موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 4، ماده 20، بند (ب) ماده 20 آیین‎نامه اجرائی ماده 17 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه.

تاریخ: 5/6
/85 شماره دادنامه: 370 الی 373 کلاسه پرونده: 43، 153 /83و 55، 65/85
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقایان 1- احمد کدوغنی‎ثانی 2- کامبیز بیک‎لیک 3- رحیم اقدم قهرمان‎زاده.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 4، ماده 20، بند (ب) ماده 20 آیین‎نامه اجرائی
ماده 17 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه.
مقدمه: 1- شکات در دادخواستهای تقدیمی در خصوص ابطال ماده 4 و بند (ب) ماده 20
آیین‎نامه اجرائی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه اعلام
داشته‎اند، برابر نصوص فتاوی فقهای اسلام اگر موقوفه خاصه دارای متولی معین از قبل
واقف باشد، احدی حق مداخله و مزاحمت او را در اداره امور وقف خاص ندارد. ولی در
ماده 4 و بند (ب) ماده 20 آیین‎نامه مورخ 4/8/1382 هیأت وزیران و علیرغم رأی شماره
89 مورخ 7/8/1373 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مشتکی عنه با توسل به تحریف مدلول
قانون و مقررات (بند یک ماده یک قانون فوق الذکر) و بر خلاف حکم شرعی در ذیل مسئله
83 کتاب وقف تحریرالوسیله به سازمان اوقاف اجازه داده است بدون رجوع به محکمه
صالحه و بدون ترافع محاکماتی و بدون حکم قطعی صرفاً به تشخیص سازمان اوقاف و بدون
اثبات تحقق شروط، متولی را یک طرفه بدون محاکمه و احراز شرعی و قانونی، به عنوان
غیر معتمد و یا غیر محل وثوق و یا در مظان تعدی و تفریط تشخیص دهد و نسبت به
موقوفه خاصه اقدام نماید. ماده 4 آیین‎نامه مذکور مخالف با ماده 79 و 1257 قانون
مدنی و دیگر مقررات در خصوص اختیارات متولیان موقوفات خاص می‎باشد و بر خلاف بند
اول ماده او
ل قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف قانونگذاری کرده است لذا با عنایت به
مراتب ابطال ماده 4 و بند (ب) ماده 20 آیین‎نامه اجرائی قانون تشکیلات و اختیارات
سازمان اوقاف و امور خیریه مصوب 4/8/1382 هیأت دولت را دارد. 2- شاکی پرونده کلاسه
85/65 در دادخواست تقدیمی نسبت به ماده 20 آیین‎نامه اجرائی قانون تشکیلات و
اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه اعلام داشته است، در سرتاسر قانون تشکیلات و
اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه حتی یک کلمه هم راجع به آنچه در ماده 20
آیین‎نامه مندرج است وجود ندارد. ولی متولیان موقوفات به اجرای آن مکلف هستند و
الا برکنار می‎شوند. پس مندرجـات ماده 20 آییـن‎نامه مورد بحث جنبـه قانونگذاری
داشتـه و از شمول مـاده 17 قانون خـروج مکرر
خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031
موضوعی دارد. اجرای ماده 20 آیین‎نامه مذکور آثار و توالی فاسد، زیادی دارد که اهم
آنها افزایش هزینه‎های عمومی و بودجه دولت و تحمیل تکلیف غیر قانونی بر متولیان و
ممنوع و برکنار ساختن آنها در صورت عدم انجام تکلیف کذائی به اضافه تحمیل
هزینه‎های غیر قانونی بر موقوفات است که در وقفنامه‎ها و قوانین تجویز نشده است.
لذا ابطال آن را خواستارم. دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایات مذکور طی
نامه‎های شماره 34913 مورخ 29/6/83 و 22566 مورخ 33/3/85 مبادرت به ارسال تصویر
نامه‎های شماره 1428/230/2/1 مورخ 4/5/1383 و 1078/230/2/1 مورخ 28/4/1383 سازمان
اوقاف و امور خیریه نموده است. الف- در نامه مورخ 4/5/83 آمده است: 1- دخالت
سازمان اوقاف و امور خیریه در موقوفات خاصه مستند به قسمت اخیر بند یک ماده یک
قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه است که این مجوز قانونی
سازمان را در دخالت در موقوفات خاص در صورتی که مصلحت وقف و بطون لاحقه یا رفع
اختلاف موقوف علیهم این دخالت را ایجاب نماید مکلف به اقدام نموده است. 2- ماده 4
آیین نامه و بند (ب) ماده 20 با استناد به نظریه شورای محترم نگهبان و رأی هیأت
عمومی دیوان عدالت اداری در مور
د ابطال مواد 4 و 5 سابق آیین‎نامه اجرائی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف
و امور خیریه تهیه و به تصویب دولت رسیده است. 3- با توجه به نظریه شورای محترم
نگهبان متولیان مورد وثوق و اطمینان از شمول ماده 4 آیین‎نامه خارج می‎باشند. دبیر
محترم شورای نگهبان در خصوص ادعای خلاف شرع بودن ماده 4 و بند (ب) ماده 20
آیین‎نامه اجرائی ماده 17 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه
مصوب 4/8/1382 هیأت وزیران به شرح نامه شماره 8037/30/83 مورخ 29/4/1383 اعلام
داشته‎اند، موضوع ماده 4 و بند (ب) ماده 20 در جلسه مورخ 29/4/1383 فقهای شورای
نگهبان مطرح شد که خلاف موازین شرع شناخته نشد. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در
تاریخ فوق با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از
بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی
می‎نماید.
رأی هیأت عمومی
الف- حسب نظریه شماره 8037/30/83 مورخ 29/4/1383 فقهای محترم شورای نگهبان ماده 4
و بند (ب) ماده 20 آیین‎نامه اجرائی ماده 17 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان
اوقاف و امور خیریه مصوب 4/8/82
خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031
هیأت وزیران خلاف موازین شرع شناخته نشده است. بنابراین موردی برای ابطال آنها در
اجرای قسمت اول ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری وجود ندارد. ب- با عنایت به وظایف
و مسئولیتهای اداره اوقاف و امور خیریه در خصوص نظارت و کنترل بر امور موقوفات و
رعایت و حفظ غبطه و مصلحت موقوف علیهم در مواردی که موقوفه فاقد متولی منصوص بوده
و یا متولی موقوفه مورد اعتماد و محل وثوق و یا قادر به انجام وظایف شرعی و قانونی
نباشد و یا در مظان تعدی و تفریط باشد، مواد 4 و 20 و بند (ب) ماده 20 آیین‎نامه
مورد اعتراض مغایرتی با قانون ندارد./
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
مقدسی‎فرد














خیابان بهشت (ضلع جنوبی پارک شهر) دیوان عدالت اداری تلفن 8-5609031