ابطال بند (الف) جزء 3 ماده 13 آییننامه اجرائی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی موضوع مصوبه شماره 58352/ت25960هـ مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران
ابطال بند (الف) جزء 3 ماده 13
آییننامه اجرائی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76
قانون تأمین اجتماعی موضوع مصوبه شماره 58352/ت25960هـ مورخ 27/12/1380 هیأت
وزیران
تاریخ: 13/6/84 شماره دادنامه: 267 کلاسه پرونده: 465/81
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای عیسی فلاح.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند (الف) جزء 3 ماده 13 آییننامه اجرائی بند 5 جزء
(ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی موضوع
مصوبه شماره 58352/ت25960هـ مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران.
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاست، در ماده 72 قانون کار نحوه
استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران بدین نحو میباشد که با توافق کارگر و یا
نماینده قانونی او و کارفرما استفاده از مرخصی بدون حقوق، قانونی است و فقط موجب
محرومیت کارگر از حقوق ریالی ایام مرخصی استفاده شده میگردد و نافی حقوق دیگری
نمیتواند باشد و همچنین نمیتواند حقوق کارگر را در مورد توالی اشتغال از بین
ببرد و آن را تبدیل به تناوب اشتغال نماید. در حالی که به موجب بند الف جزء 3 ماده
13 آییننامه اجرائی مورد شکایت، استفاده از مرخصی بدون حقوق از موارد تبدیل حق
توالی اشتغال کارگر بیمه شده در کارهای سخت و زیانآور به حق تناوب اشتغال کارگر
اعلام شده است. علیهذا ابطال بند الف جزء 3 ماده 13 تصویبنامه شماره 58352/
ت25960 مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران را دارد. معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ
به شکایت مذکور طی نامه شماره 24538 مورخ 7/7/1382 با ارسال نظریه شماره 13591/
7100 مورخ 12/5/1382 سازمان تأمین اجتماعی اعلام داشتهاند، 1- نظر به اینکه
بازنشستگی پیش از موعد (از جمله در رابطه با کارهای سخت و زیان آور استثنای بر
قاعده میباشد لذا تعیین مو
ارد آن نیاز به نص صریح قانون دارد. در بند یک قسمت ب تبصره 2 ماده واحده قانون
اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون
تأمین اجتماعی مصوب 1380 مجمع تشخیص مصلحت نظام حداقل 20 سال متوالی و 25 سال
متناوب کار را در مشاغل سخت و زیانآور از موارد بازنشستگی پیش از موعد شمرده و
مطابق بند 5 قسمت ب تبصره اخیرالذکر مقرر نموده، تشخیص مشاغل سخت و زیانآور و
نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال به موجب آییننامهای خواهد بود که به تصویب هیأت
وزیران خواهد رسید. 2- ماده 72 قانون کار ناظر به نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق
کارگران میباشد و حکمی در خصوص احتساب آن جزء سوابق کار یا عدم قطع توالی اشتغال
مقرر ننموده و چنانچه غرض قانونگذار غیر از آن بود مشابه ماده 74 قانون اخیرالذکر
(در مورد احتساب مدت مرخصی استعلاجی جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران) بر آن
تصریح مینمود. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسای شعب بدوی
و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با
اکثریت آراء به
شرح آتی مبادرت به صدور رأی مینماید.
رأی هیات عمومی
به موجب شق یک از بند ب تبصره 2 الحاقی به ماده 76 قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی
ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354
و الحاق دو تبصره به ماد 76 مصوب 1379 «افرادی که حداقل 20 سال متوالی و 25 سال
متناوب در کارهای سخت و زیانآور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد حق
بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند میتوانند تقاضای مستمری بازنشستگی
نمایند. هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیانآور یکونیم سال محاسبه
خواهد شد.» و به صراحت شق 5 بند مذکور «تشخیص مشاغل سخت و زیانآور و نحوه احراز
توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این
تبصره به موجب آییننامهای خواهد بود که حداکثر ظرف 4 ماه توسط سازمان تأمین
اجتماعی و وزارتخانههای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و
به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.» نظر به اینکه هیأت وزیران براساس اختیار قانونی
خود به شرح شق الف بند 3 ماده 13 آییننامه اجرائی استفاده از مرخصی بدون حقوق به
هر منظور و تحت هر عنوان را در زمره موجبات ایجاد تناوب اشتغال در کارهای سخت و
زیانآور
تعیین نمودهاند، بنابراین مصوبه هیأت وزیران در این قسمت مغایرتی با قانونی ندارد
و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی نمیباشد./
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
مقدسیفرد
آییننامه اجرائی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76
قانون تأمین اجتماعی موضوع مصوبه شماره 58352/ت25960هـ مورخ 27/12/1380 هیأت
وزیران
تاریخ: 13/6/84 شماره دادنامه: 267 کلاسه پرونده: 465/81
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای عیسی فلاح.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند (الف) جزء 3 ماده 13 آییننامه اجرائی بند 5 جزء
(ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی موضوع
مصوبه شماره 58352/ت25960هـ مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران.
