط زیست و جبران خسارت با
هماهنگی سازمان محیطزیست و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور از طریق دستگاههای
اجرایی ذی ربط هزینه گردد.
هزینههای مطالعه، آموزش، اطلاع رسانی و تشویق پرسنل و غیر پرسنل در قبال و نسبت
به فعالیت وکوشش در جهت حسن اجرای این آییننامه از محل این ماده نیز قابل تأمین
خواهد بود.
ماده 17ـ در مورد شهرکهای صنعتی و دیگر مجتمعهای مشابه آن مدیریت مجموعه به
عنوانشخصیت حقوقی پاسخگو و در جمع آوری سهم پرداخت جریمه واحد همکاری خواهد
داشت.
محمدرضا عارف - معاون اول رییسجمهور
1 - جداول مزبور در آرشیو اداره کل قوانین و مقررات موجود میباشد.