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاست، در ماده 72 قانون کار نحوه
استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران بدین نحو میباشد که با توافق کارگر و یا
نماینده قانونی او و کارفرما استفاده از مرخصی بدون حقوق، قانونی است و فقط موجب
محرومیت کارگر از حقوق ریالی ایام مرخصی استفاده شده میگردد و نافی حقوق دیگری
نمیتواند باشد و همچنین نمیتواند حقوق کارگر را در مورد توالی اشتغال از بین
ببرد و آن را تبدیل به تناوب اشتغال نماید. در حالی که به موجب بند الف جزء 3 ماده
13 آییننامه اجرائی مورد شکایت، استفاده از مرخصی بدون حقوق از موارد تبدیل حق
توالی اشتغال کارگر بیمه شده در کارهای سخت و زیانآور به حق تناوب اشتغال کارگر
اعلام شده است. علیهذا ابطال بند الف جزء 3 ماده 13 تصویبنامه شماره 58352/
ت25960 مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران را دارد. معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ
به شکایت مذکور طی نامه شماره 24538 مورخ 7/7/1382 با ارسال نظریه شماره 13591/
7100 مورخ 12/5/1382 سازمان تأمین اجتماعی اعلام داشتهاند، 1- نظر به اینکه
بازنشستگی پیش از موعد (از جمله در رابطه با کارهای سخت و زیان آور استثنای بر
قاعده میباشد لذا تعیین مو
ارد آن نیاز به نص صریح قانون دارد. در بند یک قسمت ب تبصره 2 ماده واحده قانون
اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون
تأمین اجتماعی مصوب 1380 مجمع تشخیص مصلحت نظام حداقل 20 سال متوالی و 25 سال
متناوب کار را در مشاغل سخت و زیانآور از موارد بازنشستگی پیش از موعد شمرده و
مطابق بند 5 قسمت ب تبصره اخیرالذکر مقرر نموده، تشخیص مشاغل سخت و زیانآور و
نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال به موجب آییننامهای خواهد بود که به تصویب هیأت
وزیران خواهد رسید. 2- ماده 72 قانون کار ناظر به نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق
کارگران میباشد و حکمی در خصوص احتساب آن جزء سوابق کار یا عدم قطع توالی اشتغال
مقرر ننموده و چنانچه غرض قانونگذار غیر از آن بود مشابه ماده 74 قانون اخیرالذکر
(در مورد احتساب مدت مرخصی استعلاجی جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران) بر آن
تصریح مینمود. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسای شعب بدوی
و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با
اکثریت آراء به
شرح آتی مبادرت به صدور رأی مینماید.
رأی هیات عمومی
به موجب شق یک از بند ب تبصره 2 الحاقی به ماده 76 قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی
ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354
و الحاق دو تبصره به ماد 76 مصوب 1379 «افرادی که حداقل 20 سال متوالی و 25 سال
متناوب در کارهای سخت و زیانآور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد حق
بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند میتوانند تقاضای مستمری بازنشستگی
نمایند. هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیانآور یکونیم سال محاسبه
خواهد شد.» و به صراحت شق 5 بند مذکور «تشخیص مشاغل سخت و زیانآور و نحوه احراز
توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این
تبصره به موجب آییننامهای خواهد بود که حداکثر ظرف 4 ماه توسط سازمان تأمین
اجتماعی و وزارتخانههای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و
به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.» نظر به اینکه هیأت وزیران براساس اختیار قانونی
خود به شرح شق الف بند 3 ماده 13 آییننامه اجرائی استفاده از مرخصی بدون حقوق به
هر منظور و تحت هر عنوان را در زمره موجبات ایجاد تناوب اشتغال در کارهای سخت و
زیانآور
تعیین نمودهاند، بنابراین مصوبه هیأت وزیران در این قسمت مغایرتی با قانونی ندارد
و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی نمیباشد./
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
مقدسیفرد